Τι πρέπει να προσέξετε σε μια αύξηση μετοχικού κεφαλαίου

Σε προηγούμενη αρθρογραφία μας είχαμε την ευκαιρία να διαπιστώσουμε τη σπουδαιότητα του μετοχικού κεφαλαίου. Επίσης, τη διαφοροποίησή του από την εταιρική περιουσία της ΑΕ, που υπόκειται σε συνεχείς-αλλεπάλληλες μεταβολές.

Το μετοχικό κεφάλαιο αποτελεί, αντίθετα, «αμετάβλητη μαθηματική ποσότητα» (Αιτ. Έκθ. ν. ΑΕ-4548/2018). Αυτό δεν σημαίνει, ωστόσο, ότι το μετοχικό κεφάλαιο δεν μπορεί, υπό προϋποθέσεις, να αυξομειωθεί. Θα επικεντρωθούμε στο παρόν στην αύξησή του καθώς και σε, συγκεκριμένα, ενδιαφέροντα (κάποια, ίσως, και κρίσιμα) σημεία της. Κατά τα λοιπά: έπεται συνέχεια!

Οι κίνδυνοι

Η αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου (με εξαίρεση την «ονομαστική» -για την οποία αμέσως στη συνέχεια) αποτελεί, κατά κανόνα, μια από τις κυριότερες μορφές χρηματοδότησης της ΑΕ.

Η χρηματοδότηση της εταιρείας μέσω της αύξησης του μετοχικού της κεφαλαίου παρουσιάζει σειρά πλεονεκτημάτων έναντι του (τραπεζικού) δανεισμού της. Η χρηματοδότηση, όμως, μέσω αύξησης κεφαλαίου μπορεί να οδηγήσει, εφόσον το επιλέξουν/αποδεχθούν/ανεχθούν οι υφιστάμενοι μέτοχοι, στην είσοδο νέων (μετόχων) στην ΑΕ, στην αναδιαμόρφωση της μετοχικής σύνθεσης, στην αλλαγή (μετοχικών) ισορροπιών και, εν τέλει, στη διοίκηση της εταιρείας.

Οι διακρίσεις της αύξησης μετοχικού κεφαλαίου

• Ονομαστική Αύξηση

Η ονομαστική αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου δεν συνιστά αύξηση της εταιρικής περιουσίας της ΑΕ αλλά λογιστική αναπροσαρμογή του μετοχικού της κεφαλαίου. Υλοποιείται με την αύξηση της ονομαστικής αξίας των υφιστάμενων μετοχών της ή την έκδοση και αναλογική διανομή (χωρίς αντάλλαγμα) νέων στους μετόχους της.

• Πραγματική Αύξηση

Η πραγματική αύξηση συνιστά, ταυτόχρονα, αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου της ΑΕ και της εταιρικής της περιουσίας. Mέσω αυτής, εισρέουν νέα περιουσιακά στοιχεία. Διακρίνεται σε αύξηση κεφαλαίου: (α) με κεφαλαιοποίηση κερδών και (β) με καταβολή εισφορών. Πραγματική είναι και η υπό αίρεση αύξηση κεφαλαίου (περιπτώσεις έκδοσης μετατρέψιμου ομολογιακού δανείου και χορήγησης δικαιώματος προαιρέσεως απόκτησης μετοχών). Παραλλαγή της συνιστά και η πρακτική των προκαταβολών των μετόχων για μελλοντική αύξηση κεφαλαίου. Περαιτέρω:

1. Πραγματική αύξηση με κεφαλαιοποίηση κερδών είναι η αύξηση εκείνη που πραγματοποιείται με κεφαλαιοποίηση (αντί διανομής-του συνόλου ή μέρους) των καθαρών κερδών της ΑΕ.
2. Πραγματική αύξηση με καταβολή εισφορών είναι η αύξηση εκείνη που λαμβάνει χώρα με καταβολή εισφορών σε χρήμα ή σε είδος.

Τακτική και Έκτακτη Αύξηση

Τακτική Αύξηση: Είναι η αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου της ΑΕ, που αποφασίζεται από τη ΓΣ με αυξημένη απαρτία και πλειοψηφία.

Έκτακτη Αύξηση: Είναι η αύξηση εκείνη, η οποία αποφασίζεται είτε από τη ΓΣ με απλή απαρτία και πλειοψηφία είτε από το ΔΣ. Θα μας απασχολήσει, όμως λόγω του ειδικότερου ενδιαφέροντός της, σε επόμενη αρθρογραφία μας.

