Το φάντασμα της... προσωπικής ευθύνης

Από τότε που ξέσπασε η πανδημία, μας κάνει μεγάλη εντύπωση ότι όλοι οι επιστήμονες, πολιτικοί, καθηγητές και άλλοι οπαδοί της κεντροαριστεράς, μαίνονται για περισσότερο κράτος, την ώρα που το τελευταίο έχει πλέον εγκατασταθεί σχεδόν σε κάθε πτυχή της καθημερινής ζωής, σε όλες τις χώρες του πλανήτη.

Στην αντίπερα όχθη, η άκρα συντηρητική δεξιά, την ώρα που σάρωνε η πανδημία, έκανε λόγο για ελευθεροκτόνους εγκλεισμούς και για τα δικαιώματα του ατόμου, τα οποία ήθελε να προστατεύσει, ακόμα και εις βάρος της ζωής των... άλλων.

Παράλληλα το ρεύμα αυτό, σε συνεργασία με την ακροαριστερά και τον διεθνή κόσμο του λαϊκισμού, ξεκινούσαν την πιο απίθανη παγκόσμια καμπάνια συνωμοσιολογίας και επιστημονικής παραπληροφόρησης, η οποία σίγουρα θα αποτελέσει περίπτωση μελέτης για τους ιστορικούς του μέλλοντος.

Και το ερώτημα είναι, γιατί αυτή η συνηγορία της κεντροαριστεράς υπέρ του νεοκρατισμού και των ακροδεξιών υπέρ της ελευθερίας… εις βάρος της ζωής των άλλων. Κατά την εκτίμησή μας, αμφότερα τα πολιτικά και ιδεολογικά ρεύματα, από διαφορετικές οπτικές γωνίες, έχουν απέναντί τους τον ίδιο εχθρό: πρόκειται για την προσωπική ευθύνη και τη συναφή με αυτήν απαξίωση της ελευθερίας.

Η πανδημία υπενθύμισε στους κρατιστές ότι το 1973, η τότε οξύτατη πετρελαϊκή κρίση έβαλε κάποιους φραγμούς στα τριάντα χρόνια κεϋνσιανισμού στην Ευρώπη και δέκα χρόνια στην Αμερική και οδηγούσε στην απελευθέρωση των κεφαλαιαγορών και την κατάργηση της συμφωνίας του Μπρέτον Γουντς. Την ίδια περίοδο, οι Ρόναλντ Ρίγκαν στις ΗΠΑ και Μάργκαρετ Θάτσερ στο Ηνωμένο Βασίλειο ανέπτυσσαν πολιτικές φιλικές προς τον αποκαλούμενο «λαϊκό καπιταλισμό», με αποτέλεσμα πολλά εκατομμύρια μικροί, μεγάλοι και μεσαίοι αποταμιευτές στη Δύση να αποκτήσουν μετοχές αλλά και άλλους κινητούς τίτλους που κυκλοφορούσαν στις διεθνείς χρηματαγορές.

Την ίδια περίοδο, πάνω από 30.000 εργάτες πολωνικών ναυπηγείων, με αφετηρία το ναυπηγείο του Γκναντσκ, αμφισβητούσαν το κομμουνιστικό καθεστώς και τη δήθεν φιλεργατική πολιτική του στην Πολωνία, ίδρυαν το ανεξάρτητο συνδικάτο «Αλληλεγγύη» και αυτό που ζητούσαν πριν από όλα από την κυβέρνηση ήταν σεβασμό της αξιοπρέπειάς τους. Με αφετηρία δε το ανεξάρτητο αυτό συνδικάτο, ξεκινούσε και η κατάρρευση στην Ευρώπη των ολοκληρωτικών καθεστώτων, που δέσποζαν στην ανατολική και κεντρική πλευρά της. Οι εξεγέρσεις της Βουδαπέστης το 1956 και της Πράγας το 1968, με την Αλληλεγγύη αποκτούσαν ειδικό πλέον βάρος. Και αυτό σε μια εποχή κοσμογονικών αλλαγών στην παγκόσμια οικονομία και στον ρόλο της ενέργειας στην παραγωγή.

