Η «επανάσταση των 12» στο ποδόσφαιρο και η… πικρή αλήθεια

Πριν από 60 χρόνια, τους αγώνες του αγγλικού πρωταθλήματος κάθε Σάββατο τους παρακολουθούσαν ζωντανά περίπου ένα εκατομμύριο φίλαθλοι. Τα δε έσοδα των ομάδων που συμμετείχαν στο πρωτάθλημα αυτό, συνολικά, σε ετήσια βάση, έφθαναν σε σημερινά ευρώ τα 65 εκατομμύρια.

Σήμερα, τους ίδιους αγώνες, τους παρακολουθούν περί το 1,5 δισεκατομμύριο φίλαθλοι σε παγκόσμιο επίπεδο και μόνον οι δέκα πρώτες βρετανικές ομάδες έχουν συνολικά ετήσια έσοδα 4,3 δισεκατομμύρια ευρώ! Για δύο από αυτές, η χρηματιστηριακή τους αξία αγγίζει το παραπάνω ποσό.

Όποιος συνειδητοποιεί το μέγεθος των εξελίξεων που περιγράφουμε πιο πάνω, τότε μπορεί εύκολα να καταλάβει γιατί το ποδόσφαιρο είναι ήδη η τρίτη οικονομική δραστηριότητα στον κόσμο, με απίθανο κοινωνικό και πολιτιστικό βάρος και με έσοδα που, ως φαίνεται, για πολλά ακόμα χρόνια θα ανοίγουν όλο και περισσότερες ορέξεις. Διότι περί αυτού πρόκειται: το ποδόσφαιρο είναι άθλημα, θέαμα και πολιτικο-οικονομικό εργαλείο, με αυξανόμενες προεκτάσεις.

Δεν είναι καθόλου παράξενο επίσης που ποδοσφαιριστές όπως ο Κριστιάνο Ρονάλντο και ο Λιονέλ Μέσι είναι ήδη δισεκατομμυριούχοι και αρκετά γρήγορα θα τους ακολουθήσουν και κάποιοι άλλοι. Όπως για παράδειγμα ο διάσημος προπονητής της Ρεάλ Μαδρίτης Ζινεντίν Ζιντάν, που ως παίκτης, για τη μετεγγραφή του είχε σπάσει πριν 15 χρόνια το ρεκόρ των 100 εκατομμυρίων ευρώ.

Τα νούμερα σας ζαλίζουν; Δεν έχετε άδικο, είναι όντως μεθυστικά. Πολύ απλά όμως εκφράζουν μια πραγματικότητα, πολύπλοκη και όχι πάντα καθαρή. Ο παλαίμαχος συνάδελφος και φίλος Τζέιμς Τρέινορ, ποδοσφαιρόφιλος οικονομικός συντάκτης, την τελευταία φορά που συναντηθήκαμε στο Λονδίνο μού είχε πει: «Φίλε, μην μπλέκεις με τα οικονομικά του ποδοσφαίρου. Κυκλοφορεί μπόλικο βρώμικο χρήμα και αν δεν είσαι πολύ προσεκτικός, μπορεί να φας το κεφάλι σου. Όποιος θέλει, στο ποδόσφαιρο αγοράζει ό,τι γουστάρει, αρκεί να έχει κάποιες βαλίτσες με χρήμα. Βέβαια, τώρα, οι αρχές είναι πιο προσεκτικές, γιατί βλέπουν ότι ο βασιλιάς των σπορ μπορεί να στραβώσει και αυτό δεν είναι για κανέναν καλό».

Το ποδόσφαιρο, μου έλεγε γράφοντας το βιβλίο του «Ποδόσφαιρο και Παγκοσμιοποίηση» ο Γάλλος καθηγητής Πασκάλ Μπονιφάς, διευθυντής επίσης του Ινστιτούτου Διεθνών και Στρατηγικών (IRIS), είναι το ανώτατο στάδιο της παγκοσμιοποίησης. Δεν υπάρχει σήμερα πιο παγκόσμιο φαινόμενο. Η αυτοκρατορία του δεν γνωρίζει ούτε όρια ούτε σύνορα.

