Πώς εξασφαλίζουν οι εταιρείες ανθεκτικότητα και βιωσιμότητα

Τα τελευταία χρόνια, οι όροι βιωσιμότητα και ανθεκτικότητα έχουν βρει τη θέση τους στην επιχειρηματική επικαιρότητα και με προμετωπίδα το αρκτικόλεξο ESG, οι συζητήσεις γύρω από τις νέες μεγάλες αλλαγές στο επιχειρηματικό τοπίο έχουν φουντώσει. Με κάποιους να προσδιορίζουν τη «βιωσιμότητα» και την «ανθεκτικότητα» ως την ίδια έννοια, ενώ άλλοι να ισχυρίζονται ότι είναι εντελώς διαφορετικές και άσχετες, οι συζητήσεις εντείνονται την ίδια περίοδο που οι ευρωπαϊκές εταιρείες -αρχίζοντας από τις εισηγμένες- θα πρέπει να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα.

Ομοιότητες και διαφορές

Για να διερευνηθούν οι ομοιότητες, οι διαφορές και τα τρέχοντα πλαίσια διαχείρισης για την αύξηση της βιωσιμότητας και της ανθεκτικότητας των επιχειρήσεων, πρέπει να επικεντρωθούμε στην ολοκληρωμένη χρήση της βιωσιμότητας και της ανθεκτικότητας σε ένα συνολικό πλαίσιο περιβαλλοντικής διαχείρισης. Η βιωσιμότητα (αειφορία) ενός οργανισμού ορίζεται από την κατάλληλη εφαρμογή των περιβαλλοντικών, κοινωνικών και οικονομικών συστημάτων.

Η ανθεκτικότητα ορίζεται ως η ικανότητα ενός συστήματος να προετοιμάζεται για απειλές, να απορροφά τις επιπτώσεις, να ανακάμπτει και να προσαρμόζεται μετά από επίμονο στρες ή ένα ανατρεπτικό γεγονός, δηλαδή κρίσεις. Τα πλαίσια διαχείρισης που βρίσκονται στη διεθνή βιβλιογραφία για την οργάνωση της βιωσιμότητας και της ανθεκτικότητας, είτε βλέπουν την ανθεκτικότητα ως συστατικό της βιωσιμότητας είτε το αντίστροφο είτε η ανθεκτικότητα και η βιωσιμότητα αντιμετωπίζονται ως ξεχωριστοί στόχοι.

Οι εφαρμογές, όμως, αυτών των πλαισίων βρέθηκαν να έχουν κοινούς στόχους παροχής οφελών στους ανθρώπους και στο περιβάλλον υπό κανονικές και ακραίες συνθήκες λειτουργίας (stress test). Πιστεύουμε όμως ότι το σημείο που έχει το μεγαλύτερο ενδιαφέρον αφορά στην εφαρμογή διαδικασιών που ελαχιστοποιούν τις συγκρούσεις μεταξύ ανθεκτικότητας και βιωσιμότητας.

Βιωσιμότητα

Μετά από τουλάχιστον 50 χρόνια εξέλιξης στην ακαδημαϊκή βιβλιογραφία, η βιωσιμότητα είναι πλέον μια κυρίαρχη έννοια. Πολλοί συγγραφείς ορίζουν την «αειφορία» επιτακτική και τη συγκρίνουν με τις άλλες μεγάλες τάσεις στον κόσμο των επιχειρήσεων.

Τα περισσότερα στελέχη γνωρίζουν ότι πρέπει να ανταποκριθούν στην πρόκληση της βιωσιμότητας, καθώς διαφορετικά μπορεί να θέσουν σε κίνδυνο την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεών τους, ίσως ακόμη και την επιβίωσής τους.

Ωστόσο, είναι ακόμη λίγες οι επιχειρήσεις που έχουν ένα ξεκάθαρο όραμα για το πώς να ανταποκριθούν σε αυτή την πρόκληση. Από την άλλη, οι καταναλωτές, ενώ λαμβάνουν πληροφορίες αειφορίας για πολλά προϊόντα που αγοράζουν, αλλά δεν μπορούν να είναι σίγουροι για τη χρήση αυτών των πληροφοριών και ακόμη περισσότερο για την επίδραση της πολιτικής των επιχειρήσεων που τα παράγουν.

Υπάρχει η πρόταση ότι οι εταιρείες που δεσμεύονται ενεργά στην εφαρμογή των κανόνων βιωσιμότητας αποκτούν ένα είδος υψηλότερης αξίας (το λεγόμενο eco-premium), που έχει οδηγήσει τα τελευταία χρόνια στη δημιουργία μιας μεγάλης σειράς προϊόντων ESG στον χώρο των επενδύσεων. Οι επιχειρήσεις σε αυτό το πλαίσιο θα πρέπει να ακολουθούν μια στρατηγική για τη βελτιστοποίηση της αποδοτικότητας των φυσικών πόρων και μείωσης του κινδύνου στις αλυσίδες της αξίας τους.

