Είναι ηθικό το «κάρφωμα» ενός φοροφυγά ή... κάτι λείπει;

Το μέτρο που αφορά την καταγγελία των φοροφυγάδων έδωσε λαβή για συζητήσεις κατά πόσον το «κάρφωμα» είναι μια ηθικά αποδεκτή ενέργεια. Ομως το πραγματικό πρόβλημα είναι αλλού και συγκεκριμένα στο ό,τι ο πολίτης έχει μεν τη δυνατότητα να «καρφώσει» τον φοροφυγάδα αλλά όχι αυτόν που του παρέχει κακής ποιότητας δημόσια αγαθά.

Για να αρχίσουμε με τα βασικά, η υποχρεωτική φορολογία στις σύγχρονες κοινωνίες χρηματοδοτεί τα λεγόμενα «δημόσια αγαθά». Πρόκειται για τα αγαθά εκείνα τα οποία δεν μπορούν να παρασχεθούν μόνο σε εκείνον που πληρώνει.

Ενώ αν αγοράσεις μία σοκολάτα μπορείς να την απολαύσεις μόνο εσύ που την πλήρωσες, τα οφέλη της εθνικής άμυνας δεν τα απολαμβάνεις μόνο εσύ που πληρώνεις, αλλά και ο γείτονας σου ο Γιώργος που δεν πλήρωσε. Αυτό σημαίνει ότι αν αφήσεις την παραγωγή των δημόσιων αγαθών στους εκούσιους μηχανισμούς της αγοράς, υπάρχει ο κίνδυνος να μην παραχθούν, διότι ο καθένας από εμάς έχει το κίνητρο να μην πληρώσει ελπίζοντας ότι θα πληρώσουν οι άλλοι- με αποτέλεσμα να μην πληρώσει κανείς και το αγαθό να μην παραχθεί.
Απ' αυτή λοιπόν τη σκοπιά ο καταναγκασμός των πολιτών (που περιλαμβάνει και το «κάρφωμα» των φοροφυγάδων) είναι θεμιτός.

Όμως η ιστορία δεν τελειώνει εδώ. Όσο άδικο είναι να ωφελείται κανείς από ένα αγαθό για το οποίο δεν πληρώνει αφήνοντας τους άλλους να καλύψουν τη ζημιά, άλλο τόσο άδικο είναι να υποχρεώνεις κάποιον να πληρώνει φόρους για ένα ανύπαρκτο αγαθό.

Ολοι ξέρουμε ότι π.χ. αν ο πολίτης βασισθεί μόνο στη δημόσια παιδεία και δεν προσφύγει σε ιδιωτικούς μηχανισμούς θα έχει σοβαρές ελλείψεις που θα τον συνοδέψουν σε όλη του τη ζωή. Οποιον πολίτη πόλεων ρωτήσεις για την ασφάλεια που απολαμβάνει θα την αξιολογήσει αρνητικά. Στο θέμα της υγείας δεν υπάρχει ίσως ούτε ένας πολίτης που αν του παρείχετο η δυνατότητα δεν θα προτιμούσε ένα ιδιωτικό έναντι ενός κρατικού νοσοκομείου κ.λπ. κ.λπ.

Όμως ενώ ο νομοθέτης μάς δίνει τη δυνατότητα να «καρφώσουμε» τους «τζαμπατζήδες», δηλαδή εκείνους που χρησιμοποιούν τα δημόσια αγαθά τα οποία δεν έχουν πληρώσει μέσω τον φόρων τους, δεν μας δίνει τη δυνατότητα να «καρφώσουμε» όσους είναι υπεύθυνοι για την παραγωγή δημοσίων αγαθών κακής ποιότητας.
Πάρτε π.χ το θέμα της παιδείας. Οπως δείχνουν τα αποτελέσματα της PISA η κατάσταση κάθε χρόνο βαίνει από το κακό στο χειρότερο. Ομως έχει τιμωρηθεί κανείς υπουργός παιδείας; Γενικός γραμματέας του υπουργείου; Καθηγητής; Δάσκαλος; Όχι απ' ό,τι γνωρίζω.

Όσο λοιπόν το κράτος θα επιμένει στην τιμωρία των φοροφυγάδων χωρίς να τιμωρεί παράλληλα και εκείνους που ευθύνονται για την παροχή κακής ποιότητας δημοσίων αγαθών, μέτρα καταναγκασμού όπως το «κάρφωμα» θα παραμένουν μονομερή, δηλαδή άδικα.