Πού στοχεύει ο καπιταλισμός του Πεκίνου

Οι Κινέζοι φημίζονται για την πρακτική ευφυΐα τους, ήτοι για τα αποτελέσματα που μπορεί να έχει μια συγκεκριμένη δράση, σκέψη, πρωτοβουλία. Εκ παραδόσεως, δε, η κινεζική ελίτ απέχει πολύ από τους αφαιρετικούς στοχασμούς της δυτικής φιλοσοφίας, την οποία θεωρεί και ασύμβατη με την ιστορία και την παράδοση της Κίνας.

Αντιθέτως, η κινεζική κομμουνιστική ελίτ, αφού από τον μαρξισμό-λενινισμό συγκράτησε ό,τι την ενδιέφερε για να καταλάβει και να παραμείνει στην εξουσία, άρχισε να μελετά σε βάθος τον καπιταλισμό ως σύστημα παραγωγής πλούτου.

Ο Ντενγκ Τσιάο Πινγκ (Deng Xiao Ping, 1904-1997), κορυφαίο στέλεχος του ΚΚ Κίνας από την ίδρυσή του, ήταν ο μέγας θεωρητικός της αντίληψης ότι «σε μια γάτα δεν προέχει το χρώμα αλλά το αν πιάνει ποντίκια και πόσα». Από την πετρελαϊκή κρίση του 1973 και μετά, ο Ντενγκ επείσθη ότι αν ο κινεζικός κομμουνισμός δεν υιοθετούσε πλήρως τις καπιταλιστικές θεσμικές και λειτουργικές μεθόδους δημιουργίας πλούτου, όχι μόνον ήταν καταδικασμένος να καταρρεύσει, αλλά θα οδηγούσε την Κίνα στο να γίνει νέου τύπου αποικία των ΗΠΑ και της Ιαπωνίας.

Στην αντίθετη περίπτωση, ένας καπιταλιστογενής κομμουνισμός όχι μόνο θα άνοιγε στην Κίνα τον δρόμο για την κορυφή της παγκόσμιας οικονομικής και γεωπολιτικής ιεραρχίας, αλλά θα ήταν και πολιτικό υπόδειγμα για την Ασία και την Αφρική. Στο πλαίσιο αυτό, πρώτος ο Ντενγκ συνειδητοποίησε τον τεράστιο ρόλο της υψηλής τεχνολογίας και της καινοτομίας και σε αλλεπάλληλες εισηγήσεις του προς την ηγεσία του ΚΚ Κίνας τόνιζε ότι ήταν επείγουσα μια τεχνολογική επανάσταση στην Κίνα, που θα την έβαζε στον δρόμο της παγκοσμιοποίησης.

Εντυπωσιακές από την άποψη αυτή είναι οι αναλύσεις του Ντενγκ για τον ρόλο των επιχειρηματιών στο νέο οικονομικό και τεχνολογικό γίγνεσθαι, όπου κυρίαρχος είναι και ο ρόλος της σύγχρονης διοίκησης των επιχειρήσεων. Αν Αμερικανοί, Ευρωπαίοι και Έλληνες δήθεν φιλελεύθεροι έκαναν τον κόπο να διαβάσουν τα κείμενα του Ντενγκ και των υπό την ηγεσία του «ομάδων σκέψης», σίγουρα θα κινδύνευαν να υποστούν βαρύτατο εγκεφαλικό επεισόδιο.

Απλώς επισημαίνουμε ότι ο Έιμον Μπάτλερ, διευθυντής του Ινστιτούτου Adam Smith και συγγραφέας μεταξύ άλλων του βιβλίου «Εισαγωγή στον Καπιταλισμό» (Έκδοση ΚΕΦΙΜ), στα κείμενα του Κινέζου κομμουνιστή ηγέτη δεν θα είχε να προσθέσει ούτε μια άνω τελεία. Ασφαλώς δε, ο Ντενγκ, αν ζούσε, θα έτριβε τα χέρια του από χαρά διαβάζοντας κείμενα δυτικών οικονομολόγων για τον κρατισμό και την παγκοσμιοποίηση της κρατικής παρουσίας στην οικονομία. Πρόκειται για δώρα στον κινεζικό καπιταλισμό, ο οποίος για την ώρα παίζει και πρώτο ρόλο στην παγκόσμια οικονομία.

Στο επίπεδο αυτό, η πολιτική Τραμπ ευνοεί σε μεγάλο βαθμό τις κινεζικές επιδιώξεις, τόσο για πρακτικούς όσο και για ιδεολογικούς λόγους. Όσο στη Δύση οι γελωτοποιοί της αντιπαγκοσμιοποίησης παίζουν το παιχνίδι της οικονομικής περιχαράκωσης τόσο οι Κινέζοι γίνονται σημαιοφόροι της παγκοσμιοποίησης και συμβάλλουν στο να βγαίνουν άνθρωποι και χώρες από την απόλυτη φτώχεια.

