Τα πέντε ορόσημα που σφράγισαν τη διακυβέρνηση Σημίτη

Είχα την τύχη να ξεκινήσω την περιπέτεια της εμπλοκής μου στην Πολιτική με Κων/νο Καραμανλή και να ολοκληρώσω την 30χρονη διαδρομή μου με Κώστα Σημίτη. Τους δύο κορυφαίους πρωθυπουργούς που σφράγισαν με το έργο τους τη μοίρα της πατρίδας μας. Κεντρώος από τα φοιτητικά μου χρόνια, είχα την ευχέρεια να υπηρετήσω, τόσο τη μεταρρυθμιστική κεντροδεξιά πολιτική του Κων. Καραμανλή (που κατηγορήθηκε για σοσιαλμανία), όσο και την εκσυγχρονιστική σοσιαλδημοκρατία του Κώστα Σημίτη.

Με αφορμή την εκδήλωση προς τιμήν του πρώην Πρωθυπουργού που οργανώνουν το ΔΙΚΤΥΟ της Άννας Διαμαντοπούλου, το ίδρυμα Ζακ Ντελόρ και το περιοδικό ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ, με την υποστήριξη του Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών, αισθάνομαι την ανάγκη να αποτιμήσω το έργο του, όπως το βίωσα.

Πέντε είναι, κατά τη γνώμη μου, οι σημαντικότερες πτυχές της 8ετίας Σημίτη:

1. Πέτυχε να εντάξει την Ελλάδα στον σκληρό πυρήνα των ευρωπαϊκών χωρών, την ΟΝΕ. Ολοκλήρωσε έτσι την κορυφαία προσφορά στη χώρα του Κων/νου Καραμανλή, την ένταξη της χώρας στην τότε ΕΟΚ, ως το δέκατο μέλος της.
2. Κατόρθωσε την, εξίσου, εθνικά σημαντική ένταξη της Κύπρου στην Ε.Ε., χωρίς προηγούμενη επίλυση του Κυπριακού. Κάτι που εθεωρείτο ανέφικτο λόγω των αντιδράσεων της Τουρκίας. Με τη συμφωνία του Ελσίνκι άνοιξε το δρόμο για την ένταξη της Κύπρου, ενώ παράλληλα υποχρέωσε την Τουρκία να αποδεχθεί την επίλυση των διαφορών της με τη χώρα μας, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, εφόσον ήθελε να έχει ευρωπαϊκή προοπτική. Οι δυσμενείς εξελίξεις επιβεβαιώνουν το τεράστιο λάθος της Κυβέρνησης που τον διαδέχτηκε να απομακρυνθεί από τις συμφωνίες αυτές.
3. Προσέδωσε στην Ελλάδα διεθνές κύρος, δυσανάλογο με το μέγεθός της. Οι χειρισμοί στην κρίση του Ιράκ, που απειλούσε άμεσα την ενότητα της Ε.Ε., κατά τη διάρκεια της ελληνικής προεδρίας το 2003, τον ανέδειξαν σε πολιτική προσωπικότητα ευρωπαϊκού επιπέδου. Αναγνώρισαν τη συμβολή του όλοι οι κορυφαίοι ευρωπαίοι ηγέτες στην ιστορική σύνοδο των Αθηνών.
4. Εξάρθρωσε τη 17 Νοέμβρη κλείνοντας μια πληγή ανοιχτή για δεκαετίες στην ελληνική κοινωνία.
5. Η οργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 υπήρξε η κορύφωση της οκταετίας Σημίτη. Η Ελλάδα εξοπλίστηκε με σύγχρονες υποδομές (Αεροδρόμιο, Μετρό, Αττική οδός, Γέφυρα Ρίου - Αντιρρίου κ.λ.π.) που άλλαξαν την εικόνα της από βαλκανική σε ευρωπαϊκή.

Η έναρξη του 21ου αιώνα βρήκε την Ελλάδα στον σκληρό πυρήνα των προηγμένων χωρών της Ευρώπης με εθνική αυτοπεποίθηση και αισιοδοξία. Αυτή την Ελλάδα η γενιά των πολιτικών της Μεταπολίτευσης (1974-2004) παρέδωσε στους επιγόνους. Για την οδηγήσουν στη χρεοκοπία σε μια πενταετία.