Ανθεκτικότητα

Σύμφωνα με τα παραπάνω, οι εταιρείες θα πρέπει να επικεντρωθούν στην καλύτερη απόδοση έναντι των ανταγωνιστών σε ρυθμιστικά θέματα, τη συμμόρφωση και το κόστος από τον κίνδυνο που σχετίζεται με το περιβάλλον, στο σύνολο της διαχείρισής τους.

Από την άλλη πλευρά, το πλαίσιο που σχετίζεται με την ανθεκτικότητα περιλαμβάνει δράσεις αυτοοργάνωσης, διαχείρισης και στρατηγικών για γεγονότα που δεν έχουν γραμμικότητα, αντιμετώπισης δυναμικών αλλαγών «παραδείγματος» και ταχύρρυθμων δυνατοτήτων μετασχηματισμού. Η έννοια της ανθεκτικότητας μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί και για τη διαμόρφωση του μηχανισμού για βραχυπρόθεσμες αποφάσεις.

Ο στόχος είναι να υπάρχει πραγματική προσαρμογή (δηλαδή, ανάπτυξη με αλλαγή) στις διαρκώς μεταβαλλόμενες συνθήκες. Με αυτό τον «ανθεκτικό» τρόπο, τα συστήματα μπορούν να μάθουν, να αυτο-οργανωθούν και να εξελιχθούν με την αλλαγή. Εδώ, πρέπει να εστιάσουμε την προσοχή μας και στο βασικό ζήτημα ότι όλα τα πολύπλοκα συστήματα που μπορούν να προσαρμοστούν και ο πιθανός μετασχηματισμός τους, απαιτούν πολύπλοκα ρυθμιστικά δίκτυα πληροφόρησης (ανάδρασης). Με αυτό τον τρόπο, το μέλλον συνδέεται με το παρελθόν ενός οργανισμού που με συστηματικά βήματα εξασφαλίζεται η ανθεκτικότητά του.

Εφαρμογή

Αν και οι εταιρείες είναι αποφασισμένες στην εξασφάλιση της βιωσιμότητας και της ανθεκτικότητάς τους, παραμένει το ερώτημα σχετικά με το ποιες πρακτικές μπορούν να εφαρμόσουν. Πρώτον, πρέπει σε κάθε περίπτωση να διαμορφωθεί, ή να επιλεγεί, ένα θεωρητικό πλαίσιο που βασίζεται σε στρατηγικές και τακτικές που μπορούν να ακολουθήσουν οι επιχειρήσεις.

Στη συνέχεια, αναλύουμε τις ιδιαιτερότητες και τις ιδιομορφίες που έχουν αντιμετωπιστεί από οργανισμούς που δραστηριοποιούνται στον κλάδο για να προσδιορίσουμε τον τρόπο με τον οποίο οι Στρατηγικές Βιώσιμης Ανάπτυξης εφαρμόζονται στις δραστηριότητές τους και κοινοποιούνται στις μη οικονομικές εκθέσεις τους. Ένα παράδειγμα μας δίνει η πανδημία της Covid-19, που οδήγησε τις επιχειρήσεις να προσαρμοστούν γρήγορα στη νέα πραγματικότητα.

Οι διευθύνοντες των εταιρειών ήθελαν να έχουν μια σαφέστερη κατανόηση του «πού» να επενδύσουν για να αναπτύξουν μια κατάλληλη απάντηση στην κρίση και να δημιουργήσουν ανθεκτικότητα. Ιδιαίτερα στο πλαίσιο της κρίσης της Covid-19, έγινε πιο ξεκάθαρο από ποτέ ότι διάφοροι συμμετέχοντες στην οικονομία είναι εξαιρετικά αλληλεξάρτητοι όταν αντιμετωπίζουν την κοινή πανδημία.

Επιπλέον, περισσότερο από ποτέ, αναμενόταν ο επιχειρηματικός τομέας από την κοινωνία και την κυβέρνηση να σταθεί στο ίδιο πλευρό μαζί τους και να ενώσουν τα χέρια για την καταπολέμηση της καταστροφής. Οι κοινωνικά υπεύθυνες συμπεριφορές και δραστηριότητες από τον επιχειρηματικό τομέα τραβούσαν την προσοχή και εκτιμούνταν περισσότερο από ό,τι πριν. Σε αυτή την περίπτωση, η εμπιστοσύνη και η υποστήριξη από τους επενδυτές σήμαινε περισσότερα από ποτέ.

(*) Founder & CEO, Koubaras Ltd (Συμβουλευτική εταιρεία που δίνει έμφαση στις λύσεις και την άμεση εφαρμογή τους στην καθημερινότητα των επιχειρήσεων), Αντιπρόεδρος, AI CATALYST (Όμιλος Τεχνητής Νοημοσύνης)