Το πρόβλημα στέγης, το AirBnB και η συνταγή της Πορτογαλίας

Φρένο στην δημιουργία νέων τουριστικών διαμερισμάτων βάζει η κυβέρνηση της Πορτογαλίας. Τα διαμερίσματα αυτά που νοικιάζονται από διάφορες ιντερνετικές πλατφόρμες μεσο-βραχείας μίσθωσης στα τέλη του 2022 αντιπροσώπευαν το 1,8% των διαμερισμάτων της χώρας.

Στην Πορτογαλία τα προβλήματα που δημιουργούν αυτού του τύπου καταλύματα είναι ανάλογα με αυτά που δημιουργούνται και σε άλλες χώρες του κόσμου. Όπως, για παράδειγμα:

* Οδηγούν σε υπέρογκες αυξήσεις στα ενοίκια καθώς οι ξένοι επισκέπτες έχουν μεγαλύτερη αγοραστική δύναμη από τους ντόπιους αναγκάζοντας τους παραδοσιακούς κατοίκους μιας συνοικίας να την εγκαταλείψουν και να αναζητήσουν κατοικία σε μέρη με τα οποία δεν έχουν καμία οργανική σχέση.

* Δημιουργείται έλλειψη μικρών διαμερισμάτων στο κέντρο της πόλης κάτι που πλήττει ιδιαίτερα τους νέους και τους ηλικιωμένους.

* Καταστρέφονται ολόκληρες κοινότητες, καθώς οι συνοικίες που περνούν «στον έλεγχο» των ξένων χάνουν πια κάθε στοιχείο της παραδοσιακής τους ταυτότητας με τα μπαρ και τα φαγάδικα να ανοίγουν το ένα δίπλα στο άλλο και η κυρίαρχη γλώσσα να γίνεται η αγγλική.

Στην πόλη του Μεξικού που πλήττεται ιδιαίτερα από την μαζική έλευση των γκρίγκος «ψηφιακών νομάδων» σε παραδοσιακές συνοικίες όπως η Ρόμα, οι ντόπιοι λένε ότι καταλαβαίνεις ότι μια συνοικία έχει αλλάξει από το ότι η γεύση του φαγητού έχει αλλάξει: «Η σάλτσα δεν καίει όπως πριν»!

*Σε περιπτώσεις όπου το διαμέρισμα βραχείας μίσθωσης βρίσκεται σε μία πολυκατοικία, η συνεχής εναλλαγή των ενοικιαστών του τουριστικού διαμερίσματος δημιουργεί συνθήκες ανασφάλειας, θόρυβο, έλλειψη καθαριότητας και γενικά μια υποβάθμιση του χώρου.

Με το νέο νομοσχέδιο που ψηφίσθηκε προ ημερών από τη Βουλή της χώρας απαγορεύεται η δημιουργία νέων τουριστικών διαμερισμάτων μεσο-βραχείας μίσθωσης στη Λισαβώνα, το Πόρτο και άλλες παράκτιες τοποθεσίες. Από την απαγόρευση εξαιρούνται οι ζώνες στο εσωτερικό της χώρας που πάσχουν από έλλειψη πληθυσμού. Όμως ακόμα και σε αυτές τις περιοχές για να λειτουργήσεις ένα τουριστικό ακίνητο θα πρέπει να έχεις την έγκριση των άλλων ιδιοκτητών της πολυκατοικίας.

Επιπλέον το νομοσχέδιο επιβάλλει μία «έκτακτη συνεισφορά» 15% στους ιδιοκτήτες των τουριστικών καταλυμάτων (αρχικά η πρόταση ήταν για 35%).

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει ο τρόπος με τον οποίο το νέο νομοσχέδιο επιχειρεί να λύσει το πρόβλημα της λειτουργίας τουριστικών καταλυμάτων στις πολυκατοικίες. Έτσι, σύμφωνα με τον νέο νόμο, μπορεί να ανακληθεί η άδεια λειτουργίας ενός τουριστικού διαμερίσματος αν το αποφασίσουν τα 2/3 των ιδιοκτητών της πολυκατοικίας.

Να σημειωθεί ότι οι συγκρούσεις στις πολυκατοικίες μεταξύ των ιδιοκτητών των τουριστικών διαμερισμάτων και των υπολοίπων είχε φτάσει στο ανώτατο δικαστήριο της χώρας που εξέδωσε απόφαση που απαγόρευε τις τουριστικές επιχειρήσεις σε διαμερίσματα που προορίζονται για κατοικία. Το δικαστήριο έκρινε ότι τα τουριστικά καταλύματα δεν είναι συμβατά με την κατοικία, για λόγους όπως η ανασφάλεια και οι ενοχλήσεις που υφίστανται οι άλλες οικογένειες που ζουν στην πολυκατοικία.

Το νέο νομοσχέδιο που προωθεί η σοσιαλιστική κυβέρνηση της χώρας αποτελεί μέρος μιας γενικότερης φιλοσοφίας που βλέπει την κατοικία ως ένα «κοινωνικό αγαθό» που πρέπει να απολαμβάνουν όλοι -κάτι φυσικά που έρχεται σε αντίθεση με την συνεχή αύξηση των τιμών της κατοικίας που προκαλεί η ζήτηση από ξένους, των οποίων η αγοραστική δύναμη υπερβαίνει κατά πολύ αυτήν των ντόπιων.

Ενδεικτική της νέας αυτής φιλοσοφίας είναι και μία άλλη διάταξη του νομοσχεδίου που επιτρέπει κάτω από ορισμένες συνθήκες την αναγκαστική ενοικίαση των άδειων διαμερισμάτων. Ετσι ο δήμος μπορεί να προχωρήσει στην ενοικίαση ενός διαμερίσματος που έχει μείνει άδειο πάνω από δύο έτη υπό την προϋπόθεση ότι το εν λόγω ακίνητο βρίσκεται στην παράκτια ζώνη.

Επίσης, με τον νέο νόμο καταργείται οριστικά η Golden Visa που, όπως και στην Ελλάδα, στόχευε να κάνει τους ξένους να κάνουν επενδύσεις σε ακίνητα στην χώρα. Αυτό σύμφωνα με διάφορους αναλυτές υπήρξε ένας από τους κυριότερους λόγους της φρενήρης κούρσας ανόδου των ακινήτων.

Με άλλα λόγια, στην ουσία, οι κυβερνήσεις των χωρών που είχαν την Golden Visa «επιδοτούσαν» την δημιουργία της έλλειψης των κατοικιών που υποφέρουν σήμερα οι πολίτες τους…