Το φιάσκο της «Ελπίδας» και τα… λόγια τα μεγάλα

Τη σφοδρή χιονόπτωση και τη χιονοκαταιγίδα που θα έπληττε τη χώρα την αναμέναμε. Την είχαμε βαφτίσει και «Ελπίδα» από την προηγούμενη Τετάρτη.

Αυτό που δεν αναμέναμε, ήταν την παντελή έλλειψη σχεδίου και συντονισμού από τους κυβερνώντες τόσο πριν και κατά τη διάρκεια της κρίσης όσο και μετά, στην αντιμετώπιση των συνεπειών. Το γεγονός ότι χιλιάδες οδηγοί έμειναν εγκλωβισμένοι, κάποιοι σχεδόν 24 ώρες, στη μητροπολιτική περιοχή της χώρας, δεν θα ξεχαστεί εύκολα. Πρόκειται για «νέο χαμηλό» που κατέγραψε το κράτος! 

Αλλωστε, μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές του καλοκαιριού, οπότε και διαπιστώθηκε το έλλειμμα συντονισμού και οργάνωσης μεταξύ σειράς υπηρεσιών, ήταν η κυβέρνηση του «επιτελικού κράτους» που όρισε υπουργείο Πολιτικής Προστασίας, για να επιλύσει αυτό ακριβώς το πρόβλημα.

Τι μας έλεγε λοιπόν το υπουργείο πριν τον χιονιά; «Ολοι οι φορείς θα βρίσκονται σε ετοιμότητα νυχθημερόν», δήλωνε την Παρασκευή ο αρμόδιος υπουργός Χρήστος Στυλιανίδης. «Το σύνολο του μηχανισμού, σε πλήρη επαγρύπνηση, θα κάνει τα πάντα για να διατηρηθεί η χώρα λειτουργική και τυχόν προβλήματα εξαιτίας της κακοκαιρίας να επιλύονται όσο το δυνατόν πιο γρήγορα».

Οι αρμόδιες υπηρεσίες της Ελληνικής Αστυνομίας βρίσκονται σε ετοιμότητα για το κύμα κακοκαιρίας που πλήττει τη χώρα, διαβεβαίωνε με τη σειρά του ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη Τ. Θεοδωρικάκος. 

«Η Περιφέρεια Αττικής είναι έτοιμη να αντιμετωπίσει τον χιονιά», μας έλεγε ο περιφερειάρχης Γιώργος Πατούλης, δηλώνοντας έτοιμος να υπερβεί τις αρμοδιότητές του για να βοηθήσει.

Πώς φτάσαμε από τις δηλώσεις πλήρους ετοιμότητας στους εγκλωβισμένους για πολλές ώρες οδηγούς και επιβάτες και στην εικόνα μιας αβοήθητης κοινωνίας, είναι απορίας άξιο.

Το εθνικό οδικό δίκτυο

Προφανώς η επέλαση του χιονιά ήταν ακαριαία. Ωστόσο, δεν φάνηκε να υπάρχει οργανωμένο σχέδιο αντιμετώπισης των φαινομένων ούτε προετοιμασία για να αποφευχθούν τα χειρότερα.

Η αντιπολίτευση καταγγέλλει ότι δεν υπήρξαν ρίψεις αλατιού προκαταβολικά και ότι δεν υπήρξε εκτεταμένη παρουσία της κρατικής μηχανής τόσο στις εθνικές οδούς όσο και σε βασικούς άξονες της πρωτεύουσας -που τελικά έκλεισαν- όπως η Κηφισίας, η Μεσογείων, η Λεωφόρος Μαραθώνος και η Κατεχάκη.

Η μαζική... υποχώρηση των υπαλλήλων από τις δημόσιες υπηρεσίες στις 12 το πρωί της Δευτέρας, μετά από σχετική οδηγία του υπουργού ΠΡΟ.ΠΟ. Τ. Θεοδωρικάκου, χειροτέρεψε άρδην την κατάσταση στο οδικό δίκτυο, με το κύμα κακοκαιρίας να μαίνεται.   

