Καιρός για ένα άλλο κράτος

Το ερώτημα του οικονομολόγου- νομικού και φιλελεύθερου στοχαστή Κώστα Χριστίδη είναι κρίσιμο. Μπορεί να υπάρξει στον ψηφξακό αιώνα και σε εποχές υψηλής αβεβαιότητας λιγότερο και καλύτερο κράτος;

Με άλλα λόγια ο κρατισμός των ολοκληρωτικών καθεστώτων και τα δήθεν φιλελεύθερα πελατειακά κράτη μπορούν να δώσουν τη θέση τους σ’ ένα σοβαρό, αποτελεσματικό και εύκαμπτο κράτος δικαίου; Ένα κράτος κοινωνικά αποτελεσματικό και οικονομικά παραγωγικό,ικανό να παράγει πλούτο και ευημερία για όλους;

Η απάντηση στο ερώτημα αυτό δεν είναι εύκολη γιατί υπάρχει μια βασική προϋπόθεση που πρέπει να εξεταστεί. Πρόκειται για τη σχέση των ατόμων που συνθέτουν μια κοινωνία με την ελευθερία. Και η τελευταία συμβαίνει σήμερα να έχει όλο και περισσοτέρους εχθρούς. Ύπουλους δε κατά κανόνα και ιδιαίτερα εφευρετικούς,ως πρός την κατασυκοφάντηση μηχανισμών και θεσμών που προωθούν την ελεύθερη αντίληψη, με παράλληλη όμως εξύμνηση των στρεβλώσεων που ο κρατισμός προκαλεί. Στρεβλώσεις εξάλλου που αποδίδει σε ιδέες και αντιλήψεις άσχετες με την πραγματικότητα.Οι εχθροί της ελευθερίας όμως γνωρίζουν πολύ καλά τι κάνουν και πως ενεργούν.

Μια από τις μεγάλες ιδιότητες της ελεύθερης σκέψης και αντίληψης, είναι η καταπολέμηση του φόβου. Αυτός ο τελευταίος όμως συμβαίνει να είναι ισχυρό εργαλείο εξουσίας. Κατά συνέπεια οι διψασμένοι για εξουσία άνθρωποι, δεν έχουν κανέναν λόγο να υπεραμύνονται της ελευθερίας. Ιδιαίτερα δε της ελεύθερης σκέψης και έκφρασης, δύο έννοιες που προκρίνουν την αναζήτηση και ενισχύουν το κύρος της απόδειξης.

Ένας πραγματικός ελεύθερος στοχαστής δεν υποκλίνεται μπροστά στο κύρος των άλλων και δεν σκύβει μπροστά στους πόθους του, αλλά υποχωρεί μπροστά στις αποδείξεις. Υπό αυτή την έννοια, η επιθυμία του ελεύθερου ανθρώπου να ξέρει τον αποτρέπει από την παράδοση σε φαντασιοπληξίες και τον κάνει άτρωτο στις ψευδαισθήσεις. Ως εκ τούτου συνιστά απειλή για κάθε ψευδεπίγραφη και διεφθαρμένη εξουσία.Μύριες περιοτώσεις το αποδεικνύουν.

Εμμέσως πλην σαφώς όμως, ο Κώστας Χριστιδης, στο πόνημα του, αυτή τη διάσταση του πλέγματος ελευθερία-κράτος – δημοκρατία την αναδεικνύει με εξαιρετική διαύγεια και ισχυρά επιχειρήματα.

Παράλληλα το ρόλο του κράτους τον προσγειώνει στην πραγματικότητα και τον απομακρύνει από τη θλιβερή πελατειακή του διάσταση στην Ελλάδα.

Υποστηρίζει έτσι ότι πρόοδος και βελτίωση σε οποιοδήποτε επίπεδο (ατομικό, οικογενειακό, επιχειρηματικό, εθνικό) ξεκινά πάντοτε «εκ των έσω». Γι’αυτό είναι σημαντικό ως χώρα «να μάθουμε από τα παθήματά μας», παλαιότερα και πρόσφατα, και να αλλάξουμε ορισμένες απόψεις και συμπεριφορές που δημιούργησαν παθογένειες δεκαετιών, ακολουθώντας νέους τρόπους του σκέπτεσθαι και του πράττειν.

