Τα αδιέξοδα Ερντογάν και το τίμημα της διαφυγής

Η φράση του Γάλλου προέδρου Εμανουήλ Μακρόν στη συνάντηση Med7 της Κορσικής ότι «η Τουρκία δεν είναι εταίρος στη Μεσόγειο» ήταν σαφής.

Για τη Γαλλία, κύρια στρατιωτική και γεωπολιτική δύναμη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Τουρκία βρίσκεται απέναντι από το ευρωπαϊκό γίγνεσθαι όχι ως πρόβλημα αλλά ως απειλή.

Για τη Γαλλία, με βάση συγκεκριμένες τουρκικές δράσεις στη Βόρεια Αφρική, τη Μεσόγειο και στο ευρύτερο γεωπολιτικό πεδίο, η Τουρκία του Ταγίπ Ερντογάν δεν είναι πλέον μια χώρα με ευρωπαϊκό προσανατολισμό. Ακόμα χειρότερα, η σημερινή Τουρκία έχει γίνει γεωπολιτικός κίνδυνος και μάλιστα ιδιαίτερα σοβαρός.

Ο κ. Ερντογάν δεν εξισλαμίζει μόνο τη χώρα του αλλά, όπως και ο ίδιος τονίζει συνεχώς, οραματίζεται να εξισλαμίσει και μια ευρύτερη περιοχή, την οποία θεωρεί «ζωτικό χώρο» του. Και αυτό είναι ένα σοβαρό πρόβλημα.

Ας μη ξεχνάμε ότι για «ζωτικούς χώρους» έκανε λόγο και ο Χίτλερ, πριν αρχίσει να εισβάλλει σε γειτονικές του χώρες. Από την άποψη αυτή, τα πράγματα μιλάνε από μόνα τους.

«Είναι γνωστό», έγραψε ο Γιάννης Μαρίνος, πως η Γερμανία υπό τον Χίτλερ, αντιδρώντας στα ασφυκτικά πλαίσια εφαρμογής της συνθήκης των Βερσαλλιών μετά τη γερμανική ήττα στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, ακολούθησε τη βήμα προς βήμα διεύρυνση του ζωτικού χώρου. Ξεκίνησε με την πραξικοπηματική επαναστρατιωτικοποίηση της Ρηνανίας, για να ακολουθήσει η προσάρτηση της Αυστρίας, υπό τις αμήχανες και ενδοτικές συμπεριφορές των νικητριών δυνάμεων που αναλίσκονταν σε ειρηνευτικές συμβουλές και αρκούνταν στις υποκριτικές καθησυχαστικές απαντήσεις του Χίτλερ, όπως καλή ώρα τώρα με τον Ερντογάν.

Επόμενο θύμα υπήρξε η Σουηδία και αμέσως μετά ολόκληρη η Τσεχοσλοβακία. Αλλά ακόμα και τότε οι ειρηνόφιλοι της Δυτικής Ευρώπης εθριαμβολόγησαν με τη συμφωνία του Μονάχου μεταξύ Χίτλερ και Τσάμπερλεν, για να σχολιάσει αγανακτισμένος ο Τσόρτσιλ: «Η (βρετανική) κυβέρνηση είχε να διαλέξει ανάμεσα στον πόλεμο και στην ντροπή. Επέλεξε την ντροπή. Αλλά θα έχει και τον πόλεμο».

Επιβεβαιώθηκε δε από την επίθεση κατά της Πολωνίας, αφού είχε προηγηθεί το κατάπτυστο σύμφωνο Ρίμπεντροπ -Μολότοφ, που εξασφάλισε τα νώτα της Γερμανίας ώστε να καταβροχθίσει ανενόχλητη ολόκληρη τη Δυτική Ευρώπη, πριν στραφεί για την προγραμματισμένη επέκτασή του και προς ανατολάς, με τον Στάλιν αρνούμενο να πιστέψει ότι τον εξαπάτησε ο φίλος του Χίτλερ. Βήμα βήμα κατάκτηση του ζωτικού χώρου, με τους δυτικούς συμμάχους εθελοτυφλούντες και χαϊδολογούντες.