Η διακοπή κυκλοφορίας των μέσων σταθερής τροχιάς, τόσο εντός Αττικής όσο και στη γραμμή Αθήνα-Θεσσαλονίκη, επέτεινε τα προβλήματα τη στιγμή που στη θεωρία, η διατήρηση μιας σιδηροδρομικής γραμμής σε αξιόμαχη κατάσταση είναι πιο εύκολο έργο από ολόκληρο οδικό δίκτυο. Τα τρένα άλλωστε δεν σταματάνε με ένα χιόνι, όπως μας δείχνει και ο… Υπερσιβηρικός.

Η Αττική Οδός και το χάος

Ερχόμενοι στο χάος που επικράτησε στην Αττική Οδό -χθες βράδυ παραιτήθηκε και ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας Β. Χαλκιάς- δεν θα πρέπει να αγνοήσουμε ότι πηγές της εταιρείας ισχυρίστηκαν ότι έθεσαν ζήτημα απαγόρευσης κυκλοφορίας και υποχρεωτικής χρήσης αλυσίδων, το οποίο όμως είναι ευθύνη της Τροχαίας. Προφανώς δεν εισακούστηκαν.

Η διοίκηση της Αττικής Οδού, με ανακοίνωσή της το μεσημέρι της Δευτέρας, εξηγούσε πως το πρόβλημα δημιουργήθηκε από τα βαρέα οχήματα που «δίπλωσαν» και διέκοψαν την κυκλοφορία, εμποδίζοντας και τα εκχιονιστικά μηχανήματα να κινηθούν, αλλά και «εξαιτίας οχημάτων που ακινητοποιήθηκαν είτε λόγω μηχανικής βλάβης είτε... φόβου και έλλειψης εμπειρίας των οδηγών τους, με αποτέλεσμα να διακοπεί η κυκλοφορία και να δημιουργηθούν μεγάλες ουρές».

Πηγές προσκείμενες στη διοίκηση της «Αττικές Διαδρομές ΑΕ» επέμεναν πως παρά τις σχετικές εισηγήσεις στις συσκέψεις με την Περιφέρεια και την Πολιτική Προστασία που προηγήθηκαν, δεν ελήφθησαν υπόψη ζητήματα όπως η απαγόρευση κυκλοφορίας των βαρέων οχημάτων στον αυτοκινητόδρομο ή η υποχρεωτική χρήση αντιολισθητικών αλυσίδων. Οι πληροφορίες λένε ότι οι σχετικές εισηγήσεις απορρίφθηκαν από τον κ. Στυλιανίδη, για να μη διαταραχθεί η τροφοδοσία της πρωτεύουσας.

Οι ευθύνες των... ευθυνόφοβων

Εξετάζοντας την πολιτική διάσταση της κρίσης, δύο τάσεις έκαναν και πάλι την εμφάνισή τους. Η ευθυνοφοβία που διατρέχει τους Έλληνες πολιτικούς (και όχι μόνο), αλλά και η διάθεση να φορτωθεί η ευθύνη στον πολίτη. Εξαφανισμένοι οι βασικοί «παίκτες»-υπουργοί που θα έπρεπε να είναι στην πρώτη γραμμή και διαρροές για ευθύνες άλλων.

Χθες, με ολόκληρη την Αθήνα στην κατάψυξη, η Περιφέρεια Αττικής μάς ενημέρωνε ότι «από νωρίς είναι ανοικτό το 98% του κεντρικού οδικού δικτύου αρμοδιότητας της Περιφέρειας».

Στη χθεσινή ανακοίνωση της Περιφέρειας Αττικής, ευθύνες για τους κλειστούς οδικούς άξονες καταλογίστηκαν μεταξύ άλλων στη σφοδρότητα των φαινομένων, που «εκδηλώθηκαν νωρίτερα από ό,τι αναμενόταν» (ο στρατηγός… άνεμος που λέγαμε κάποτε), αλλά και στην ανευθυνότητα των οδηγών ή, αλλιώς, «στο γεγονός ότι χιλιάδες οχήματα αναγκάστηκαν να χρησιμοποιήσουν ταυτόχρονα τους κεντρικούς δρόμους, αφού η πρόσβασή τους μέσω άλλων οδών ήταν αδύνατη, χωρίς να διαθέτουν αντιολισθητικές αλυσίδες, με αποτέλεσμα να ακινητοποιούνται και να μην είναι δυνατή η πρόσβαση και το έργο των μηχανημάτων εκχιονισμού».