Επιπροσθέτως, πρόκειται για μια αυτοκρατορία που είναι εξαιρετικά δημοφιλής. Δεν υπάρχει επιφάνεια στον κόσμο που να μπορεί να αντισταθεί στο ποδόσφαιρο. Αυτό το τυπικά βρετανικό άθλημα που έγινε παγκόσμιο, είναι και οικονομικός μαγνήτης για πολλούς λόγους. Κατά συνέπεια, μόνο έκπληξη δεν θα έπρεπε να προκαλεί το τεράστιο οικονομικό του βάρος. Η τηλεόραση έφερε στο ποδόσφαιρο απίθανες δυνατότητες θεαματοποίησης και άνετης χρηματοδότησής του. Τώρα με το διαδίκτυο ανοίγουν νέες προοπτικές και κάποιοι θα θελήσουν να πιάσουν καλή θέση...

Αυτό συμβαίνει σήμερα. Το ποδόσφαιρο, πέρα από αθλητική δραστηριότητα, έγινε αυτό που τελικά έμελλε να γίνει: παγκόσμιο και εξόχως δημοφιλές θέαμα. Ένα θέαμα με δισεκατομμύρια πιστούς, το οποίο καλύπτει πλέον και αμέτρητες οικονομικές πτυχές. Το πρόβλημα έτσι με το ποδόσφαιρο δεν είναι τα ξόρκια και οι αμπελοφιλοσοφίες που εκφράζουν συμπλεγματικοί διανοούμενοι και πολιτικοί, αλλά η προστασία του από τη διαφθορά, τους μαφιόζους, τους διάφορους νταβατζήδες δήθεν παράγοντες και τους χούλιγκαν.

Το πραγματικό πρόβλημα του ποδοσφαίρου σήμερα είναι η σε παγκόσμιο επίπεδο διαπλοκή του. Και αυτή η τελευταία δεν μπορεί να διαγραφεί μονοκοντυλιά. Υπό αυτή την έννοια, το «όραμα» του αείμνηστου Τζιάνι Ανιέλι, του ανθρώπου που στην Ιταλία, και όχι μόνον, έκανε τη Γιουβέντους θεσμό, είναι πολύ δύσκολο να υλοποιηθεί. Οι συνθήκες δεν το επιτρέπουν.

Πλην όμως, οι 12 μεγάλοι ευρωπαϊκοί σύλλογοι, που θέλησαν να παρακάμψουν την UEFA και εν μέρει τη FIFA, με τον τρόπο τους άνοιξαν ένα παράθυρο στο τεράστιο θέμα και ίσως τελικά αυτός να ήταν και ο στόχος τους.

Ο πόλεμος που ξέσπασε πριν από λίγες ημέρες ανάμεσα στους 12 μεγάλους και την UEFA, στην ουσία κτυπά στην καρδιά της ταυτότητας του ποδοσφαίρου στον 21ο αιώνα. Από την άποψη αυτή, η πανδημία έφερε στην επιφάνεια σοβαρά προβλήματα επιβίωσης ποδοσφαιρικών εταιρειών με μεγάλα οικονομικά ανοίγματα και με μειωμένα έσοδα το 2020 και 2021.

Κάποια fund καλούνται να βάλουν το χέρι βαθιά στην τσέπη και αυτό είναι ένα πρόβλημα με ποικίλες προεκτάσεις. Δεν γνωρίζουμε ακόμα ποιοι θα πληρώσουν τι. Λέτε άραγε ο Ρονάλντο από 6 εκατομμύρια ευρώ αμοιβή τον χρόνο να δεχθεί να τα μειώσει στα 4 εκατομμύρια;