H τουρκική απειλή, η επίσκεψη Πομπέο και η ιστορική ευκαιρία

Ήταν πολυσήμαντη η επίσκεψη του Αμερικανού ΥΠΕΞ κ. Μάικ Πομπέο στη χώρα μας και οι επιπτώσεις της σίγουρα δημιουργούν ένα νέο σκηνικό.

Σε μια περίοδο εντάσεων στην Ανατολική Μεσόγειο με ευθύνη της Τουρκίας, οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής ενεργούν σαφέστατα υπέρ της χώρας μας και σε κρίσιμα επίπεδα. Δεν είναι μόνον αυτό των δηλώσεων, στο οποίο συντάσσονται διαρκώς με τις ελληνικές θέσεις και καλούν συνεχώς την Τουρκία να σταματήσει τις μονομερείς ενέργειες. Είναι και κάτι πιο σημαντικό, που, επιτέλους, άρχισε να γίνεται ευρύτερα κατανοητό με την επίσκεψη του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών στη Σούδα.

Η Ουάσιγκτον έχει αποφασίσει μία μείζονα στρατηγική μετακίνηση, υποβαθμίζοντας εν μέρει το Ιντσιρλίκ και ενισχύοντας όσο ποτέ τη στρατιωτική της παρουσία επί ελληνικού εδάφους. Αυτό δεν είναι κάτι που θα συμβεί τώρα: έχει ήδη ξεκινήσει εδώ και καιρό και τώρα βρίσκεται στην κορύφωσή του. Το ότι οι Αμερικανοί φεύγουν σταδιακά και προσεκτικά από την Τουρκία και αναβαθμίζουν τόσο πολύ την παρουσία τους στην Ελλάδα είναι εξέλιξη καθοριστικής σημασίας.

Η γεωπολιτική αναβάθμιση της Ελλάδας είναι αισθητή σε φίλους και αντιπάλους. Και όσο προχωρά τόσο δημιουργεί από μόνη της μία νέα δυναμική που αυτοτροφοδοτείται. Ταυτόχρονα, όσο περισσότερο απομακρύνονται οι ΗΠΑ από την Τουρκία με τρόπους που δεν έχουν επιστροφή, τόσο βαθαίνει το μεταξύ τους χάσμα και από τουρκικής πλευράς.

Υπό αυτές τις συνθήκες, απορεί κανείς με την αμερικανική στάση, όταν είναι γνωστή η τάση των ΗΠΑ να περιορίζουν τη μεσογειακή τους παρουσία. Μήπως στο πλαίσιο αυτό τελικά αποσύρονται για συγκεκριμένους λόγους από την έντονα αντιαμερικανική Τουρκία; Διόλου απίθανη εκδοχή.

Ως εκ του εμφυλίου πολέμου αλλά και της μετανάστευσης προς τις ΗΠΑ, η Ελλάδα υπήρξε ατλαντική χώρα πολύ πριν ξεκινήσει η ουσιαστική ευρωπαϊκή της ενσωμάτωση. Συνεπώς οι ελληνοαμερικανικοί δεσμοί έχουν προϊστορία αλλά και στερεή βάση. Και αυτό πέρα από τη συμμετοχή μας στο ΝΑΤΟ. Βέβαια, τις προηγούμενες δεκαετίες, η ελληνοαμερικανική σχέση πέρασε μέσα από διάφορες κρίσεις, αλλά τελικά δεν κλονίστηκε. Είχαμε απώλειες όμως από οικονομικής πλευράς, αλλά και σε γεωπολιτικό κύρος. Την κρίση εξάλλου στις σχέσεις αυτές με τις ΗΠΑ, η Τουρκία τις αξιοποίησε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο για τα συμφέροντά της.

