Διδάγματα για επενδυτές από 220 χρόνια ιστορίας

Είναι βέβαιο πως η μελέτη της ιστορίας προσφέρει ανεκτίμητα μαθήματα. Είναι όμως ταυτόχρονα εντυπωσιακό να διαπιστώνει κανείς ότι η ιστορία που γράφτηκε στη διάρκεια της ζωής του είναι καταλυτική. Το έχουμε συζητήσει αρκετές φορές, βρίσκεται στα θέματα που μας έλκουν ως άτομα και παρέες.

Η παρατήρηση της αναρρίχησης των διαφόρων κλάδων στην κορυφή της λίστας των ισχυρότερων σε διαφορετικές περιόδους μάς προσφέρει μια ιδέα για τα στάδια που πέρασε η εξέλιξη του πλανήτη μας, τουλάχιστον στις ανεπτυγμένες χώρες, τα προηγούμενα διακόσια και πλέον χρόνια.

Μεταξύ 1800 και 1819, την περίοδο των εκστρατειών και της καταστροφής του Ναπολέοντα, του Μπετόβεν, της πρώτης χρήσης του Λευκού Οίκου και της πρώτης καταδίκης της «σκλαβιάς», ο τραπεζικός κλάδος αποτελούσε τον ισχυρότερο. Τόσο η συμμετοχή των τραπεζών στη διαδικασία των πληρωμών όσο βέβαια και ο καθοριστικός τους ρόλος στη χρηματοπιστωτική διαμεσολάβηση αποτελούσαν προαπαιτούμενα για την ανάπτυξη των αγροτικών οικονομιών. Τόσο στη Γηραιά Ηπειρο και το Ηνωμένο Βασίλειο όσο και στο νέο κόσμο, στις «βρεφικές» ΗΠΑ, ο τραπεζικός κλάδος αποτελεί τον μεγαλύτερο και ισχυρότερο. Οι δύο σημαντικές κρίσεις, του 1819 και του 1825, που δημιούργησαν θέματα πίστης και ταυτόχρονα η επέκταση των υποδομών μεταφορών, άλλαξαν την εικόνα σε λίγα χρόνια.

Το 1836, ο πανίσχυρος τραπεζικός τομέας βρισκόταν οριακά πρώτος, με εκείνο των σιδηροδρόμων να απέχει μόλις 1% σε βαρύτητα. Στην Αμερική, όπου έχουμε στοιχεία, στις 500 μεγαλύτερες εταιρείες οι 217 ήταν τράπεζες και οι 203 στον κλάδο των μεταφορών. Η οικονομία έχει αρχίσει να αλλάζει κέντρο βάρους. Οι υποδομές μεταφορών (σιδηρόδρομοι, κανάλια) και οι υπηρεσίες μεταφορών αποκτούν πρωτεύουσα σημασία και θέτουν τις βάσεις για το εμπόριο των επόμενων ετών. Η μεγέθυνση του εμπορίου θα δώσει ώθηση στις βιομηχανίες μεγάλης κλίμακας αργότερα.

Το 1850-60, οι μεταφορές και κυρίως οι σιδηρόδρομοι στη Βόρεια Αμερική κατέλαβαν τις πρώτες θέσεις στη σχετική λίστα. Οι αποτιμήσεις των μεγαλύτερων εταιρειών είναι άνω των 100 εκατομμυρίων δολαρίων. Η νέα περίοδος των μεταφορών -οι θαλάσσιες μεταφορές, έχουν πολύ μεγαλύτερη ιστορία- έχει ξεκινήσει.

Αξίζει να σημειωθεί ότι χωρίς να βρίσκονται στις υψηλότερες θέσεις, έχουν ήδη τοποθετηθεί ψηλά εταιρείες από τον κλάδο ενέργειας. Σκαρφάλωσαν ακόμα ψηλότερα τον επόμενο μισό αιώνα και μαζί με τους κλάδους υποδομών και μετάλλου καθόρισαν το επιχειρηματικό τοπίο μέχρι τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Στο χρονικό σημείο αυτό στις μεγαλύτερες εταιρείες συμπεριλαμβάνονται και εταιρείες επικοινωνιών με αποτιμήσεις δεκάδων δισ. Έχουμε περάσει στην περίοδο της αστικοποίησης και των μεγάλων πόλεων. Η εξέλιξη ανακόπηκε μεταξύ Α' και Β' Παγκόσμιου Πολέμου και όπως ήταν φυσικό, ουσιαστικά πήγε πίσω.

Με την Ευρώπη να έχει ξαναβρεί τους ρυθμούς της μεταξύ 1960-70 και τις ΗΠΑ να αναπτύσσονται δυναμικά, οι τάσεις του μέλλοντος προσδιορίζονται με χαρακτηριστικό τρόπο. Ο κλάδος ενέργειας βρίσκεται στην κορυφή της ισχύος, ακολουθείται δε από έναν πρωτοεμφανιζόμενο. Πρόκειται για αυτόν της πληροφορικής, όπως αναφερόταν τότε, ή τεχνολογίας όπως θα λέγαμε σήμερα. Ο κλάδος εκπροσωπείται παγκοσμίως από την ΙΒΜ.

