Ανώνυμες Εταιρείες: Τεχνικές και προϋποθέσεις για μείωση μετοχικού κεφαλαίου

Σε προηγούμενη αρθρογραφία μας ασχοληθήκαμε με την έννοια και τις διακρίσεις του μετοχικού κεφαλαίου. Για την υλοποίησή της όμως χρειαζόμαστε σχεδιασμό, προετοιμασία και, φυσικά, έναν «οδικό χάρτη».

Ακριβώς αυτά θα μας απασχολήσουν εδώ, μαζί με τις τεχνικές και τις προϋποθέσεις της μείωσης. Τα δικαιώματα και η προστασία των δανειστών θα αποτελέσουν αντικείμενο επόμενης αρθρογραφίας μας.

Τεχνικές μείωσης μετοχικού κεφαλαίου

Η θεωρία καλείται να καλύψει το νομοθετικό κενό, όσον αφορά τις τεχνικές μείωσης συγκεκριμένα:

Μείωση Ονομαστικής Αξίας Μετοχών: Μειώνεται, στην περίπτωση αυτή, η ονομαστική αξία των μετοχών (συνολικά ή ορισμένης κατηγορίας). Δεν μπορεί όμως, ποτέ, να υπολείπεται της, κατά το νόμο, ελάχιστης του 0,04€. Ενδεχόμενη ανάγκη για περαιτέρω μείωση καλύπτεται από άλλη τεχνική.

Ακύρωση Μετοχών: Η ακύρωση μετοχών θα πρέπει, κατ' αρχάς, να γίνεται ομοιόμορφα και αναλογικά -για όλους τους μετόχους. Ενδεχόμενη μονομερής ακύρωση προϋποθέτει: καταστατική ρύθμιση (αρχική ή επιγενόμενη με ομόφωνη, όμως, απόφαση των μετόχων) ή συναίνεση των θιγομένων. Ακύρωση μετοχών λαμβάνει χώρα στις περιπτώσεις υποχρεωτικής μείωσης.

Συνένωση Μετοχών: Ορισμένες μετοχές, στην περίπτωση αυτή, ακυρώνονται. Μεταβάλλεται, ταυτόχρονα, η ονομαστική αξία των υπολοίπων.

Προϋποθέσεις και διαδικασία μείωσης μετοχικού κεφαλαίου

Η κάλυψη, η καταβολή και η διατήρηση του μετοχικού κεφαλαίου σε συγκεκριμένα επίπεδα διέπονται από συγκεκριμένους κανόνες. Προς αποφυγή καταστρατήγησής τους υφίστανται αυστηροί κανόνες και προϋποθέσεις˙ περί αυτών, αμέσως στη συνέχεια.

• Αρμόδιο όργανο

Η απόφαση για τη μείωση του μετοχικού κεφαλαίου λαμβάνεται από τη ΓΣ με αυξημένη απαρτία και πλειοψηφία. Το καταστατικό, όμως, μπορεί να προβλέπει μεγαλύτερα ποσοστά -ακόμη και ομοφωνία.

Ομοφωνία απαιτείται και στην περίπτωση της μη αναλογικής/ισότιμης για τους μετόχους μείωσης του μετοχικού κεφαλαίου.

Η απόφαση για τη μείωση λαμβάνεται, αντίθετα, με απλή απαρτία και πλειοψηφία στις περιπτώσεις ακύρωσης: (α) μετοχών που δεν αποπληρώθηκαν -ύστερα από την άκαρπη προσπάθεια της ΑΕ να τις διαθέσει (βλ. και προηγούμενη αρθρογραφία μας) και (β) ακύρωσης ιδίων μετοχών της ΑΕ -εφόσον δεν κατέστη εφικτή η από μέρους της πώλησή τους.

• Η πρόσκληση

Απαιτείται πρόσκληση για τη σύγκληση της ΓΣ (με εξαίρεση την αυτόκλητη & καθολική και την προσυπογραφή πρακτικού «δια περιφοράς»). Η πρόσκληση θα πρέπει να εμπεριέχει, κατ’ ελάχιστο, τον σκοπό της μείωσης και τον τρόπο πραγματοποίησής της. Ειδική μνεία θα πρέπει να γίνεται στην περίπτωση μείωσης μετοχικού κεφαλαίου σε είδος.

Ενδεχόμενη παράλειψη αναγραφής (ή πλημμελής αναγραφή) στην πρόσκληση των στοιχείων που προβλέπονται από το νόμο, κρίνεται με βάση τους γενικούς κανόνες για τις ελαττωματικές αποφάσεις της ΓΣ.