Όπως επισημαίνεται σε μια απόρρητη έκθεση του FBI, «από οικονομικής και τεχνικής σκοπιάς, η Κίνα είναι ήδη δεινός ανταγωνιστής των ΗΠΑ … αλλά σ' έναν εντελώς διαφορετικό κόσμο… Αν αυτό δεν γίνει σε όλο του το εύρος αντιληπτό, οι αρνητικές για τις ΗΠΑ συνέπειες δεν θα διορθώνονται…». Με άλλα λόγια, την ώρα που η Κίνα ανεβαίνει, η πρώτη υπερδύναμη στον κόσμο κατεβαίνει και γι' αυτό δεν φταίει βέβαια μόνον ο Ντόναλντ Τραμπ.

Υπάρχουν γεγονότα που μιλάνε από μόνα τους. Την περίοδο 2008-2009, η Κίνα ξεπέρασε την Ιαπωνία στην παγκόσμια οικονομική κατάταξη. Το 2012, με εξαγωγές και εισαγωγές ύψους 3,87 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, άφησε πίσω τις ΗΠΑ που είχαν 3,80 τρισ. δολάρια και επί 60 χρόνια ήσαν η πρώτη εμπορική δύναμη στον κόσμο. Το 2014, το κινεζικό ΑΕΠ από πλευράς αγοραστικής δύναμης έφθασε τα 17,6 τρισ. δολάρια, έναντι 17,4 τρισ. δολ. του αντίστοιχου αμερικανικού. Κατά συνέπεια, η αμερικανική οικονομία έπαψε να είναι η πρώτη στον κόσμο, θέση που κατείχε από το 1872!

Αυτή η επίδοση, τον Μάιο 2015, οδήγησε την κινεζική κυβέρνηση στην υιοθέτηση ενός πλάνου ταχείας τεχνολογικής ανάπτυξης της χώρας, στο πλαίσιο του οποίου θα ενισχυθούν 10 βιομηχανίες υψηλής τεχνολογίας, από ηλεκτρικά αυτοκίνητα ως την τεχνητή νοημοσύνη. Σύμφωνα με το παραπάνω σχέδιο, η Κίνα έως το 2049 θα πρέπει να έχει 70% αυτάρκεια σε βιομηχανικά προϊόντα υψηλής τεχνολογίας, με παράλληλη δεσπόζουσα θέση, όμως, στις παγκόσμιες αγορές.

Οι ημιαγωγοί παίζουν καθοριστικό ρόλο στην προσπάθεια αυτή και όλα δείχνουν ότι περί το 2030 η Κίνα στον τομέα αυτόν θα είναι παγκόσμιος ηγέτης.

Ας σημειωθεί ότι στον τομέα της κατανάλωσης αγαθών υψηλής τεχνολογίας, ενώ η Αμερική διαθέτει εταιρείες όπως η Google, η Apple, η Amazon και η Microsoft, εταιρείες που έχουν πίσω τους από 22 έως 45 χρόνια ζωής, η Κίνα αντιπαραθέτει τις Alibaba, Tencent, Xiaomi και Mandu, η μέση ηλικία των οποίων είναι κάτω από 20 έτη. Αυτό σημαίνει ότι οι εταιρείες αυτές έχουν μπροστά τους λαμπρό μέλλον, δεδομένου ότι κατά μέσο όρο κατέχουν μερίδιο που αντιπροσωπεύει το 20% της παγκόσμιας αγοράς. Μια αγορά εξάλλου, που παρά τη χρηματοοικονομική κρίση και την πανδημία που ακολούθησε, αναπτύσσεται συνεχώς και καταλαμβάνει όλο και υψηλότερο ποσοστό στους οικογενειακούς προϋπολογισμούς.

Αυτή είναι μια σημαντική διάσταση των νέων καταναλωτικών προτύπων, που ήδη προδιαγράφονται και τα οποία οι Κινέζοι σαφώς και θα αρχίσουν να προωθούν ως μοντέλα στην εσωτερική ζήτηση της οικονομίας τους, που ήδη ενισχύουν. Αυτό σημαίνει ότι η κινεζική προπαγάνδα οσονούπω θα αρχίσει να προβάλλει στις αναδυόμενες οικονομίες τη θεωρία ότι ο καπιταλισμός για να αναπτυχθεί δεν προϋποθέτει τη δημοκρατία και άρα καταρρίπτεται η αμερικανική ιδεολογική εκδοχή ότι η παραγωγή πλούτου και ευημερίας προϋποθέτουν και συνεπάγονται μια φιλελεύθερη κοινοβουλευτική τάξη.