Η ανάγκη διατήρησης των αναμνήσεων από όλους μας, αναδεικνύεται από την αξία της Kodak, που βρίσκεται το 1967 στην 3η θέση από πλευράς κεφαλαιοποίησης, αλλά και της Polaroid λίγο χαμηλότερα. Οι μεγαλύτερες εταιρείες στον κόσμο απαντώνται στις ΗΠΑ και οι αποτιμήσεις έχουν φτάσει τα εκατοντάδες δισεκατομμύρια. Είναι ξεκάθαρο ότι είμαστε στην εποχή της ευρείας κατανάλωσης.

Μέσα στα επόμενα τριάντα χρόνια, που οι εταιρείες καταναλωτικών προϊόντων άλλαζαν θέσεις στον πίνακα και οι εταιρείες επικοινωνιών και ενέργειας οριακά τοποθετούνταν στις μεγαλύτερες, ο κλάδος τεχνολογίας ανέβαινε σταθερά και αποκτούσε περισσότερες θέσεις. Κάπως έτσι, φτάνοντας στο τέλος του 20ού αιώνα, οι μεγαλύτερες αξίες στον κόσμο καταγράφονται στην τεχνολογία, στις τηλεπικοινωνίες, στην ενέργεια και στο εμπόριο.

Νέα εποχή

Η νέα εποχή που εδραιώθηκε τριάντα χρόνια νωρίτερα, διαμορφώνει το μέλλον. Μετά την κρίση των dotcoms στις ΗΠΑ, του προάγγελου της απόλυτης κυριαρχίας της πλατφόρμας του διαδικτύου και στη συνέχεια της παγκόσμιας χρηματοοικονομικής κρίσης, αναδεικνύεται η ισχύς της Κίνας στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα και εδραιώθηκε η σημασία της τεχνολογίας και της ενέργειας. Ενδιαφέρουσα τοποθέτηση στους πίνακες έχουμε από εκπροσώπους της φαρμακοβιομηχανίας.

Το ενδιαφέρον της ανθρωπότητας έχει πλέον στραφεί στην ευημερία και αυτό προκύπτει και από όλες τις μετρήσεις στα τέλη του προηγούμενου αιώνα. Το 2014, στις πέντε μεγαλύτερες εταιρείες στον κόσμο βρίσκονται τρεις από τον κλάδο της τεχνολογίας και δύο ενέργειας. Οι αξίες μετρώνται ακόμα σε εκατοντάδες δισ. δολάρια. Σήμερα, οι κατατάξεις δεν έχουν αλλάξει πολύ. Έχουμε τέσσερις εταιρείες τεχνολογίας και μία ενέργειας, μόνο που οι αξίες τους μετρώνται σε τρισεκατομμύρια! Δύο εξ αυτών έχουν περάσει τα 2 τρισεκατομμύρια. Βρισκόμαστε στην εποχή της τεχνολογίας ήδη πάνω από 25 χρόνια, αλλά αυτό το ξέρουμε όλοι.

Πιστεύω πως οι άνθρωποι δεν αλλάξαμε τα προηγούμενα 220 χρόνια, αλλάξαμε όμως τα πάντα γύρω μας. Από την αγροτική και προβιομηχανική περίοδο, περάσαμε στην εκβιομηχάνιση. Το χρηματοοικονομικό σύστημα παραχώρησε την πρώτη θέση στις υποδομές και τις μεταφορές και αυτές με τη σειρά τους στο εμπόριο και στις επικοινωνίες. Η επόμενη φάση ήταν κυρίως βιομηχανική. Εμφανίστηκαν ισχυρότατες βιομηχανίες, τυποποιήθηκαν χιλιάδες προϊόντα και η περίοδος συνδέθηκε με ισχυρή κατανάλωση.

Τα τελευταία είκοσι χρόνια του προηγούμενου αιώνα προετοιμαζόταν η έλευση της εποχής της «πλατφόρμας», που είναι σήμερα ο παγκόσμιος ηγέτης. Αλλάξαμε τα πάντα και έχω μόνο ένα συμπέρασμα: θα συνεχίσουμε να τα αλλάζουμε. Μια πρόβλεψή μου είναι ότι σε λίγα χρόνια, στην κορυφή του πίνακα θα βρίσκουμε εταιρείες που κάνουν ευφυή επεξεργασία δεδομένων αναμνήσεων και εμπειριών.

Όσοι μπορούν να αλλάξουν μαζί με τις εποχές, θα παραμείνουν ηγέτες. Δύσκολο αλλά όχι ακατόρθωτο.

(*) Founder & CEO, Koubaras Ltd (Συμβουλευτική εταιρεία που δίνει έμφαση στις λύσεις και την άμεση εφαρμογή τους στην καθημερινότητα των επιχειρήσεων) Αντιπρόεδρος, AI CATALYST (Όμιλος Τεχνητής Νοημοσύνης).