Οι αλλαγές του νέου εξωδικαστικού μηχανισμού

Την 1η.6.2021 τέθηκε σε ισχύ ο νέος εξωδικαστικός μηχανισμός του ν. 4738/2020. Μεγάλος αριθμός οφειλετών, που στο παρελθόν είχε υποβάλει αίτηση για ένταξη στη διαδικασία του εξωδικαστικού μηχανισμού του ν. 4469/2017, διερωτάται, αφενός, για τις διαφορές του νέου θεσμικού πλαισίου σε σύγκριση με εκείνο του ν. 4469/2017 και, αφετέρου, για το εάν μπορεί να υποβάλει αίτηση υπαγωγής στον νέο εξωδικαστικό μηχανισμό και υπό ποιες προϋποθέσεις.

Στο παρόν άρθρο σταχυολογούνται οι βασικές διαφορές του παλιού εξωδικαστικού μηχανισμού του ν. 4469/2017 σε σχέση με το νέο εξωδικαστικό μηχανισμό του ν. 4738/2020 και παρουσιάζονται οι προϋποθέσεις υποβολής αίτησης για οφειλέτες που είχαν προηγουμένως αιτηθεί την ένταξή τους στον ν. 4469/2017.

1. Ποιες είναι οι διαφορές του νέου θεσμικού πλαισίου σε σχέση με τον εξωδικαστικό μηχανισμό του ν. 4469/2017;

Οι διαφορές των δύο θεσμικών πλαισίων μπορούν να συνοψισθούν ως εξής:

• Υπάγονται πλέον όχι μόνον έμποροι αλλά το σύνολο των φυσικών προσώπων, καθώς και νομικά πρόσωπα που επιδιώκουν οικονομικό σκοπό.

• Ρυθμίζονται πλέον μόνον οφειλές προς πιστωτικά ιδρύματα/εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων, Δημόσιο και Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης, ενώ δεν μπορούν να ρυθμιστούν οφειλές προς άλλους ιδιώτες πιστωτές (π.χ. προμηθευτές), όπως γινόταν υπό το προηγούμενο καθεστώς.

• Δεν προβλέπεται πλέον ο ρόλος του συντονιστή και του εμπειρογνώμονα. Η πρόταση ρύθμισης των οφειλών υποβάλλεται μόνον από τους χρηματοδοτικούς φορείς, οι οποίοι έχουν διακριτική ευχέρεια τόσο ως προς την υποβολή όσο και ως προς το περιεχόμενό της.

• Για την υποβολή της αίτησης πρέπει ο αιτών να έχει οφειλές τουλάχιστον 10.000 ευρώ προς τους καταλαμβανόμενους πιστωτές και να μη συγκεντρώνεται ποσοστό 90% των οφειλών του σε έναν μόνο χρηματοδοτικό φορέα. Υπό το προηγούμενο καθεστώς, ο αιτών έπρεπε να έχει οφειλές τουλάχιστον 20.000 ευρώ προς το σύνολο των πιστωτών και να μη συγκεντρώνεται ποσοστό 85% των οφειλών του σε έναν μόνο πιστωτή.

• Αίτηση μπορεί να υποβάλει πλέον ο οφειλέτης ακόμη και εάν όλες οι οφειλές του είναι ενήμερες, εφόσον αποδεικνύει επιδείνωση της οικονομικής του κατάστασης κατά ποσοστό 20% τουλάχιστον.

• Προβλέπεται δυνατότητα του οφειλέτη να προσφύγει, με τη σύμφωνη γνώμη των χρηματοδοτικών φορέων, σε διαμεσολαβητή εντός 10 ημερών από τη λήψη της πρότασης.

• Η πρόταση ρύθμισης των οφειλών εξάγεται αυτοματοποιημένα βάσει ενός αλγόριθμου, δυνάμει της οικονομικής και περιουσιακής κατάστασης του οφειλέτη και των απαιτήσεων και ασφαλειών των πιστωτών, ανεξαρτήτως του μεγέθους της επιχείρησης. Στο προηγούμενο καθεστώς, αναφορικά με τις μικρές επιχειρήσεις, την πρόταση υπέβαλε ο οφειλέτης (και προαιρετικά ο εμπειρογνώμονας), ενώ για τις μεγάλες επιχειρήσεις την πρόταση υπέβαλε ο εμπειρογνώμονας και υπήρχε δυνατότητα υποβολής αντιπροτάσεων από όλους τους πιστωτές. Η διάκριση μεταξύ μικρών και μεγάλων επιχειρήσεων δεν προβλέπεται στο νέο θεσμικό πλαίσιο.

• Η πρόταση πρέπει να ψηφιστεί από χρηματοδοτικούς φορείς που εκπροσωπούν 60% των απαιτήσεων των χρηματοδοτικών φορέων και το 40% των απαιτήσεων των χρηματοδοτικών φορέων με εμπράγματη ασφάλεια. Για την πλειοψηφία δεν υπολογίζονται πλέον οι απαιτήσεις όλων των πιστωτών, αλλά μόνον οι απαιτήσεις των χρηματοδοτικών φορέων.

