Τα ψιλά γράμματα στο παιχνίδι με τις τιμές στα ορυκτά καύσιμα

Δεν αποτελούν έκπληξη τα στοιχεία του πληθωρισμού και τα νέα που φέρουν. Ίσως όμως αυτοί οι αριθμοί που είδαν το φως της δημοσιότητας να υποτιμούν την έκταση του φαινομένου. Όταν τα ορυκτά καύσιμα γίνονται ακριβά, το αυξανόμενο κόστος τους μπορεί να «περάσει» και στην υπόλοιπη οικονομία.

Τους τελευταίους μήνες, οι επιχειρήσεις αναφέρουν ότι οι υψηλές τιμές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου αυξάνουν το μεταφορικό κόστος των αγαθών, της συσκευασίας τους (επειδή το πλαστικό χρησιμοποιεί αργό πετρέλαιο ως χημική ουσία πρώτη ύλη), ακόμη και την καλλιέργεια των τροφίμων (επειδή το λίπασμα παρασκευάζεται με φυσικό αέριο).

Προφανώς, εάν τα ορυκτά καύσιμα είναι ακριβά, τότε ενθαρρύνεται η ενεργειακή μετάβαση σε ανανεώσιμες και σε κάθε περίπτωση πηγές ενέργειας μηδενικού άνθρακα. Όμως με δεδομένα τα παραπάνω, όταν τα ορυκτά καύσιμα είναι φθηνά, στηρίζεται η τεταμένη από τον πληθωρισμό οικονομία.

Λίγους μήνες πριν, τα Ηνωμένα Έθνη αποφάσισαν τον περιορισμό των επιδοτήσεων στα ορυκτά καύσιμα, όμως, με τις πρόσφατες εξελίξεις και της συνέπειάς τους στις τιμές, υπάρχουν δεύτερες σκέψεις. Σήμερα, στη διεθνή αγορά συζητούνται τρεις θεωρίες για την άνοδο των τιμών των ορυκτών καυσίμων.

1. Οι επενδυτές είναι τρομοκρατημένοι

Η πιθανότητα ενός μεγάλου πολέμου στην Ουκρανία, η μικρότερη πιθανότητα, αλλά με μεγαλύτερη επίδραση να επεκταθεί ο πόλεμος και σε άλλα κράτη, το ενδεχόμενο το Ιράν να μην καταλήξει σε νέα πυρηνική συμφωνία κ.λπ., είναι σοβαροί λόγοι ανησυχίας. Φαίνεται όμως ότι οι επενδυτές ανησυχούν επίσης για την πιθανότητα οι αμερικανικές και ευρωπαϊκές εταιρείες πετρελαίου να έχουν λιγότερα καύσιμα στη διάθεσή τους από ό,τι παλιά.

Όταν ξέσπασε η πανδημία, οι εταιρείες πετρελαίου αγόρασαν τεράστιες ποσότητες αργού πετρελαίου. Έκτοτε, μείωσαν δραματικά αυτά τα αποθέματα. Αν και αυτό είναι φυσιολογικό, οι «κερδοσκόποι» πετρελαίου σε όλο τον κόσμο παρακολουθούν πολύ στενά τα αποθέματα πετρελαίου και, λόγω της πτώσης τους, γίνονται νευρικοί. Οι ενδιάμεσοι έμποροι και οι συναλλασσόμενοι (traders) είναι πρόθυμοι να πληρώσουν περισσότερα για το πετρέλαιο τώρα, επειδή εκτιμούν ότι δεν θα μπορέσουν να το αποκτήσουν όταν το χρειαστούν.

2. Η δομή της αγοράς

Για περισσότερο από έναν αιώνα, η αγορά πετρελαίου χωρίζεται σε δύο κατηγορίες. Αυτή που παράγει όσο περισσότερο μπορεί, όσο πιο γρήγορα μπορεί. Στην πραγματικότητα, όσο οι επιχειρήσεις αυτής της κατηγορίας έχουν κέρδος, αντλούν και πωλούν. Ωστόσο, υπάρχει και η άλλη κατηγορία που, ενώ καταναλώνει, διατηρεί την ικανότητα να παράγει περισσότερο πετρέλαιο ανά πάσα στιγμή.

Όταν αυτή η κατηγορία αυξάνει την προσφορά στην αγορά, οι τιμές αρχικά υποχωρούν (το είδαμε πριν λίγους μήνες) και οι επιχειρήσεις της πρώτης κατηγορίας δυσκολεύονται να λειτουργήσουν κερδοφόρα ή σταματούν τη λειτουργία τους. Αυτή η διαδικασία μειώνει απότομα τις ποσότητες στο σύστημα και εκτοξεύει τις τιμές του πετρελαίου στα ύψη.

Με άλλα λόγια, στον κλάδο του πετρελαίου, η «πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα» είναι αυτό που δίνει ισχύ στην αγορά στις εταιρείες και το «επίπεδο ζήτησης» που έρχεται από τους καταναλωτές διαμορφώνει το εκάστοτε επίπεδο ισορροπίας.

3. Η προσπάθεια για σταθερότητα

Ιστορικά οι παραγωγοί χώρες δεν ενδιαφέρονται για το πόσο υψηλή είναι η τιμή του πετρελαίου, αλλά για το πόσο σταθερή. Για παράδειγμα, αμέσως μετά το χτύπημα της πανδημίας, η Ρωσία και η Σαουδική Αραβία συμφώνησαν να μειώσουν την παραγωγή, επιτρέποντας στις παγκόσμιες τιμές του πετρελαίου να φτάσουν σε μια ισορροπία.

Όμως εδώ και αρκετά χρόνια, οι παραγωγοί αρνήθηκαν να επενδύσουν σε νέα κοιτάσματα πετρελαίου και τώρα ο κόσμος δεν έχει αρκετό πετρέλαιο για να καλύψει τις αυξανόμενες ανάγκες του. Εδώ τίθεται και ένα θέμα περιορισμένων διαθέσιμων πόρων-κοιτασμάτων και υποστηρίζεται η ενθάρρυνση της παραγωγής από μικρότερους παραγωγούς.

Βέβαια η διαχείριση του φαινομένου μπορεί να επιτευχθεί και με τη μείωση της ζήτησης, είναι όμως περισσότερο περίπλοκο ως θέμα.

Συμπέρασμα

Δεν μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι υπάρχει κάποιο βαθύ πρόβλημα στην αγορά, που να τρομοκρατεί τους επενδυτές, αφού τα αποθέματα αργού πετρελαίου στην Κίνα και την Ινδία είναι πιο υγιή από αυτά στη Δύση, που καλύπτει το 20% της αγοράς περίπου.

Πρόσθετα, εάν έρχεται μια ύφεση που προκαλείται από το πετρέλαιο, η φυσική μείωση της κατανάλωσης θα οδηγήσει προς την ισορροπία σε χαμηλότερες τιμές.

Τέλος, αν πραγματικά υπάρχει κάποιο θέμα έλλειψης - σπανιότητας στα κοιτάσματα, τότε μόνο η ταχεία υιοθέτηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, η ηλεκτρική ενέργεια με μηδενικές εκπομπές άνθρακα και οι ηλεκτρικές μεταφορές μπορούν να εξασφαλίσουν ηρεμία στην οικονομία. Όμως απαραίτητο είναι να περιορίσουμε τη συνήθεια χρήσης των ορυκτών καυσίμων και οι συνήθειες αλλάζουν δύσκολα.

(*) Founder & CEO, Koubaras Ltd (Συμβουλευτική εταιρεία που δίνει έμφαση στις λύσεις και την άμεση εφαρμογή τους στην καθημερινότητα των επιχειρήσεων) Αντιπρόεδρος, AI CATALYST (Όμιλος Τεχνητής Νοημοσύνης).