Ακριβώς ό,τι συμβαίνει τώρα και με την Τουρκία. Αναζητώντας ζωτικό χώρο προς κάθε κατεύθυνση, εφαρμόζοντας μακρόπνοη στρατηγική, υποκρινόμενη φιλίες και ικανοποιώντας συμφέροντα και επωφελούμενη λαθών, κατέλαβε τη μισή Κύπρο, τμήμα της Συρίας και του Ιράκ, έχει θέσει υπό την κηδεμονία της τη Λιβύη και μεθοδεύει τώρα την επέκταση της Γαλάζιας Πατρίδας στην Ανατολική Μεσόγειο, με κεντρικό θύμα την Ελλάδα. Μια Ελλάδα που είναι και το εκβιαστικό της εργαλείο έναντι της Δύσης.

Όμως το όλο τουρκικό σχέδιο αποκαλύπτεται σταδιακά, προς «έκπληξη» της Γερμανίας για παράδειγμα. «Η Τουρκία», δήλωσε ξεκάθαρα ο Γάλλος πρόεδρος, που ξέρει πολύ καλά τι λέει, «παίζει ηγεμονικό παιχνίδι στη Μεσόγειο και δεν είμαστε αφελείς». Αυτός είναι ο λόγος που κάνει απαραίτητη τη γεωπολιτική απάντηση στην Τουρκία, χωρίς πολλές διπλωματικές φιοριτούρες.

Είναι δε θετικό από την άποψη αυτή, το γεγονός ότι οι διάφορες επιφυλάξεις στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης για κυρώσεις κατά της Τουρκίας σταδιακά περιορίζονται. Η ίδια η Τουρκία χάνει το παιχνίδι και με τις κυβερνήσεις και με την ευρωπαϊκή κοινή γνώμη. Την ίδια στιγμή όμως όλοι γνωρίζουμε ότι οι κυρώσεις που μπορεί από τη φύση της να επιβάλει η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είναι συντριπτικές. Περισσότερο συμβολική παρά ουσιαστική σημασία έχουν.

Ακόμη δηλαδή κι αν φτάσουμε εκεί, ακόμη κι αν επιλεγεί το σενάριο των κλιμακωτών κυρώσεων, έχουμε πολύ δρόμο έως ότου η Τουρκία επιχειρήσει το «βήμα πίσω» που της ζήτησε ο Έλληνας πρωθυπουργός κ. Κυριάκος Μητσοτάκης. Ουσιαστικά δεν θα κάνει κανένα «βήμα πίσω».

Πλην όμως σήμερα φοβάται και γι' αυτό μελετά τις νέες συμμαχίες του αραβικού κόσμου με το Ισραήλ και τις εξελίξεις στις ΗΠΑ. Σε κάθε περίπτωση, όμως, μια χώρα που από καιρό δραστηριοποιείται σε τρία πολεμικά μέτωπα και έχει στρατιωτική παρουσία σε δέκα(!) σημεία του πλανήτη διακατέχεται (αν μη τι άλλο) από μια ψευδαίσθηση ισχύος. Κάτι που δύσκολα το κρύβει ο επιθετικός Τούρκος πρόεδρος. Ακόμη περισσότερο που ο Ερντογάν γνωρίζει ή θα πρέπει να υποψιάζεται ότι έχει φτάσει σε ένα σημείο μη επιστροφής.

Απομένει ένα σημείο για αποσαφήνιση. Θα έπρεπε άραγε η Ευρώπη και η Ελλάδα να του προσφέρουν διέξοδο διαφυγής; Και σε ποια τιμή;

Η απάντηση στο παραπάνω ερώτημα, υπό συνθήκες πανδημίας και διεθνούς οικονομικής δυσπραγίας, θα απασχολήσει άμεσα τους προσεχείς μήνες τη διεθνή επικαιρότητα. Με την τελευταία να φέρνει στο προσκήνιο όλο και περισσότερες πραγματικότητες, προσεκτικά θαμμένες για πολλά χρόνια πριν.