Κι όμως η Ελλάδα πάει καλά και στο τρίτο κύμα της πανδημίας

Καταρχήν δεν είμαι γιατρός, είμαι καθηγητής πολιτικός μηχανικός στο Δ.Π.Θ. Συνεπώς, όσα γράφονται δεν εξαρτώνται από ιατρικές γνώσεις. Σκοπός είναι μια αντικειμενική, κατά το δυνατόν, σύγκριση των υγειονομικών επιδόσεων κρατών, με επίκεντρο τη χώρα μας.

Σε μια σύγκριση, τα υποκείμενα θα πρέπει να είναι συγκρίσιμα. Τα κράτη που θα εξετασθούν θα πρέπει να έχουν παραπλήσια χαρακτηριστικά: να ανήκουν στην Ευρώπη, να έχουν περίπου ίδιο πληθυσμό, αλλά και περίπου ίδια πυκνότητα πληθυσμού, αφού η πυκνότητα θα μπορούσε να αποτελεί ένα αρχικό μέτρο συγχρωτισμού.

Το πολυπαθές Βέλγιο, για παράδειγμα, με λίγο μεγαλύτερο πληθυσμό από την Ελλάδα, έχει αποκλεισθεί από τη σύγκριση, διότι παρουσιάζει πενταπλάσια πυκνότητα πληθυσμού. Οι χώρες που επιλέχθηκαν, έχουν όριο πληθυσμού από μισό ως το διπλάσιο και πυκνότητα από 75-130% της δικής μας. Οι χώρες αναφέρονται στον παρακάτω πίνακα αλφαβητικά και τα στοιχεία παρουσιάζονται στρογγυλοποιημένα (εκτός της Ελλάδας). Τα στοιχεία έχουν αντληθεί από τη Wikipedia. Σημειώνεται ότι με βάση το κατά κεφαλήν ΑΕΠ, η Ελλάδα τυχαίνει να βρίσκεται περίπου στη μέση.

Ως βασικός δείκτης της συγκριτικής αξιολόγησης των κρατικών επιδόσεων έναντι του covid-19 επιλέχθηκε να είναι οι θάνατοι. Διότι, τα μεν επιβεβαιωμένα κρούσματα είναι συνάρτηση των διενεργούμενων τεστ, για δε τους διασωληνωμένους στις Μ.Ε.Θ. δεν υπάρχουν για όλες τις χώρες διαθέσιμα στοιχεία, χώρια που πιθανώς ακολουθούνται κάπως διαφορετικά πρωτόκολλα εισαγωγής, χώρια που γίνονται και διασωληνώσεις εκτός Μ.Ε.Θ., χώρια που η πίεση στο εκάστοτε σύστημα υγείας και η διαθεσιμότητα Μ.Ε.Θ. θα παίζει, αναπόφευκτα, ρόλο. Συνεπώς, απομένει μόνο το σκληρό κριτήριο των θανάτων, το οποίο θεωρείται ότι έχει τις λιγότερες αβεβαιότητες και τη μεγαλύτερη συγκρισιμότητα.

Κάθε θάνατος νοσούντος με κορωνοϊό αποδίδεται σε αυτόν, ανεξάρτητα συνοσηροτήτων και υποκείμενων προβλημάτων υγείας. Επιπρόσθετα, ο μακάβριος αυτός δείκτης, αντανακλά τη συνολική επίδοση μιας χώρας, εμπεριέχοντας αυστηρότητα μέτρων κατά της πανδημίας, τήρησής τους, αριθμό κρουσμάτων και αποτελεσματικότητα του συστήματος περίθαλψης. Στοιχεία για τους θανάτους για κάθε εξεταζόμενη χώρα αντλήθηκαν από το: https://www.worldometers.info/coronavirus/

Η πανδημία έχει εμφανισθεί στις περισσότερες χώρες σε τρία αυτοτελή κύματα. Απαραίτητο συστατικό στοιχείο συγκρισιμότητας είναι το πώς θα ορισθεί η διάρκεια κάθε κύματος σε κάθε χώρα. Αν το κάθε κύμα θεωρηθεί ελαστικά θα μπορούσαν να επηρεασθούν οι δείκτες έκφρασής του και, ως εκ τούτου, η αντικειμενικότητα της σύγκρισης. Συνεπώς, το κάθε κύμα επιλέχθηκε να ορισθεί για κάθε χώρα το δίμηνο της εκάστοτε κορύφωσής του. Προφανώς, τα δίμηνα αυτά δεν συμπίπτον ημερολογιακά για όλες τις εξεταζόμενες χώρες. Αδρομερώς, το 1ο κύμα κορυφώθηκε στις χώρες της Ευρώπης Μάρτιο-Απρίλιο 2020, το 2ο Οκτώβριο-Νοέμβριο 2020 και το 3ο φαίνεται ότι ολοκληρώνεται αυτές τις μέρες, δηλαδή εκτείνεται σε Φεβρουάριο-Μάρτιο 2021. Αντιπροσωπευτικά παρουσιάζεται το γράφημα κρουσμάτων για την Ιρλανδία.

