Πικρό μήνυμα από το ρούβλι για τις κυρώσεις στη Ρωσία

Τριάντα ημέρες μετά την έναρξη της σύγκρουσης Ρωσίας και ΝΑΤΟ λόγω Ουκρανίας, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν ανακοίνωνε «κυρώσεις χωρίς προηγούμενο, που θα μετέτρεπαν σχεδόν αμέσως το ρούβλι σε σκουπίδια».

Οπως και τόσες άλλες δηλώσεις του Αμερικανού προέδρου, έτσι και αυτή δεν φαίνεται να επαληθεύεται, προς το παρόν τουλάχιστον.

Ομως στην αρχή τα πράγματα πήγαιναν κατ’ ευχήν. Έτσι στις 7 Μαρτίου το ρούβλι είχε υποτιμηθεί κατά περίπου 50%, πέφτοντας στο ιστορικά χαμηλότερο επίπεδο των 143 ρουβλιών για ένα δολάριο. Το πάγωμα των ρωσικών λογαριασμών στη Δύση («κλοπή» όπως πολλοί χαρακτηρίζουν την πράξη) και ο αποκλεισμός στην πρόσβαση στα συναλλαγματικά αποθέματα δημιούργησαν έναν πανικό τις πρώτες εβδομάδες, που οδήγησε στην πτώση του ρουβλιού. Παράλληλα οι τιμές των εισαγόμενων προϊόντων εκτοξεύθηκαν, ξεπερνώντας το 17,50% μόλις τον Απρίλιο.

Ομως τον επόμενο μήνα το ρούβλι εκτοξεύθηκε αυξάνοντας την αξία του κατά 40% σε σχέση με την αξία που είχε τον Ιανουάριο. Αυτό σήμαινε ένα ιστορικό υψηλό έξι ετών, γεγονός που έκανε το ρούβλι να είναι το νόμισμα με την καλύτερη επίδοση για το 2022 (σ.σ. με τη βοήθεια φυσικά και των capital controls που έχει επιβάλει η κεντρική τράπεζα).

Φυσικά σε αυτό βοήθησε η απαίτηση του Ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν να πληρώνουν οι ξένοι εισαγωγείς την αξία του ρωσικού αερίου «σε ρούβλια» (σ.σ. σε ξένο νόμισμα που μετατρέπεται σε ρούβλι σε ένα δεύτερο λογαριασμό στην Gazprombank).

Οι παράγοντες που από κοινού συνέβαλαν στην ανατίμηση του ρουβλιού ήταν:

• Η αύξηση της τιμής του πετρελαίου λόγω των νατοϊκών κυρώσεων
• Οι κεφαλαιακοί έλεγχοι (capital controls)
• H μείωση της ζήτησης δολαρίων
• Τα πλεονάσματα στα συναλλαγματικά αποθέματα που οφείλονται στα υψηλά έσοδα από τις εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου.

Σύμφωνα με Ρώσους αναλυτές, είναι τέτοια η αισιοδοξία που επικρατεί, που την περασμένη εβδομάδα η κεντρική τράπεζα της Ρωσίας πραγματοποίησε την τέταρτη μείωση επιτοκίων εντός ενός μηνός. Σύμφωνα πάλι με αυτή την ανάλυση, οι χρηματοοικονομικές αρχές της χώρας κατάφεραν να αντιστρέψουν το αρνητικό κλίμα που επικράτησε στην αρχή της επιβολής των κυρώσεων.

Οι ρωσικές επενδύσεις, στην προσπάθεια ανακάλυψης και εκμετάλλευσης φυσικών πηγών ενέργειας, είχαν ως αποτέλεσμα ότι σήμερα η Ρωσία παράγει το 20% του παγκόσμιου πετρελαίου και πετρελαϊκών προϊόντων και το 17,5% του φυσικού αερίου. Αυτό την κάνει τον μεγαλύτερο παγκόσμιο προμηθευτή σήμερα των δύο προαναφερθέντων προϊόντων, την ίδια ακριβώς στιγμή που η τιμή του βαρελιού έχει ξεπεράσει τα 120 δολάρια το βαρέλι. Όταν ξεκίνησαν οι στρατιωτικές επιχειρήσεις, η τιμή μόλις έφτανε τα 60 δολάρια.

Σήμερα, μετά τις αυξήσεις στην τιμή πετρελαίου και φυσικού αερίου που επέφεραν οι νατοϊκές κυρώσεις, τα έσοδα από τα δύο αυτά αγαθά αντιπροσωπεύουν το 65% του προϋπολογισμού της Ρωσίας ενώ πριν από τη σύγκρουση, μόλις το 30%.

Ομως το ότι η Ρωσία πλουτίζει από τις νατοϊκές κυρώσεις φαίνεται και από το γεγονός ότι το πρώτο τρίμηνο αυτού του έτους, το εμπορικό πλεόνασμα της χώρας ξεπέρασε το ιστορικό φράγμα των 60 δισ. δολαρίων!

Τους τελευταίους 3 μήνες, η Ινδία αγοράζει τέσσερις φορές περισσότερο αργό πετρέλαιο από τη Ρωσία απ’ ό,τι αντίστοιχες περιόδους στο παρελθόν. Η Κίνα επίσης έχει αυξήσει σημαντικά τις εισαγωγές της και έχει επιτύχει σημαντικές εκπτώσεις, γεγονός που την έχει καταστήσει τον κυριότερο εμπορικό εταίρο της Ρωσίας σήμερα.

Σύμφωνα με δηλώσεις του Πούτιν, «η Ευρώπη διαπράττει μια πράξη αυτοκτονίας επιβάλλοντας κυρώσεις» στον βαθμό που αυτές εκτοξεύουν τις τιμές της ενέργειας και τον πληθωρισμό στα τρόφιμα -που πλήττουν πάνω απ’ όλα την ίδια την Ευρώπη. Είναι νωρίς να πει κανείς αν ο Ρώσος πρόεδρος έχει δίκιο, όμως αυτό το οποίο είναι σίγουρο είναι, όπως παρατηρεί ο Βραζιλιάνος οικονομολόγος Tulio Ribeira, ότι «η πραγματικότητα μας δείχνει ότι όσον αφορά τις βλάβες που έχουν συντελεστεί λόγω των κυρώσεων, η Ρωσία κερδίζει περισσότερα απ’ ό,τι η Ευρωπαϊκή Ενωση. Στην πράξη, η Ρωσία εξάγει μικρότερες ποσότητες, όμως κερδίζει περισσότερα χρήματα, ασκώντας πίεση στο δολάριο και το ευρώ, ενώ το ρούβλι πάει μια χαρά».

Φυσικά όλα αυτά μπορεί να αλλάξουν στην πορεία της ρήξης, η οποία μάλλον θα διαρκέσει πολύ καιρό όπως συνεπάγεται από τις πρόσφατες δηλώσεις του ΓΓ του ΝΑΤΟ Γ. Σόλτενμπεργκ, που διαβεβαίωσε ότι ο πόλεμος θα συνεχισθεί μέχρι να νικήσει το Κίεβο.