Ομοίως και ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Γιάννης Οικονόμου έσπευσε να δηλώσει ότι περίμεναν το φαινόμενο αργότερα από ό,τι εμφανίστηκε, για να διαψευστεί, για πολλοστή φορά είναι η αλήθεια, αυτή τη φορά από τον υπεύθυνο της ΕΜΥ Θ. Κολυδά, που με άρθρο του έσπευσε να δηλώσει ότι ενημερώθηκαν έγκαιρα οι πάντες! 

Η κακοκαιρία #Ελπίς χαρακτηρίστηκε εξαρχής και έγκαιρα ως ένα επικίνδυνο καιρικό φαινόμενο , δόθηκε κόκκινος συναγερμός και από πλευράς της ΕΜΥ προσδιορίστηκε χρονικά με μεγάλη ακρίβεια .
Μία πρώτη αποτίμηση - Ιστορικοί χιονιάδεςhttps://t.co/bKyqJjZvKg pic.twitter.com/T1F1MT4eKI

— KolydasΤ (@KolydasT) January 25, 2022

Δεν θα ξεχαστεί όμως και η πρωτοφανής δήλωση της βουλευτού της ΝΔ Κατερίνας Παπακώστα να επιβληθούν… πρόστιμα στους εγκλωβισμένους. «Να βγουν ορδές τροχονόμων και από σήμερα που τα αυτοκίνητα είναι εκεί παροπλισμένα και να κάνουν ελέγχους, όσοι δεν έχουν αλυσίδες, πρόστιμο», είπε η βουλευτής. Λησμονώντας μάλλον ότι δεν υπάρχει καν σχετική διάταξη.

Συμπέρασμα

Μια αποτίμηση της κατάστασης δεν θα ήταν πλήρης, εάν δεν καταγραφόταν και η παντελής έλλειψη ατομικής ευθύνης. Προφανώς υφίσταται, αλλά προφανώς υπάρχει και ο κρατικός μηχανισμός για να τη θέτει σε πλαίσιο. Εκεί που ο «ανεύθυνος οδηγός» δεν αντιλαμβάνεται ότι δεν μπορεί να κυκλοφορήσει χωρίς αλυσίδες, υπάρχει μια απαγόρευση κυκλοφορίας που πρέπει να επιβληθεί και ένας μηχανισμός για να την εφαρμόσει.

Στη διαχείριση κινδύνων, εργάζονται με checklist, με εναλλακτικά σενάρια για την έκταση και την ένταση του κινδύνου, με εγχειρίδια εργασίας που έχουν εκπονηθεί πολύ πριν την ύπαρξη της κρίσης, με συγκεκριμένα και διασταυρωμένα βήματα επίλυσης της κρίσης. Μήπως θα έπρεπε να δημιουργήσουμε και να τηρούμε με μεγαλύτερη ευλάβεια τέτοιους «μπούσουλες»;

Εν κατακλείδι, το πρόβλημα δεν είναι τόσο η κρίση Πολιτικής Προστασίας που προκλήθηκε από την «Ελπίδα». Περισσότερο εκνευρίζουν οι γνωστές παθογένειες του ελληνικού κρατικού μηχανισμού, που έκαναν πάλι την εμφάνισή τους, η έπαρση του δήθεν προετοιμασμένου που τελικά παίρνει βαθμό πολύ κάτω από τη βάση και λέει ότι «ήταν δύσκολα τα θέματα» και η έλλειψη ενός ανθρώπου στη χώρα που θα αναλάβει επιτέλους την ευθύνη.

Από την πλευρά της Αττικής Οδού, παραίτηση υπήρξε. Από την πλευρά του κράτους, που έχει και την τελική ευθύνη για τα όσα συνέβησαν στο οδικό δίκτυο, στις συγκοινωνίες, στην ηλεκτροδότηση, στην προστασία του πολίτη, θα υπάρξει, σήμερα έστω, μετά το υπουργικό συμβούλιο, ανάληψη ευθυνών;

*Ο Γιώργος Φλώκας είναι αρχισυντάκτης του Euro2day.gr