Οι μύθοι που ανατρέπονται και τα οικονομικά με... μυωπία

Το 1960, ο Theodore Levitt δημοσίευσε ένα άρθρο-σταθμό στον χώρο της διοίκησης επιχειρήσεων και ειδικότερα του μάρκετινγκ, με τον ιδιαίτερο τίτλο “Marketing Myopia”. Αυτό το εξαιρετικό δημιούργημα ενός πρωτοπόρου της σκέψης μάς οδήγησε να κάνουμε τη μεταφορά των εννοιών που πραγματεύτηκε στα ευρύτερα οικονομικά.

Τα Μυωπικά Οικονομικά, λοιπόν, είναι ολοένα και περισσότερο ανεπίκαιρα, ενώ έχουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά που τα καθιστούν επίσης αναποτελεσματικά.

Κατ’ αρχάς εστιάζουν περιοριστικά στην αντιμετώπιση των άμεσων και βραχυπρόθεσμων θεμάτων, προβλημάτων θα έλεγα, έναντι του μακροπρόθεσμου αποτελέσματος και του γενικότερου καλού. Υποθέτει κανείς βάσιμα ότι ένα αποτέλεσμα αυτής της περιορισμένης όρασης είναι και το τεράστιο πλήγμα στην ισορροπία του κλίματος, που έχει οδηγήσει τελευταία σε ακραία καιρικά, και όχι μόνο, φαινόμενα. 

Τα ερωτήματα

Σήμερα, ιδιαίτερα το 2021, θα πρέπει όλοι να σκεφτούμε: σε τι κόσμο θέλουμε να ζούμε; Ακόμα σπουδαιότερο είναι το ερώτημα: Σε τι κόσμο θέλουμε να ζουν τα παιδιά μας;

Μόνο από τα τελευταία δέκα χρόνια, μπορούμε να διδαχθούμε το πώς «ισχυρές» οικονομίες ταλανίστηκαν από εξωτερικά γεγονότα όπως οι τιμές των εμπορευμάτων, οι συναλλαγματικές ισοτιμίες και βέβαια η Covid-19, καθώς είχαν μυωπικά συγκεντρωθεί σε έναν ή μερικούς κλάδους, με αποτέλεσμα μεγάλες μειώσεις στο ΑΕΠ τους, και όχι μόνο. 

Μια παλιά καλή συνταγή...

Ας εξετάσουμε λοιπόν τρεις συγκεκριμένες ιδέες. Πρώτον, δεν υπάρχει η έννοια της μόνιμα αναπτυσσόμενης οικονομίας. Η ιστορία πίσω από κάθε οικονομία που καταρρέει, αναδεικνύει την ύπαρξη του αέναου κύκλου της προόδου και της παρακμής.

Δεύτερον, ένας κλάδος της οικονομίας δεν αποτελεί ποτέ την «ατμομηχανή» του ΑΕΠ. Αν όλα κινούνται γύρω από έναν κλάδο, τότε η «μυωπία» αυξάνεται, με αποτέλεσμα τη μεσοπρόθεσμη υποβάθμιση της οικονομίας, σε όρους ανταγωνισμού.

Τρίτον, πρέπει να εστιάζουμε στην παγκόσμια ζήτηση για προϊόντα και υπηρεσίες αντί στα «δυνατά» χαρτιά της οικονομίας. Η προώθηση μόνο των «εθνικών» προϊόντων απαντά στην ανάγκη του «πωλητή» και όχι στις απαιτήσεις του «αγοραστή», που ενδεχόμενα θα οδηγούσε στη δημιουργία νέων κατάλληλων προϊόντων και υπηρεσιών. 

… και οι μύθοι

Κλείνοντας, πρέπει να διαψεύσουμε τους κλασικούς μύθους. Μεγαλύτερος πληθυσμός με περισσότερο κατά κεφαλήν πλούτο δεν οδηγούν απαραίτητα σε ανάπτυξη. Μια τέτοια άποψη μάς οδηγεί στην κατανάλωση και όχι στην παραγωγή. Ένα φυσικό αγαθό μιας χώρας δεν μπορεί να αποτελεί το ανταγωνιστικό πλεονέκτημά της. Κάπως έτσι, άλλες χώρες, καινοτομώντας, δημιουργούν τάσεις και αγορές μειώνοντας την αξία αυτού του του αγαθού. Η μαζική προσφορά προϊόντων ή υπηρεσιών δεν θωρακίζει μια οικονομία. Αν ήταν έτσι, μια σειρά από πασίγνωστα χειροποίητα προϊόντα με σημαντική συμβολή στα εθνικά ΑΕΠ δεν θα υπήρχαν. Τέλος, η βαθιά τεχνική έρευνα και ανάπτυξη δεν θα εξασφαλίσει, από μόνη της, την ανάπτυξη. Το ζητούμενο είναι πάντα η εφαρμογή της και αυτή η απάντηση βρίσκεται στις απαιτήσεις κάθε περιόδου, τις ανάγκες, τις τάσεις και τον ανταγωνισμό.

Θεραπεία

Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν ότι αυτή η «ασθένεια» των οικονομικών πρέπει να θεραπευτεί και το πρώτο βήμα σε οποιαδήποτε θεραπεία είναι η παραδοχή-αποδοχή. Αν έχουμε κάνει λοιπόν αυτό το βήμα, τότε θα πρέπει να αρχίσουμε να αποκτούμε ευρεία αντίληψη στα οικονομικά, ξεκινώντας από τον κόσμο και όχι από τη χώρα. Ίσως έτσι μπορέσουμε να περάσουμε στο επόμενο βήμα που είναι η δημιουργία ανθρωποκεντρικών οικονομιών, με έμφαση στην κάλυψη των αναγκών τους σήμερα αλλά και στο μέλλον, ώστε να είμαστε πάντα βέβαιοι ότι οι επιλογές μας είναι μακροπρόθεσμα επωφελείς. Διαφορετικά πετάμε μπροστά το τενεκεδάκι ενώ έχουμε μυωπία…

(*) Ο Θεόδωρος Ν. Κρίντας, PhD, CIIA, είναι Founder & CEO της Koubaras Ltd (Συμβουλευτική εταιρεία που δίνει έμφαση στις λύσεις και την άμεση εφαρμογή τους στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις), Αντιπρόεδρος, AI CATALYST (Όμιλος Τεχνητής Νοημοσύνης).