Περικύκλωση της αγροτικής παραγωγής από φθηνά φάρμακα Τουρκίας

Οι γνωστές ευρωπαϊκές πολυεθνικές εταιρίες, οι κυρίαρχες στην αγορά του φαρμάκου για αγροτικές χρήσεις, κοστολογούν τα προϊόντα τους σύμφωνα με το κατά κεφαλήν εισόδημα των χωρών όπου τα εξάγουν!

Στη χώρα μας παρατηρούνται διαφορές στις τιμές των γεωργικών φαρμάκων σε σχέση με άλλες γειτονικές χώρες, όπως λόγου χάριν τη Βουλγαρία. Μεγάλες διαφορές παρατηρούνται επίσης στις τιμές που ισχύουν στην Τουρκία. Και στις δυο περιπτώσεις οι εκεί τιμές είναι κατώτερες των ελληνικών.

Η Τουρκία είναι συνδεδεμένη με την ΕΕ μέσω Τελωνειακής Ένωσης από το 1996, ενώ η Βουλγαρία είναι πλήρες κράτος-μέλος της από το 2007. Οι τιμές των γεωργικών φαρμάκων στη Βουλγαρία επηρεάζονται όμως και από ένα δεύτερο στοιχείο. Εισάγονται στη γειτονική χώρα πολύ φθηνά φάρμακα από την Τουρκία και σε σημαντικές ποσότητες, εξέλιξη που εύλογα ασκεί ισχυρές πτωτικές πιέσεις στις τιμές των δικών της φαρμάκων. Κάτι ανάλογο δεν γίνεται στην Ελλάδα με εισαγόμενα βουλγαρικά γεωργικά φάρμακα σε μεγάλες ποσότητες!

Ακατάλληλες δραστικές ουσίες

Πέραν αυτού του προβλήματος, τίθεται και ένα άλλο λεπτό ζήτημα που σχετίζεται με την καταλληλόλητα των δραστικών ουσιών που εμπεριέχονται στα τουρκικά γεωργικά φάρμακα. Κατά κανόνα, ακατάλληλες δραστικές ουσίες δεν επιτρέπουν την εισαγωγή των τελικών προϊόντων που τις περιέχουν στο έδαφος της ΕΕ.

Ειδικότερα, οι απαγορευμένες πρώτες ύλες-δραστικές ουσίες που ενσωματώνονται στα τελικά προϊόντα (φάρμακα κ.λπ), προβλέπονται σε σχετική Οδηγία της ΕΕ (Οδηγία 649/2012). Για να ολοκληρωθεί αυτή ο Οδηγία περάσαν αρκετά χρόνια συζητήσεων λόγω των ισχυρών αντιδράσεων ιδίως από τις ΗΠΑ, αφού τα όσα προβλέπονται δεν ισχύουν μόνο για τα παραγόμενα εντός της ΕΕ προϊόντα, αλλά και για τα εισαγόμενα.

Από τα παραπάνω συνάγεται ότι στα κράτη-μέλη της ΕΕ κυκλοφορούν προϊόντα απαλλαγμένα από κάθε απαγορευμένη-επικίνδυνη πρώτη ύλη-δραστική ουσία. Οπότε είναι ελεύθερη, χωρίς περιορισμούς, η διακίνησή τους σε όλη την αγορά της Ένωσης.

Αυτό βασίζεται και στην απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου του 1979, με το θέμα το Κασσίς της Ντιζόν (Υπόθεση Cassis de Dijon). Η συγκεκριμένη απόφαση τονίζει ότι κάθε προϊόν που κυκλοφορεί σε μια χώρα –και το οποίο εύλογα δεν απειλεί την υγεία των πολιτών– μπορεί να κυκλοφορήσει σε ένα άλλο κράτος-μέλος χωρίς περιορισμούς.

Τέλος, τίθεται και ένα άλλο ζήτημα: Με τι τρόπο κυκλοφορούν στη Βουλγαρία τα γεωργικά φάρμακα που παράγονται στην Τουρκία και τα οποία είναι ιδιαίτερα φθηνά; Αν η Τουρκία εφαρμόζει την Οδηγία 649/2012 τότε μπορεί πράγματι να κάνει εξαγωγές σε όλα τα κράτη-μέλη της ΕΕ. Αν δεν την εφαρμόζει όμως τότε πώς εισάγονται στη Βουλγαρία; Από εκεί, θεωρητικά τουλάχιστον, μπορούν να εισαχθούν στη χώρα μας αν δεν γίνουν αντιληπτά στα σύνορα.

 Η όλη εξέλιξη οδηγεί λοιπόν σε στρεβλώσεις που οφείλονται στις πολύ χαμηλές τιμές των τουρκικών γεωργικών φαρμάκων που κυκλοφορούν και στη Βουλγαρία και την πιθανή ύπαρξη απαγορευμένων δραστικών ουσιών σε αυτά.

Το πρώτο θέμα επηρεάζει με έμμεσο τρόπο και την δική μας παραγωγή, καθώς η μαζική χρήση τέτοιων φαρμάκων στην Βουλγαρία και την Τουρκία συμβάλλει στη μείωση των τιμών των εκεί αγροτικών προϊόντων, που κινούνται ελεύθερα στο ελληνικό έδαφος. Φυσικά δεν υποβαθμίζεται και το ζήτημα της επικινδυνότητας των εν λόγω προϊόντων, η καλλιέργεια των οποίων εξαρτάται από τα συγκεκριμένα φάρμακα.

To 2016-2017 επιδιώχθηκε και επιτεύχθηκε εν μέρει η μείωση των τιμών σε κάποια γεωργικά φάρμακα στη χώρα μας, χρησιμοποιούμενα στις καλλιέργειες ρυζιού. Το σημαντικότερο, βέβαια, γεγονός εντοπίζεται στο ότι ο ρυθμός αύξησης των τιμών όλων των γεωργικών φαρμάκων δεν έχει ακολουθήσει εκείνον των λιπασμάτων.

Έχοντας υπόψη τα όσα αναφέρθηκαν θα ήταν σκόπιμο να διερευνηθεί αρχικά το κατά πόσο τα φθηνά τουρκικά γεωργικά φάρμακα ακολουθούν τις προβλέψεις της Οδηγίας 649/2012. Δεν έχει σημασία που δεν εισάγονται στη χώρας μας. Εισάγονται σε άλλο κράτος-μέλος της και από εκεί μπορούν να εισαχθούν με οποιοδήποτε τρόπο σε εμάς. Αν διαπιστωθεί ότι δεν πληρούν τους όρους που ορίζει η συγκεκριμένη Οδηγία τότε επιβάλλεται να διακοπεί η εισαγωγή τους στην ΕΕ.

Ο ίδιος λόγος μπορεί να «κόψει» και πολλά εισαγόμενα αγροτικά προϊόντα προερχόμενα από τη Βουλγαρία και ιδίως την Τουρκία στην Ελλάδα, εφόσον για την παραγωγή τους χρησιμοποιούνται απαγορευμένες-επικίνδυνες ουσίες μέσω των εν λόγω φαρμάκων.

* Ο Δημήτρης Μάρδας είναι καθηγητής Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του ΑΠΘ, π. Αν. Υπουργός Οικονομικών και π. Υφ/γός Εξωτερικών