Επτά λόγοι για να αρχίσετε άμεσα να βάζετε χρήματα στην άκρη

Η αποταμίευση στις μέρες μας δεν είναι μια εύκολη υπόθεση αφού μια σειρά από οικονομικούς, κοινωνικούς, πολιτιστικούς, ψυχολογικούς, αλλά και βιολογικούς παράγοντες ευνοούν την υπερκατανάλωση και την υπερχρέωση.

Όμως η εμφάνιση της πανδημίας ανέδειξε την αναγκαιότητα μίας άλλης στάσης ζωής και πολλοί πολίτες σε ολόκληρο τον κόσμο άλλαξαν τα καταναλωτικά τους πρότυπα, περιορίζοντας την άσκοπη κατανάλωση. Πρόσφατες μελέτες (Accenture, 2020, August) επισημαίνουν την αλλαγή αυτή και φαίνεται ότι πλέον πολλοί πολίτες στοχεύουν σε δράσεις που έχουν να κάνουν με τη γενικότερη φυσική, κοινωνική και χρηματοοικονομική τους ευημερία και ασφάλεια.

Όμως, όπως είναι φυσικό, δεν έχουν πεισθεί όλοι ακόμα για την αναγκαιότητά της! Γιατί λοιπόν πρέπει να αποταμιεύουμε αφού η ζωή είναι μικρή; Είναι μια συνηθισμένη άποψη. Ή έχω πολλά έξοδα και δεν μπορώ να κάνω αποταμίευση, είναι μια άλλη δικαιολογία! Τέλος, κάποιοι διερωτώνται: αφού είμαι εντάξει στις υποχρεώσεις μου, γιατί πρέπει να αποταμιεύω;

Παρά το γεγονός ότι πολλές φορές υπάρχουν αντικειμενικοί λόγοι που κάνουν την αποταμίευση δύσκολη για πολλούς συμπολίτες μας, σίγουρα αυτό δεν ισχύει για όλους!

Ας δούμε λοιπόν 7 σημαντικούς λόγους για τους οποίους χρειαζόμαστε όλοι τη συστηματική αποταμίευση.

Ο πρώτος και ιδιαίτερα σπουδαίος λόγος είναι η δημιουργία ενός κεφαλαίου έκτακτης ανάγκης (emergency fund). Το κεφάλαιο έκτακτης ανάγκης ορίζεται ως ένα ποσό που έχουμε στην άκρη και προτείνεται από τους ειδικούς να αντιστοιχεί περίπου σε εισοδήματα 3 με 9 μηνών. Το ποσό αυτό θα μπορεί να καλύψει τις ανάγκες του ατόμου ή της οικογένειάς του σε περίπτωση που συμβεί κάποιο αναπάντεχο γεγονός ή προκύψει κάποιο έκτακτο έξοδο.

Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη της Bankrate (2019), μόνον το 18% των Αμερικανών έχει ένα κεφάλαιο έκτακτης ανάγκης, γεγονός που τους κάνει ιδιαίτερα ευάλωτους σε αναπάντεχα γεγονότα, όπως αυτό της πανδημίας.

Ένας δεύτερος σημαντικός λόγος είναι η ποιότητα ζωής κατά τη συνταξιοδοτική μας περίοδο. Τα υπάρχοντα συνταξιοδοτικά συστήματα σε ολόκληρο τον κόσμο έχουν σχεδιασθεί υποθέτοντας ότι ο μέσος όρος ζωής των πολιτών θα είναι 74 έτη.

Όμως η ιατρική και φαρμακευτική τεχνολογία έχει αυξήσει το προσδόκιμο ζωής από 42 έτη που ήταν στις αρχές του αιώνα στα 84 έτη σήμερα. Πρόσφατη μελέτη του ΟΟΣΑ αναφέρει ότι τα παιδιά που γεννήθηκαν το 2005 και μετά θα ζήσουν κατά μέσο όρο πάνω από 100 χρόνια.