Το Περιεχόμενο της απόφασης αύξησης

Σε κάθε περίπτωση αύξησης του κεφαλαίου, η σχετική απόφαση οφείλει να αναφέρει-τουλάχιστον:

1. το ποσό της αύξησης του μετοχικού κεφαλαίου
2. τον τρόπο κάλυψης της αύξησης (εισφορές σε χρήμα ή σε είδος)
3. την προθεσμία κάλυψης της αύξηση
4. τον αριθμό και είδος των μετοχών που θα εκδοθούν
5. την ονομαστική αξία (min 0,04€-max 100€) & την τιμή διάθεσης των νέων μετοχών

Η έγκριση κατηγορίας ή κατηγοριών μετόχων

Σε περίπτωση ύπαρξης περισσότερων κατηγοριών μετόχων στην ΑΕ (λ.χ. προνομιούχες), οι σχετικές με την αύξηση αποφάσεις των αρμοδίων οργάνων υπόκεινται στην έγκριση της κατηγορίας ή των κατηγοριών των μετόχων, των οποίων τα δικαιώματα θίγονται από τις αποφάσεις αυτές.

Ο έλεγχος καταχρηστικότητας

Η απόφαση για αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου προσκρούει, κατά τη νομολογία, στη γενική απαγόρευση καταχρήσεως δικαιώματος και είναι ακυρωτέα όταν-σωρευτικά:

1. η εταιρία δεν έχει, στην πραγματικότητα, ανάγκη για αύξηση του μετοχικού της κεφαλαίου
2. οι μέτοχοι της πλειοψηφίας γνωρίζουν ότι οι μέτοχοι μειοψηφίας δεν είναι θέση, λόγω οικονομικής αδυναμίας, να συμμετάσχουν -μολονότι θα ήθελαν- στη σχεδιαζόμενη αύξηση
3. αποκλειστική επιδίωξη και σκοπός της πλειοψηφίας είναι να επιτύχει την ενίσχυση της δικής της θέσης και την αντίστοιχη αποδυνάμωση της μειοψηφίας

Η δυνατότητα μερικής κάλυψης

Η απόφαση για την αύξηση του κεφαλαίου τροποποιεί, όπως επισημάναμε ήδη, το καταστατικό της ΑΕ. Η κάλυψη της αύξησης ακολουθεί τη συγκεκριμένη τροποποίηση. Η κάλυψη, ωστόσο, ενδέχεται να μην είναι πλήρης. Στην περίπτωση αυτή η αύξηση ματαιώνεται -εκτός κι αν προβλέπεται η δυνατότητα για μερική καταβολή στη σχετική απόφαση.

Εφόσον λάβει χώρα μερική κάλυψη, το ΔΣ καλείται να προσαρμόσει το άρθρο του καταστατικού περί του κεφαλαίου στο ύψος της μερικής κάλυψης.

Η αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου της ΑΕ είναι, σε κάθε περίπτωση, παράγοντας υγείας της εταιρείας. Η διενέργειά της, όμως, χρειάζεται, πάντοτε, προσεκτικό σχεδιασμό. Βασικές παράμετροι προς τη συγκεκριμένη κατεύθυνση: οι καταστατικές ρυθμίσεις, η τήρηση των (κατά το νόμο) διαδικαστικών προϋποθέσεων αλλά και οι σχετικές «στρατηγικές» επιλογές.

Όλα τούτα είναι ικανά να βοηθήσουν είτε (αμιγώς) προς την κατεύθυνση της ενίσχυσης της εταιρείας είτε/και προς την κατεύθυνση της ενίσχυσης της πλειοψηφίας, τη συρρίκνωση της μειοψηφίας ή, κατά περίπτωση, την προστασία της τελευταίας. Η οπτική θα παραλλάσσει ανάλογα με το σχεδιασμό και συμφέροντα εκείνου που έχει τη δυνατότητα να λαμβάνει αποφάσεις αλλά κι εκείνου που αισθάνεται «πληττόμενος».

Οι πρόνοιες, πάντως, του νόμου είναι σημαντικές αλλά και, σε σημαντικό βαθμό, ικανές για την προάσπιση των, επιμέρους, συμφερόντων.

Ιδίως της εταιρείας.

* Ο Σταύρος Κουμεντάκης είναι Managing Partner Koumentakis and Associates Law Firm