Τέτοιοι συγκεκριμένοι τρόποι υποδεικνύονται στα κεφάλαια του βιβλίου: «Τι είδους σχέδιο χρειάζεται η Ελλάδα», «Αναδιαπίστευση του κράτους», «Βασικές θεσμικές προϋποθέσεις», «Πώς δημιουργείται διατηρήσιμη ανάπτυξη», «Μετατρέποντας το επιθυμητό σε εφικτό», «Μείωση του συγκεντρωτισμού στην παιδεία».

Η ελληνική οικονομία παρομοιάζεται με έναν κολυμβητή που προσπαθεί να κολυμπήσει στη θάλασσα έχοντας δεμένο στο πόδι του ένα τεράστιο βαρίδι. Το βαρίδι αυτό είναι ο σοσιαλκρατισμός, τον οποίο εφάρμοσαν όλες οι παρατάξεις και πρωτίστως η Αριστερά, είτε εντός είτε εκτός εξουσίας. Ο κολυμβητής δεν θα μπορέσει να κρατηθεί στην επιφάνεια, εάν δεν απαλλαγεί εγκαίρως από το βαρίδι αυτό.Ήδη δε, η χώρα βιώνει της συνέπειες των πελατειακών σχέσεων και της συντεχνιακής κοινωνικής οργάνωσης.Αυτής που από μόνη της είναι πηγή ανισοτήτων.

Τα τριάντα τελευταία χρόνια, η προϊούσα επικράτηση παγκοσμίως των λίγων εως πολύ ελεύθερων συναλλαγών και κινήσεων{ανθρώπων και κεφαλαίων πέραν των αγαθών}, έχει συμβάλει αποφασιστικά στην έξοδο εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων από την παγίδα της φτώχειας. Η παγκοσμιοποίηση, ως το χειρότερο μέσο παραγωγής πλούτου, με εξαίρεση όλα τα άλλα που δοκιμάστηκαν στη διάρκεια της ιστορίας {κατά την διατύπωση του Τσώρτσιλ για τη δημοκρατία}, μόνο από τους εχθρούς της ταυτίζεται με την ασυδοσία και τον «νόμο της ζούγκλας».

Αντιθέτως, στις δημοκρατίες μας, προϋποθέτει την ύπαρξη κανόνων που στηρίζουν την ασφάλεια των συναλλαγών, ορίζουν σαφώς τα ιδιοκτησιακά δικαιώματα και οικοδομούν ένα λειτουργικό κράτος δικαίου.

Ειδικά στην Ελλάδα, δεν είναι ο «Μινώταυρος» της καχεκτικής αγοράς ο υπαίτιος των δεινών αλλά ο κρατικός Λεβιάθαν, ο περιορισμός του οποίου (σε συνδυασμό με την αύξηση της παραγωγικότητας και εξωστρέφειας του) αποτελεί την πλέον αναγκαία και θεμελιώδη μεταρρύθμιση.

Μεταρρύθμιση επίσης, από την οποίαν, τώρα που υπάρχει και το Ταμείο Ανάκαμψης, θα εξαρτηθεί και το μέλλον της χώρας στο υπόλοιπο του 21ου αιώνα. Βέβαια μετά την ήδη διανυθείσα πρώτη εικοσαετία του, που ήταν κυρίως αυτή της χρηματοοικονομικής κρίσης και της πανδημίας. Θα πρέπει να θεωρείται βέβαιο όμως, ότι μετά την πανδημία, τίποτε δεν θα παραμείνει ακίνητο. Οι αλλαγές που θα έλθουν θα είναι γρήγορες και ζωτικές. Ακόμα και αν κάποιοι δεν τις θέλουν.

Σε κάθε περίπτωση όμως, το βιβλίο του Κ. Χριστίδη μας δίνει τη δυνατότητα να τις μαντέψουμε, να τις καταλάβουμε και να τις δρομολογήσουμε. Ας μην χάσουμε την ευκαιρία.