Ποιοι θα σύρουν τον χορό της μείωσης επιτοκίων

Γιατί έχουμε φτάσει στο ανώτατο σημείο σε ό,τι αφορά τα επιτόκια στις μεγάλες οικονομίες της Δύσης. Ποιες είναι οι διαφορές μεταξύ ΗΠΑ, Ευρωζώνης, Βρετανίας. Η διαφορετική περίπτωση της Ιαπωνίας. Γράφει ο Νικόλαος Χαβούτης.

Δημοσιεύθηκε: 18 Απριλίου 2024 - 07:35

Του Νικόλαου Χαβούτη*

Η πρόσφατη έκθεση του Office of Labor Statistics των ΗΠΑ ανέδειξε την κατάσταση του πληθωρισμού στη χώρα. Τον Μάρτιο του 2024, ο πληθωρισμός στις ΗΠΑ διαμορφώθηκε στο 3,48%, παρουσιάζοντας αισθητή αύξηση σε σύγκριση με τον Φεβρουάριο του 2024, ενώ μειώθηκε σημαντικά σε σχέση με το αντίστοιχο ποσοστό του προηγούμενου έτους (2023).

Διάγραμμα 1 - Ύψος Πληθωρισμού ΗΠΑ από το 2016 μέχρι σήμερα

Κατανόηση του Πληθωρισμού

Ο πληθωρισμός είναι ένας σημαντικός δείκτης οικονομικής υγείας, καθώς καταγράφει την τάση των τιμών κατά τη διάρκεια ενός δωδεκαμήνου. Είναι ένας παράγοντας που παρακολουθεί στενά κάθε ανεξάρτητη νομισματική ερευνητική επιτροπή για τη διαμόρφωση της νομισματικής πολιτικής, με κύρια έμφαση στην πολιτική επιτοκίων.

Στα τέλη της δεκαετίας του '80, ο πληθωρισμός στις ΗΠΑ είχε φθάσει στο 14,93%, προκαλώντας σημαντικά προβλήματα στην οικονομία. Το τρέχον ποσοστό 3,48% υπερβαίνει τον μέσο όρο του 3,28%, αλλά παραμένει κάτω από το ποσοστό του προηγούμενου έτους, που ήταν 4,98%.

Οι αιτίες της αύξησης των τιμών περιλαμβάνουν διάφορους παράγοντες, όπως οι διακυμάνσεις στην αλυσίδα εφοδιασμού, οι αυξημένες τιμές ενέργειας και πρώτων υλών και η αύξηση του κόστους εργασίας, μεταξύ άλλων. Οι νομισματικές πολιτικές, όπως για παράδειγμα η ταχύτητα κυκλοφορίας του χρήματος, αλλά και το ύψος των επιτοκίων, πρέπει να προσαρμόζονται για την αποσυμπίεση των πληθωριστικών πιέσεων, οι οποίες μπορούν να οδηγήσουν σε ανεξέλεγκτες καταστάσεις κοινωνικής επιβίωσης.

Πληθωρισμός και Επιτόκια - Αδελφές έννοιες

Οι εξελίξεις στο μέτωπο του πληθωρισμού επηρεάζουν τα επιτόκια, τις διεθνείς χρηματαγορές και την αγορά εργασίας. Με αυτό τον γνώμονα, διαλέξαμε τις προβλέψεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) όσον αφορά τις εκτιμώμενες κινήσεις των σημαντικότερων κεντρικών τραπεζών για το μέλλον.

Αν και η ακρίβεια πρόβλεψης για το ύψος του πληθωρισμού διακατέχεται από αβεβαιότητα, το ΔΝΤ προβλέπει ότι οι περισσότερες προηγμένες οικονομίες της Δύσης θα αρχίσουν σταδιακές μειώσεις επιτοκίων από τα μέσα του 2024.

Επιτόκια Κεντρικών Τραπεζών ΗΠΑ, ΕΕ, Ιαπωνίας & Ηνωμένου Βασίλειου

Τα διαγράμματα που παρουσιάζονται, δείχνουν τις προβλεπόμενες εξελίξεις των επιτοκίων πολιτικής των κεντρικών τραπεζών του ΔΝΤ για τέσσερις μεγάλες οικονομίες έως το 2028. Από το 2022, τα επιτόκια έχουν αυξηθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση, στο Ηνωμένο Βασίλειο και στις Ηνωμένες Πολιτείες κατά τουλάχιστον τέσσερις ποσοστιαίες μονάδες.