Η πρόοδος των εμβολιασμών θα μπορούσε να αποτελέσει παράμετρο που θα επηρέαζε τη θνησιμότητα εντός του 3ου κύματος, αλλά, δεδομένης της μικρής γενικά διάδοσης των εμβολιασμών στις χώρες σύγκρισης και των 3 εβδομάδων που απαιτούνται για ανάπτυξη ικανής ανοσίας, θεωρήθηκε ότι ο εμβολιασμός λίγο έχει επηρεάσει. Ωστόσο, το ποσοστό εμβολιασμένων θα θεωρηθεί αυτοτελής δείκτης της επίδοσης εκάστης χώρας.

Όλες οι εξεταζόμενες χώρες έχουν την ίδια στρατηγική εμβολιασμού, δηλαδή της χορήγησης της 2ης δόσης κατά πώς συστήνουν οι φαρμακευτικές εταιρείες, σε αντίθεση με το Ηνωμένο Βασίλειο, που είχε στρατηγική χορήγησης της 1ης δόσης σε όσο το δυνατόν περισσότερους, (και φαίνεται, από τους μηδενικούς θανάτους τελευταία, ότι δικαιώνεται). Επειδή, όμως, το συνιστώμενο χρονικό κενό δεν είναι το ίδιο για κάθε τύπο εμβολίου, επιλέχθηκε ως μέτρο σύγκρισης ο αριθμός των χορηγημένων δόσεων εμβολιασμού και όχι ο αριθμός των εμβολιασμένων.

Είναι απορίας άξιο γιατί έχει καθιερωθεί η αναφορά των επιδημιολογικών δεικτών προς 100.000 πληθυσμού. Αυτή η αναγωγή δεν θεωρείται η πλέον φιλική, διότι απαιτεί από τον καθένα μας κάπως δυσκολότερους συσχετισμούς. Στον παρακάτω Πίνακα τα δεδομένα έχουν αναχθεί ανά εκατομμύριο, αναγωγή που θεωρείται αμεσότερα αντιληπτή.

Στο 1ο κύμα η Ελλάδα είχε πολύ καλή επίδοση. Ήταν τότε που η επιβολή άμεσων αυστηρών απαγορευτικών μέτρων (και η τήρησή τους εξαιτίας του φόβου και της αστυνόμευσης), ως και η αμεσότητα της καθημερινής ενημέρωσης από τον κ. Σωτήρη Τσιόδρα, συνέβαλαν σε αυτήν την επίδοση.

Στο 2ο και στο 3ο κύμα οι επιδόσεις μας κρατήθηκαν καλές. Χάρη στον απόηχο των επιδοσεων του 1ου κύματος, συνολικά διατηρούμε, επίσης, μια πολύ καλή επίδοση. Αξιοσημείωτο είναι το ότι δεν προκύπτει καμία απολύτως συσχέτιση δεικτών θνησιμότητας από covid-19 με τον πλούτο (ΑΕΠ) κάθε χώρας.

Το Bloomberg χρησιμοποιεί για 53 χώρες έναν δείκτη επιδόσεων που ενσωματώνει κρούσματα, θνησιμότητα, ρυθμό εμβολιασμού, αποτελεσματικότητα συστήματος υγείας και επιπτώσεις στην οικονομία. Μας κατατάσσει σχετικά χαμηλά, κυρίως εξαιτίας του μεγαλύτερης διάρκειας και αυστηρότερου lockdown (οικονομικές επιπτώσεις) σε σχέση με τις συγκρινόμενες 53 χώρες. Μάλιστα μας υποβάθμισε πρόσφατα (25 Μαρτίου) από την 20η θέση στην 40η.

Σχετικά με την πορεία εμβολιασμών, (τα στοιχεία έχουν αντληθεί από το coronavirus vaccination tracker), η Ελλάδα κατατάσσεται κάπως χαμηλότερα του μέσου όρου των συγκρινόμενων χωρών, σε πείσμα των κυβερνητικών ισχυρισμών περί καλύτερης του μέσου όρου επίδοσης. Υπόψη ότι οι εμβολιασμοί θεωρούνται, μακράν, ο σημαντικότερος δείκτης εξέλιξης της πορείας της πανδημίας.

Συνολικά και συνοψίζοντας, έχοντας συνηθίσει η πατρίδα μας να υστερεί συστηματικά και για δεκαετίες σε κάθε μορφής θετικούς δείκτες περιγραφής της, στη σημαντικότατη δοκιμασία της πανδημίας παρουσιάζει (επιτέλους) μια ικανοποιητική πορεία και κατάταξη.

* Ο κ. Αλέξανδρος Κοκκάλης είναι Καθηγητής οδοποιίας, Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών, Πολυτεχνική Σχολή Δ.Π.Θ.