• Ορίζεται πλέον ρητά ότι η όλη διαδικασία του εξωδικαστικού μηχανισμού πρέπει να ολοκληρωθεί εντός 2 μηνών (προβλέπεται όμως η δυνατότητα έκδοσης υπουργικής απόφασης, που θα επιτρέπει την παράταση της διαδικασίας, εφόσον τη ζητά το ανυπαίτιο μέρος). Στον εξωδικαστικό μηχανισμό του ν. 4469/2017, αντίθετα, προβλέπεται μία σειρά από προθεσμίες και ενέργειες, οι οποίες δύναται να παρατείνονται, με αποτέλεσμα να υπάρχουν αιτήσεις που εκκρεμούν για τρία και πλέον χρόνια.

• Δεν προβλέπεται πλέον επικύρωση της συμφωνίας από το Δικαστήριο, ώστε να δεσμεύει και τους μη συμμετέχοντες πιστωτές, όπως ίσχυε στο πλαίσιο του παλαιού εξωδικαστικού μηχανισμού. Η συμφωνία δεσμεύει πλέον αυτόματα το σύνολο των πιστωτών (χρηματοδοτικούς φορείς, Δημόσιο και ΦΚΑ).

• Η υποβολή της αίτησης συνεπάγεται και υπό το νέο θεσμικό πλαίσιο αυτοδίκαιη αναστολή της εκτελεστικής διαδικασίας, η οποία όμως δεν καταλαμβάνει πλέον τυχόν διενέργεια πλειστηριασμού που έχει οριστεί εντός τριών μηνών από την υποβολή της αίτησης ούτε και προπαρασκευαστικές ενέργειες πλειστηριασμού (συμπεριλαμβανομένης της κατάσχεσης) από πιστωτή που έχει εμπράγματη ασφάλεια. Παράλληλα, η αναστολή υπό τον ν. 4738/2020 δεν αποτρέπει τη λήψη ασφαλιστικών μέτρων σε βάρος του οφειλέτη. Υπό τον παλαιό εξωδικαστικό, η αναστολή καταλάμβανε, αντίθετα, κάθε εκτελεστική διαδικασία, καθώς και τη λήψη ασφαλιστικών μέτρων από τους πιστωτές.

• Στον νέο εξωδικαστικό, μπορεί να συμφωνηθεί η αποπληρωμή των οφειλών προς το Δημόσιο και τους ΦΚΑ με έως και 240 δόσεις έναντι των 120 δόσεων που προέβλεπε ο νόμος 4469/2017.

• Δεν επιτρέπεται στο πλαίσιο του νέου εξωδικαστικού η διαγραφή βασικής οφειλής παρακρατούμενων και επιρριπτόμενων φόρων προς το Δημόσιο, απαγόρευση που δεν υπήρχε στον ν. 4469/2017.

• Υπό το νέο πλαίσιο, προβλέπεται η επιδότηση καταβολής δόσεων για ευάλωτους οφειλέτες για την αποπληρωμή δανείων που εξασφαλίζονται με εμπράγματη ασφάλεια στην κύρια κατοικία τους.

• Έχει μειωθεί η γραφειοκρατία με τις αλλεπάλληλες προθεσμίες που προέβλεπε ο προηγούμενος εξωδικαστικός, καθώς και ο όγκος των απαιτούμενων στοιχείων και εγγράφων.

2. Οφειλέτες που είχαν υποβάλει αίτηση υπαγωγής στον εξωδικαστικό μηχανισμό του ν. 4469/2017 μπορούν να υπαχθούν στον νέο εξωδικαστικό μηχανισμό;

Το άρθρο 7 παρ. 3 του ν. 4738/2020 ορίζει ότι η υποβολή αίτησης για υπαγωγή στον νέο εξωδικαστικό μηχανισμό δεν επιτρέπεται, εφόσον ο οφειλέτης έχει υποβάλει αίτηση υπαγωγής στη διαδικασία του ν. 4469/2017, εκτός αν έχει υπάρξει έγκυρη παραίτησή του από την εν λόγω διαδικασία μέχρι την υποβολή της αίτησης για την υπαγωγή στον νέο εξωδικαστικό μηχανισμό. Συνεπώς, οφειλέτες που έχουν ενταχθεί στον παλαιό εξωδικαστικό μηχανισμό μπορούν να υποβάλουν αίτηση υπαγωγής στο νέο θεσμικό πλαίσιο, εφόσον, προηγουμένως, παραιτηθούν από την αίτηση υπαγωγής στη διαδικασία του ν. 4469/2017.

Στην περίπτωση, δε, οφειλέτη που είχε υποβάλει αίτηση στο πλαίσιο του προηγούμενου εξωδικαστικού μηχανισμού και η εν λόγω διαδικασία ολοκληρώθηκε με την επικύρωση της συμφωνίας από το δικαστήριο, ο οφειλέτης αυτός μπορεί να υποβάλει αίτηση υπαγωγής στον νέο εξωδικαστικό μηχανισμό, εφόσον παρέλθουν 15 τουλάχιστον μήνες από την έκδοση της απόφασης του δικαστηρίου.

Εάν, τέλος, ο οφειλέτης είχε υποβάλει αίτηση στο πλαίσιο του ν. 4469/2017, αλλά η σχετική διαδικασία απέβη άκαρπη, δεν κωλύεται να υποβάλει νέα αίτηση υπαγωγής στον εξωδικαστικό μηχανισμό του ν. 4738/2020.

* Ο Γιώργος Κεφαλάς, ΜΔΕ (mult), M.Sc., είναι δικηγόρος Αθηνών, εταίρος στη Δικηγορική Εταιρεία «Ψαράκης & Κεφαλάς» (www.psarakislegal.com).