Είναι γεγονός ότι η εκσυγχρονιστική προσπάθεια του Κώστα Σημίτη ανακόπηκε τη δεύτερη τετραετία. Η αναδίπλωση στην ασφαλιστική μεταρρύθμιση του Τάσου Γιαννίτση αποτέλεσε σημείο καμπής. Προσέκρουσε στις λαϊκιστικές αντιδράσεις της δεξιάς και αριστερής αντιπολίτευσης, με πρωταγωνιστές τους κρατικοδίαιτους κομματικούς συνδικαλιστές. Κυρίως όμως στις αντιδράσεις του βαθέως ΠΑΣΟΚ. Έγινε φανερό ότι δεν υπήρχαν οι προϋποθέσεις για σοβαρές διαρθρωτικές τομές. Τις επέφερε τελικά, με την πιο σκληρή μορφή, το Μνημόνιο της χρεοκοπίας. Κανείς πολιτικός ή συνδικαλιστής δεν αισθάνθηκε την ανάγκη να απολογηθεί για τον Αρμαγεδώνα στο ασφαλιστικό που ακολούθησε με τη χρεοκοπία.

Η αντίληψη του Κώστα Σημίτη για τον εκσυγχρονισμό της χώρας είχε κυρίως τέσσερις διαστάσεις:

1. Ενέτασσε την επίλυση των εθνικών μας θεμάτων στην ευρωπαϊκή συμμετοχή της χώρας. Γνώριζε ότι για να τα προωθήσει έπρεπε να πείσει ότι δεν αποτελούν μόνο ελληνικά συμφέροντα, αλλά εντάσσονται στο ευρύτερο ευρωπαϊκό συμφέρον.
2. Μετατόπισε το κέντρο βάρους της πολιτικής του από το κόμμα στην Κυβέρνηση και το Κοινοβούλιο.
3. Θεωρούσε ότι ένα σύγχρονο κοινωνικό κράτος αποτελούσε απαραίτητο στοιχείο ανάπτυξης, μέσα σε μία δημοσιονομικά σταθεροποιημένη οικονομία.
4. Πίστευε στην ανοικτή κοινωνία. Αντίληψη που τον οδήγησε στη σύγκρουση με την Εκκλησία για τις ταυτότητες.

Ο Κώστας Σημίτης δεν είχε το ηγετικό χάρισμα του Κων/νου Καραμανλή ή του Ανδρέα Παπανδρέου. Ήταν το πρότυπο του Ευρωπαίου πολιτικού ηγέτη. Η πολιτική του δράση στηριζόταν στον προγραμματισμό και το σχεδιασμό, την ιεράρχηση στόχων, τον συντονισμό του κυβερνητικού έργου, τη σύνθεση διιστάμενων απόψεων, τη γνώση της ευρωπαϊκής και διεθνούς πραγματικότητας.

Η ιδιωτική του ζωή ήταν υποδειγματική. Προστάτεψε τον εαυτό του από κάθε διαβρωτική επίδραση της εξουσίας. Γι’ αυτό και ουδείς τόλμησε να αμφισβητήσει την προσωπική του ακεραιότητα. Του επιρρίπτουν ευθύνες γιατί δεν πάταξε τη διαφθορά. Η διαφθορά, όμως, έχει εξελιχθεί σε γάγγραινα που έχει προσβάλλει ολόκληρη τη δημόσια ζωή. Παραμένει κορυφαίο πολιτικό πρόβλημα που περιμένει την επίλυσή του.

Δεν είμαι ιστορικός. Καταθέτω απλώς την προσωπική μου εκτίμηση για το έργο και την προσωπικότητα του Κώστα Σημίτη. Προσυπογράφω τη γνώμη του καθηγητή της Οικονομικής και Κοινωνικής Ιστορίας του Π. Κ. Κωστή: «... ο Σημίτης ποτέ δεν κατάφερε να κερδίσει τη συμπάθεια των Ελλήνων, ούτε καν των ψηφοφόρων του κόμματός του. Ωστόσο αποδείχτηκε ένας από τους πιο επιτυχημένους Πρωθυπουργούς στην ιστορία της Ελλάδας».

* Ο κ. Βασίλης Κοντογιαννόπουλος είναι πολιτικός, διετέλεσε μεταξύ άλλων υπουργός Βιομηχανίας, υπουργός Ενέργειας και Τεχνολογίας και υφυπουτργός Υγείας και Πρόνοιας.