Δεδομένων των δημοσιονομικών μας προβλημάτων, των δημογραφικών ανισορροπιών, του ατελούς συνταξιοδοτικού συστήματος στη χώρα μας και των χαμηλών επιτοκίων, η μόνη λύση είναι η αύξηση των αποταμιεύσεων και η τοποθέτησή τους σε διεθνικά διαφοροποιημένες επενδύσεις, με τα μοναδικά πλεονεκτήματα που προσφέρει ο θεσμός των αμοιβαίων κεφαλαίων.

Ένας τρίτος σοβαρός λόγος είναι η υιοθέτηση μίας στρατηγικής μείωσης του πιθανού χρέους μας και ιδιαίτερα των πιστωτικών καρτών, οι οποίες επιβαρύνονται με υψηλές χρεώσεις.

Η μείωση του χρέους μειώνει τα επίπεδα χρηματοοικονομικού άγχους και βελτιώνει την ποιότητα της ζωής μας σε όλα τα επίπεδα, αφού μας προσφέρει ασφάλεια.

Ένας τέταρτος λόγος που αναδεικνύει τη σημαντικότητα της αποταμίευσης είναι η αξιοποίηση πιθανών επενδυτικών ευκαιριών. Σε πολλές περιπτώσεις και ιδιαίτερα σε περιόδους χρηματοπιστωτικών κρίσεων δημιουργούνται εξαιρετικές επενδυτικές ευκαιρίες στην αγορά ομολόγων, στην αγορά ακινήτων, στην αγορά μετοχικών τίτλων και φυσικά στα αμοιβαία κεφάλαια.

Η επίτευξη της χρηματοοικονομικής μας ανεξαρτησίας όσο το δυνατόν συντομότερα είναι ένας πέμπτος σημαντικός λόγος. Με αρκετές αποταμιεύσεις στην άκρη, μπορούμε να κάνουμε αυτό που θέλουμε, όποτε θέλουμε, απολαμβάνοντας τη ζωή.

Ο έκτος λόγος είναι ότι με τη συνειδητή αυτή συμπεριφορά μας, μπορούμε να γίνουμε ένα καλό παράδειγμα για τα παιδιά μας! Αλλά και ακόμα αν δεν έχουμε παιδιά, μπορούμε να γίνουμε ένα καλό παράδειγμα για τα ανίψια μας ή τους γύρω μας.

Ο έβδομος λόγος είναι οι δαπάνες για την ατομική μας εκπαίδευση καθώς και την εκπαίδευση των παιδιών μας. Σε μια περίοδο, την 4η βιομηχανική επανάσταση, που η γνώση εξελίσσεται με εκθετικές ταχύτητες, η διά βίου εκπαίδευση είναι μια απαραίτητη ανάγκη τόσο για εμάς όσο και για τα παιδιά μας.

• Η αποταμίευση αποτελεί μια καλή συνήθεια αλλά απαιτεί πειθαρχία, αυτοέλεγχο, συνειδητότητα και υπομονή. Όμως μας προσφέρει σιγουριά, ασφάλεια και αισιοδοξία για το μέλλον.
• Αντίθετα, η υπερκατανάλωση και η υπερχρέωση είναι παρορμητικές πράξεις που υποκρύπτουν εγωισμό και άγνοια, μας προσφέρουν πρόσκαιρη ευχαρίστηση, αλλά μας δημιουργούν ανασφάλεια και άγχος για το μέλλον.

Στις προηγμένες χώρες, πολλές κυβερνήσεις χρησιμοποιούν μια πολιτική ενισχυμένων κινήτρων για την αύξηση της αποταμίευσης, η οποία θα χρησιμοποιείται για συγκεκριμένους σκοπούς όπως η εκπαίδευση των παιδιών ή η συνταξιοδότηση.

Πάνω από όλα όμως απαιτείται η χρηματοοικονομική εκπαίδευση των παιδιών από την πρωτοβάθμια εκπαίδευση, δημιουργώντας καλές συνήθειες στα παιδιά για μια νέα γενιά ενημερωμένων και ευτυχισμένων πολιτών.

(*) Ο Νικόλαος Δ. Φίλιππας είναι Καθηγητής Χρηματοοικονομικής του Πανεπιστημίου του Πειραιώς, Πρόεδρος και Ιδρυτής του Ινστιτούτου Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού.