In Memoriam: Γιώργος Τράγκας

Ο θάνατος προσφέρει ευκαιρίες αναστοχασμού. Βεβαίως πάντα ο θάνατος των άλλων, γιατί όταν είσαι νεκρός δεν το καταλαβαίνεις και ούτε προλαβαίνεις να σκεφτείς το παραμικρό.

Ο κορωνοϊός νίκησε τον Δεκέμβριο τον Γιώργο Τράγκα, μια από τις εμβληματικότερες προσωπικότητες του δημόσιου βίου της χώρας τις τελευταίες δεκαετίες. Όσα αναφέρονται παρακάτω δεν έχουν στόχο την υπόληψή του. Άλλωστε κάθε νεκρός δεδικαίωται, καθώς απαλλάσσεται δια παντός και ανεπιστρεπτί από τη δυνατότητα διάπραξης οποιασδήποτε αμαρτίας. Αν ήθελα να ασκήσω κριτική, θα το έκανα όσο ο Γ. Τράγκας ήταν ζωντανός (αν και βασίμως υποψιάζομαι ότι θα αγνοούσε την ασημαντότητά μου).

Real Estate story ή κάτι άλλo;

Η ακίνητη περιουσία  που κληροδοτεί, εντυπωσιάζει. Φαίνεται ότι ο αποθανών είχε προτίμηση σε επενδύσεις real estate, αν και περίσσεψαν και μερικά ψιλά -12 εκατομμύρια μετρητά- σε καταθέσεις σε τράπεζες εκτός Ελλάδος.

Στη διαθήκη του περιγράφονται αναλυτικά πολυτελή ακίνητα στην Κυανή Ακτή, στη Victor Hugo στο Παρίσι μια ανάσα από την Αψίδα του Θριάμβου, τέσσερα ακίνητα στο Μονακό (άλλωστε στη διαθήκη δήλωσε «Έλληνας πολίτης κάτοικος του Πριγκιπάτου του Μονακό»), διαμερίσματα όπως στον ουρανοξύστη Olumpic Tower στην καρδιά του Μανχάταν, σπίτια στο Μαϊάμι, στο Λας Βέγκας και στο Μπέβερι Χιλς.

Η πλειονότητα των 17 ακινήτων (αν και το μέτρημα δεν έχει τελειώσει) περιλαμβάνει και μερικά στην Ελλάδα όπως δύο βίλες στην Μύκονο και διαμέρισμα στο Κολωνάκι. Με μια πρώτη εντύπωση, δεν υπάρχει κάποιο πρωτότυπο real estate story. Τα ακίνητα βρίσκονται σε μέρη που είναι διάσημα για τοποθετήσεις πλεονάζοντος πλούτου. Συνεπώς, κακώς η δημοσιότητα επικεντρώνεται σε αυτά, εξάπτοντας τη φαντασία των κοινών θνητών.

Επτά διδακτικά συμπεράσματα

Μέχρι σήμερα, ελάχιστα άρθρα έχω διαβάσει  τα οποία να ξεφεύγουν από λεπτομέρειες της κλειδαρότρυπας σχετικά με τους κληρονόμους. Εξαιρώ το άρθρο-κραυγή του καλού δημοσιογράφου Κώστα Γιαννακίδη «Πώς έβγαλε τόσα λεφτά ο Γιώργος Τράγκας;» Protagon.gr, 21.03.2022. Διαβάζοντάς το μου γεννήθηκαν πηγαία ορισμένες σκέψεις:

1. Το ερώτημα-τίτλος του άρθρου «Από πού βγήκαν τόσα λεφτά» καθίσταται ρητορικό καθώς καμία Αρχή δεν αισθάνεται κάποια υποχρέωση ή πίεση για να το απαντήσει. Η παράλυση του εγχώριου πολιτικού και διοικητικού συστήματος μας οδήγησε σε μια χρεοκοπία που ουδείς αντιλήφθηκε ή αποκάλυψε πριν αυτή οριστικοποιηθεί, χωρίς  να έχουμε διορθώσει και πολλά, παρά τις επιπτώσεις οι οποίες θα μας ακολουθούν για πολλά χρόνια. Οι μεταρρυθμίσεις περιορίζονται στο Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης, ενώ το φορολογικό μας σύστημα για παράδειγμα διατηρείται σαν αναλλοίωτη πολιτιστική κληρονομιά.

2. Ο Κ. Γιαννακίδης λανθασμένα κατατάσσει τον Γιώργο Τράγκα στους συναδέλφους του καθώς δεν ασκούσε το δημοσιογραφικό επάγγελμα. Ίσως να το έκανε στην αρχή της καριέρας του, μέχρι να καταλάβει ότι με αυτόν τον μανδύα μπορεί να επιχειρεί (γιατί ατομική επιχείρηση είχε). Οι ραδιοφωνικές του παρουσίες ήταν ένα σόου-εργαλείο της επιχείρησης. Ήταν ζωντανές -όσο ένα ραδιόφωνο μπορούσε να αντέξει- εκπομπές, υψηλής  ακροαματικότητας αλλά όχι δημοσιογραφικές. Οι εφημερίδες, με κυκλοφορία μερικών εκατοντάδων φύλλων, ήταν επιχειρηματικά προκαλύμματα με συγκεκριμένους στόχους (μερικοί εκ των οποίων μάλλον χρηματοδότησαν τις επενδύσεις του με τη συνεπικουρία της κρατικής διαφήμισης). Η περίπτωση του Γιώργου Τράγκα αποτελεί ίσως την πιο χτυπητή αντιποίηση του δημοσιογραφικού επαγγέλματος και αν μπορούσαν να ανιχνευτούν οι πηγές πλουτισμού του, θα ήταν το καλύτερο ιστορικοπολιτικό αφήγημα της μεταπολίτευσης.