Το περιεχόμενο της απόφασης της ΓΣ περί μείωσης

Η απόφαση της ΓΣ για τη μείωση του μετοχικού κεφαλαίου πρέπει να ορίζει κατ’ ελάχιστο, όπως και η πρόσκληση, τον σκοπό της συγκεκριμένης μείωσης και τον τρόπο πραγματοποίησής της. Στην περίπτωση μείωσης μετοχικού κεφαλαίου με καταβολή σε είδος, θα πρέπει να περιγράφονται, επακριβώς, τα περιουσιακά στοιχεία που θα περιέλθουν σε καθέναν από τους μετόχους.

Η μείωση του μετοχικού κεφαλαίου της ΑΕ απαιτεί τροποποίηση του καταστατικού της από τη ΓΣ, αναφορά στο ύψος του μετοχικού κεφαλαίου, όπως αυτό διαμορφώνεται μετά τη μείωση, τον αριθμό και την ονομαστική αξία των μετοχών της. Προϋποτίθεται έγκριση της Διοίκησης.

Η ΓΣ δεν είναι δυνατό, κατ' αρχάς, να αποφασίσει μείωση μετοχικού κεφαλαίου της ΑΕ σε τέτοια έκταση, ώστε να υπολείπεται του ελάχιστου ορίου των 25.000 ευρώ. Μπορεί όμως και να αποφασισθεί (μέχρι και) ο μηδενισμός του, εφόσον ταυτόχρονα αποφασισθεί και, ακολούθως, υλοποιηθεί αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου έως, τουλάχιστον, το ελάχιστο ύψος του.

Είναι όμως δυνατό, εναλλακτικά, να ληφθεί απόφαση για ταυτόχρονη μετατροπή της ΑΕ σε άλλο εταιρικό τύπο, που εξ ορισμού θα απαιτεί λιγότερο ή και καθόλου κεφάλαιο.

Μέσο «εκπαραθύρωσης»(;) μετόχων

Η απόφαση για μηδενισμό του μετοχικού κεφαλαίου είναι δυνατό να λειτουργήσει ως μέσο απομάκρυνσης υφιστάμενων μετόχων. Ανάσχεση στο σχετικό ενδεχόμενο αποτελεί το δικαίωμα προτίμησης στην επερχόμενη, αναγκαία, αύξησή του.

Στην αύξηση αυτή οι παλαιοί μέτοχοι της εταιρείας έχουν δικαίωμα προτίμησης ανάλογα με τη συμμετοχή τους στο κεφάλαιο -όπως αυτή είχε διαμορφωθεί πριν από τη μείωση. Πάντα υπάρχει, βέβαια, το ενδεχόμενο του αποκλεισμού του δικαιώματος προτίμησης (και) στη συγκεκριμένη αύξηση...

Έγκριση περισσότερων κατηγοριών μετόχων

Εφόσον η μείωση του μετοχικού κεφαλαίου θίγει, άμεσα ή έμμεσα, τα δικαιώματα μιας ή περισσότερων κατηγοριών, απαιτείται έγκριση των θιγόμενων μετόχων (ως προϋπόθεση της προόδου της σχετικής διαδικασίας).

Η έγκριση αυτή παρέχεται με απόφαση των μετόχων της θιγόμενης κατηγορίας, που λαμβάνεται σε ιδιαίτερη συνέλευση, με αυξημένη απαρτία και πλειοψηφία. Αποφασίζουν, όμως -αποκλειστικά- για τη χορήγηση ή μη της απαιτούμενης έγκρισης˙ όχι και για τους όρους της μείωσης.

Δημοσιότητα της απόφασης μείωσης

Η απόφαση για τη μείωση του μετοχικού κεφαλαίου δημοσιεύεται στον διαδικτυακό τόπο του Γ.ΕΜ.Η. και αναρτάται στον διαδικτυακό τόπο της εταιρείας.

Τα θέματα που συναρτώνται με τη μείωση του μετοχικού κεφαλαίου μοιάζουν, πράγματι, «στεγνά» τεχνικά και, φυσικά, κουραστικά. Αποδεικνύονται, εντούτοις, ιδιαίτερα σημαντικά για την εταιρεία, τους δανειστές και τους μετόχους της -πολύ περισσότερο που μπορεί να οδηγήσουν σε «εκπαραθύρωση» κάποιων από αυτούς.

Λύσεις υπάρχουν για την προστασία των εμπλεκομένων. Ειδικά όμως όσον αφορά εκείνη των δανειστών, σε επόμενη αρθρογραφία μας.

* Ο Σταύρος Κουμεντάκης είναι Managing Partner Koumentakis and Associates Law Firm