Σήμερα όλα αυτά έχουν επιτέλους ξεπεραστεί. Βρισκόμαστε ήδη στη μεταβατική περίοδο που διαμορφώνει τη νέα πραγματικότητα, που δεν πρέπει να τη δούμε μόνο με το στενό δικό μας πρίσμα. Η Τουρκία εξελίσσεται με ταχύτητα σε ένα δεύτερο Ιράν και μάλιστα με ισχυρούς ρωσικούς δεσμούς και πολλαπλό επεκτατισμό: στην Ασία, τη Βόρειο Αφρική, την Ανατολική Μεσόγειο, παντού. Έτσι ανακύπτει μέγα πρόβλημα για τους Αμερικανούς (και για τους Ισραηλινούς), καθώς όλα αυτά στρέφονται ευθέως εναντίον τους. Και απαντούν με νέα στρατηγική, όπως η Σούδα. Η Σαουδική Αραβία, τα Εμιράτα, η Αίγυπτος συντάσσονται με τη Δύση, όσο η Τουρκία τοποθετείται όλο πιο βαθιά απέναντι σε εκείνη.

Με εξαίρεση τη Γαλλία, όμως, η Ευρωπαϊκή Ένωση αδυνατεί να παρακολουθήσει με την ανάλογη σοβαρότητα τις εξελίξεις. Την ίδια στιγμή, οι ΗΠΑ δεν έχουν πλέον καμία εμπιστοσύνη στη Γερμανία, αλλ’ ούτε και συναρπάζονται από την οικονομική και εμπορική της πολιτική. Με δεδομένη δε τη θλιβερή αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ε.Ε., οι ΗΠΑ χάνουν και σοβαρά πολιτικά ερείσματα στον ευρωπαϊκό χώρο.

Κατά συνέπεια, υπό τις σημερινές συνθήκες, στην Ανατολική Μεσόγειο έχουν κάθε λόγο να επενδύσουν στην Ελλάδα, η οποία συνδέεται πλέον τόσο με το Ισραήλ όσο και με την Αίγυπτο. Υπάρχει έτσι στον μεσογειακό χώρο ένας ισχυρός ατλαντικός άξονας, ο οποίος σηματοδοτεί την αντίστροφη μέτρηση για την Τουρκία. Και αυτή είναι μια μεγάλη ευκαιρία για την Ελλάδα, η οποία πρέπει επιτέλους να παραμερίσει ιδεοληψίες και φαντασιώσεις.

Στη νεότερη ελληνική ιστορία, οι μεγάλες επιτυχίες της Ελλάδας προήλθαν από την αξιοποίηση συγκυριακών συμφερόντων των μεγάλων δυνάμεων. Η σωστή μελέτη και η εύστοχη αξιοποίηση των βλέψεων και ανησυχιών των μεγάλων διεθνών πρωταγωνιστών επέτρεψαν στην Ελλάδα να πετύχει ιστορικούς στόχους.

Όπως πολύ σωστά έγραψε ο Ανδρέας Ανδριανόπουλος, έτσι ευοδώθηκε η Επανάσταση κατά των Οθωμανών, με κορυφαία στιγμή την κατατρόπωση του τουρκο-αιγυπτιακού στόλου στο Ναυαρίνο, έτσι επετεύχθη τελικά η ίδρυση του ελληνικού κράτους με το Πρωτόκολλο του Λονδίνου, με τον τρόπο αυτό υποχρεώθηκε ο σουλτάνος να οπισθοχωρήσει πίσω από τα τότε ελληνικά σύνορα μετά τις συγκρούσεις του 1897, μ' αυτό τον τρόπο η Συνθήκη της Λωζάνης κατοχύρωσε την τότε ελληνική επικράτεια κι εξασφάλισε πολλά δικαιώματα των ελληνικών πληθυσμών στο έδαφος της Τουρκίας.

Σήμερα, που η Τουρκία απειλεί χάνοντας έδαφος στη Δύση, ας μην αφήσουμε την ευκαιρία να πάει χαμένη. Η Ελλάδα πρέπει να γίνει προπύργιο, στο οποίο κανείς δεν θα τολμήσει να επιτεθεί.