Όλες οι παραπάνω εξελίξεις, αν τις αναλύσει κανείς σε βάθος, ήταν μια τεράστια και παγκοσμίων διαστάσεων νίκη της σοσιαλδημοκρατίας, η οποία έπαιρνε οριστικό διαζύγιο από την κομμουνιστική αριστερά και τον χυδαιοποιημένο από αυτήν μαρξισμό.

Φρανσουά Μιτεράν, Φελίπε Γκονζάλες, Μάριο Σοάρες, Βιμ Κοκ, Ελιο ντι Ρούπο, Όλοφ Πάλμε, Ανδρέας Παπανδρέου, Κώστας Σημίτης, Γκ. Σρέντερ, Τόνι Μπλερ, Μάσιμο ντ’ Αλέμα και Ρομάνο Πρόντι στην Ευρώπη και Μπιλ Κλίντον στην Αμερική, ήσαν οι προσωπικότητες που κυριάρχησαν παγκοσμίως την κρίσιμη περίοδο 1989-2000, χωρίς να λάβουν υπόψη τους το γεγονός ότι στο ιδεολογικό επίπεδο, οι φαιοκόκκινες δυνάμεις των ψευδαισθήσεων και του λαϊκισμού όχι μόνο δεν είχαν πει την τελευταία λέξη τους, αλλά έχοντας άνετη πρόσβαση στις «λεωφόρους της πληροφορικής» μπορούσαν να καταφέρουν ισχυρά πλήγματα στις αντιλήψεις της ελευθερίας και της ατομικής ευθύνης.

Οι δυνάμεις αυτές είχαν δίπλα τους και έναν ισχυρό σύμμαχο. Πρώτον και καλύτερο, κάποιες γνωστές ισχυρές πολυεθνικές εταιρείες που έβλεπαν και βλέπουν ακόμα με κακό μάτι την παγκοσμιοποίηση και την ταχεία επέκτασή της. Είναι εταιρείες που απεχθάνονται τον ανταγωνισμό και στηρίζουν την πορεία τους στο lobbying και τις πιέσεις που μπορούν να ασκούν σε πολιτικό επίπεδο. Για παράδειγμα, ένας παρόμοιος όμιλος είναι αυτός που ανήκει στον πρώην Αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ. Είναι δε γνωστές οι σχέσεις του ομίλου αυτού με αντιευρωπαϊκά και αντικινεζικά κινήματα, όπως και τις σχέσεις του με το περιβάλλον Πούτιν στη Ρωσία.

Βασικός στόχος των δυνάμεων αυτών είναι η διάλυση της Ευρώπης, γιατί θεωρούν ότι η Γηραιά Ηπειρος είναι η κοιτίδα της σοσιαλδημοκρατίας. Είναι η πηγή της κοινωνικής προστασίας ως μέσου χειραφέτησης του πολίτη και άρα εμπέδωσης της δημοκρατίας. Με πιο απλά λόγια, είναι η αφετηρία της ανάδειξης της προσωπικής ευθύνης σε εργαλείο ατομικής ολοκλήρωσης και συλλογικής προόδου.

Και το μεγάλο ερώτημα είναι: ιδεολογίες και θρησκείες που θεωρούν τον άνθρωπο αντικείμενο και όχι υποκείμενο της ιστορίας, είναι δυνατόν να συμβιβαστούν με την ελευθερία και προσωπική προκοπή; Οι κοινωνίες υπηκόων που «οραματίζονται» οι απανταχού λαϊκιστές υπάρχει κάποιο ιστορικό προηγούμενο που να μας δείχνει τα επιτεύγματά τους; Αν δεν μας απατά η μνήμη μας, τα μόνα γνωστά μας μνημεία του λαϊκισμού και της χυδαιότητάς του είναι τα κρεματόρια του Ολοκαυτώματος και τα γκουλάγκ της Σιβηρίας...