Πτώσεις Επιτοκίων - Οι ΗΠΑ «δεν θα σύρουν τον χορό»

Σύμφωνα με το ΔΝΤ, η Κεντρική Τράπεζα της Αγγλίας θα είναι η πρώτη που θα μειώσει τα επιτόκια στη χώρα, ακολουθούμενη από την Κεντρική Ευρωπαϊκή Τράπεζα. Η μεν πρώτη αντιμετωπίζει σημαντικές κοινωνικές πιέσεις από το κόστος χρηματοδότης των σπιτιών και η δεύτερη έχει διαμορφώσει το κατάλληλο περιβάλλον μείωσης των πληθωριστικών πιέσεων.

Τα πρόσφατα στοιχεία από τις ΗΠΑ κατέγραψαν μια πληθωριστική έξαρση η οποία αναμένεται να έχει επίδραση στον χρόνο που θα ξεκινήσει η μείωση, αλλά και στον αριθμό των μειώσεων μέσα στο 2024. Ενώ οι εκτιμήσεις στην αρχή του έτους ανέμεναν τρεις μειώσεις μέσα στο έτος, αυτές μάλλον θα είναι δύο.

Οι οικονομίες των χωρών αυτών επηρεάστηκαν κυρίως από τη διάσπαση της τροφοδοσίας τους με πρώτες ύλες λόγω του εγκλεισμού από την Covid-19. Όταν η επιδημιολογική κρίση έδειξε σημάδια ύφεσης, η αύξηση της ζήτησης αγαθών υπήρξε μετεωρική, που είχε ως αποτέλεσμα μια πληθωριστική έξαρση.

Οι κεντρικοί τραπεζίτες με πρώτη τη Federal Reserve των ΗΠΑ, αντέδρασαν άμεσα αυξάνοντας τα επιτόκια στις ΗΠΑ, ενώ το ίδιο έπραξαν όλες οι Κεντρικές Τράπεζες στη Δύση.

Ιαπωνία - Μια ειδική περίπτωση

Από την άλλη πλευρά, η Ιαπωνία έχει διατηρήσει τα επιτόκια στο 0% ή ελαφρώς χαμηλότερα από το 2016 και εντεύθεν, παρά τις πιέσεις που ασκεί ο πληθωρισμός. Η πτώση του ιαπωνικού γεν σε σχέση με το δολάριο επιτείνει τις πληθωριστικές πιέσεις επί των τιμών στη χώρα. Η ιαπωνική οικονομία, όμως, αποτελεί μια ειδική περίπτωση, όπου παρατηρούμε σημαντικές δυσκολίες τα τελευταία χρόνια, λόγω της αδύναμης καταναλωτικής ζήτησης.

Η ιαπωνική οικονομία αποτελεί από μόνη της αντικείμενο μελέτης και ειδικής ανάλυσης για το μέλλον.

Συμπεράσματα

Σημαντικά γεγονότα, όπως η διένεξη Ισραήλ-Χαμάς, μετά και την επίσημη ανάμιξη του Ιράν, ή οι εξελίξεις στην Ουκρανία, μπορούν επίσης να διαταράξουν τις παγκόσμιες αγορές και να αναγκάσουν τις κεντρικές τράπεζες να αλλάξουν την ταχύτητα υλοποίησης της οικονομικής τους πολιτικής.

Ολοι, όμως, οι μακροοικονομικοί παράγοντες συντελούν στην εκτίμηση ότι έχουμε φθάσει στο μέγιστο ύψος των επιτοκίων παγκοσμίως. Δεν θα υπάρξει άλλη αύξηση. Αντίθετα έχουμε μπει στην προοπτική μείωσης.
Ο εκτιμώμενος χρόνος είναι τα μέσα του τρέχοντος έτους. Μερικές κεντρικές τράπεζες, όπως, για παράδειγμα, αυτή της Αγγλίας θα ξεκινήσουν λίγο νωρίτερα.

Οι πίνακες που μας συνοδεύουν, αναδεικνύουν και μια παράπλευρη γεωπολιτική παρατήρηση. Εάν πάμε στο μακρινό 2028, θα δούμε ότι τα διατραπεζικά επιτόκια στις ΗΠΑ και την ΕΕ αναμένεται να διαμορφωθούν κοντά στο 2,5%, ενώ στην Αγγλία θα είναι περίπου διπλάσια, κοντά στο 4,5%.

Αυτή η προοπτική υπογραμμίζει την αποτυχία της δημιουργίας μιας πραγματικά αυτόνομης οικονομικής πολιτικής post Brexit για τη Μεγάλη Βρετανία.

* Ο Νικόλαος Χαβούτης είναι διευθυντής της συμβουλευτικής εταιρείας SoZone Limited ([email protected])