3. Η υπόθεση αποδεικνύει την κραυγαλέα αποτυχία του συστήματος πόθεν έσχες που εφαρμόζεται (και) στους δημοσιογράφους. Είναι άγνωστο αν ο Γιώργος Τράγκας υπέβαλε ποτέ δήλωση. Θα είχε πάντως τεράστιο ενδιαφέρον να ξέραμε ποιος ελεγκτής ή ελεγκτική εταιρεία διενήργησε κάποιο έλεγχο. Αποδεικνύεται ότι θα έπρεπε να αξιολογούνται τα επιμέρους συστατικά του (αποτυχημένου) φορολογικού μας συστήματος.

Προφανώς από ανεξάρτητους τρίτους και όχι από αυτοθαυμαζόμενους υπουργούς. Καλή είναι η αξιολόγηση των δημόσιων υπαλλήλων ή των καθηγητών αλλά όποιος πολιτικός είναι στοιχειωδώς ειλικρινής θα έπρεπε να υποστηρίζει κατά προτεραιότητα την αξιολόγηση των «επιτευγμάτων» του έργου και των «μεταρρυθμίσεων» που τόσο διαφημίζουν ερήμην κριτών.

4. Φαίνεται ότι ο αποθανών είχε μεταφέρει τη φορολογική του έδρα στο Μονακό. Η ανίχνευση προέλευσης του πλούτου είναι πάντα δυσκολότερη ή και αδύνατη στο εξωτερικό. Αυτό το γνώριζε πολύ καλά όπως αποδεικνύεται και από τις επενδυτικές τοποθετήσεις. Συχνά αναρωτιέμαι την αξία του δόγματος «η ελευθερία του καθενός σταματάει εκεί που αρχίζει η ελευθερία του άλλου». Τι γίνεται όταν τα μεγέθη της ελευθερίας είναι ανισομερή; Μπορεί να συγκριθεί η ελευθερία του να ζει κάποιος στη χώρα έχοντας μεταφέρει τον πλούτο του στο εξωτερικό, με την «ελευθερία» του 1/3 των ιθαγενών να διαβιούν κάτω από το όριο φτώχειας; Όταν δεν υπάρχουν συνδηλώσεις για τα όρια της ελευθερίας, τότε κάθε φιλελευθερισμός είναι ευάλωτος.

5. Ο Γιώργος Τράγκας  ήταν ένας από τους καλύτερους γνώστες του πολιτικοκοινωνικού συστήματος και της ελληνικής πολιτικής/επιχειρηματικής ελίτ. Τέτοιοι άνθρωποι τρέφουν μια τόσο βαθιά απαξίωση για τους θεσμούς  και το εγχώριο πολιτικό προσωπικό, που κάνουν και τον πιο φανατικό αναρχοκομμουνιστή πολέμιο του καπιταλισμού να μοιάζει με σεμνότυφη καλόγρια. Θεωρώ ότι πέθανε από τα πιστεύω του. Δεν ήταν τόσο αφελής ώστε να υιοθετεί προσωπικά τις θεωρίες συνωμοσίας που διέδιδε. Απλά δεν έδινε καμία αξία στους κυβερνητικές οδηγίες, ακόμα και αν αφορούσαν τον κορωνοϊό. 

6. Ο Γιώργος Τράγκας επένδυε στο εξωτερικό αποφεύγοντας το εγχώριο επιχειρείν. Ήταν προνοητικότερος από αρκετούς επιχειρηματίες, οι οποίοι μετά τη χρεοκοπία του 2010, εκτός από τις επιχειρήσεις, έχασαν και όλη την ακίνητη περιουσία τους στην Ελλάδα. Το πόσους φόρους είχε πληρώσει στο ελληνικό κράτος μάλλον θα παραμείνει άγνωστο. Φαντάζομαι ότι (όπως και πολλοί άλλοι) πλήρωνε λιγότερο φόρο από τις καθαρίστριες των γραφείων του.

7. Το μόνο σίγουρο είναι ότι αποτελεί πλέον ζωντανό (έστω και νεκρός) ισχυρό παράδειγμα για το πώς μπορείς να δημιουργήσεις περιουσία στην Ελλάδα και πού πρέπει να τη μεταφέρεις. Το μήνυμα είναι ιδιαίτερα καθαρό προς τη νέα γενιά, την οποία παραμυθιάζουμε να μείνει (ή να επιστρέψει) στη χώρα, όταν το κεντρικό πολιτικό πρόβλημα της χώρας διαχρονικά είναι το ύψος των συντάξεων και τα αναδρομικά στους συνταξιούχους. Μέχρι να αποφασίσουμε να αλλάξουμε τις παθογένειές μας, μια ολόκληρη γενιά μπορεί να παρακολουθεί πώς κάποιος μπορεί να αποκτήσει δεκάδες ακίνητα σε μέρη που μόνο σε ταινίες έχει δει και ταυτοχρόνως να δίνει μια απέλπιδα μάχη να αποκτήσει ένα σπίτι ξεφεύγοντας από το παιδικό δωμάτιο.    

Είναι η περίπτωση Τράγκα «το απόλυτο success story»; Success υπάρχει (μετρώντας μόνο τα λεφτά) αλλά δεν ξέρουμε το story (και μάλλον δεν θα το μάθουμε ποτέ).

*Ο κ. Κων/νος Μαρκάζος είναι οικονομολόγος