Ο δείκτης «ευτυχίας» του ΟΗΕ και η Ελλάδα

Η Παγκόσμια Έκθεση Ευτυχίας είναι μια ετήσια έκδοση του Δικτύου Αειφόρου Ανάπτυξης του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, που περιέχει εθνικές βαθμολογίες ευτυχίας και ανάλυσης δεδομένων από διάφορες οπτικές γωνίες.

Τον Ιούνιο του 2011, η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ ενέκρινε ψήφισμα 65/309 Happiness: προς ένα ολιστικό ορισμό της ανάπτυξης, καλώντας τις χώρες-μέλη να μετρήσουν την ευτυχία των ανθρώπων τους και να χρησιμοποιήσουν τα δεδομένα για να βοηθήσουν στην ανάπτυξη δημόσιων πολιτικών.

Η πρώτη Παγκόσμια Έκθεση Ευτυχίας κυκλοφόρησε την 1η Απριλίου 2012, ως θεμελιώδες κείμενο για τη συνάντηση υψηλού επιπέδου των Ηνωμένων Εθνών, Ευημερία και Ευτυχία: καθορισμός ενός νέου οικονομικού παραδείγματος, έλκοντας τη διεθνή προσοχή. Η έκθεση περιγράφει την κατάσταση ευτυχίας του κόσμου, τις αιτίες της δυστυχίας και των πολιτικών επιπτώσεων που επισημαίνονται από μελέτες περιπτώσεων.

Στις εκθέσεις, εμπειρογνώμονες σε διάφορους τομείς, συμπεριλαμβανομένων των οικονομικών, της ψυχολογίας, της έρευνας και των εθνικών στατιστικών, περιγράφουν πώς τα μέτρα ευημερίας μπορούν να χρησιμοποιηθούν αποτελεσματικά για την αξιολόγηση της προόδου των εθνών και άλλα θέματα. Κάθε έκθεση οργανώνεται σε κεφάλαια που εμβαθύνουν σε θέματα ευτυχίας, ψυχικών ασθενειών, αντικειμενικών οφελών της ευημερίας, της σημασίας της ηθικής, των πολιτικών επιπτώσεων και των διασυνδέσεων προς τον ΟΟΣΑ για τη μέτρηση της υποκειμενικής ευημερίας και άλλων διεθνών και εθνικών προσπαθειών.

Οι ευτυχισμένες χώρες το 2020

Η δημοσίευση του WHR 2020 έρχεται σε μια περίοδο δυσκολίας, καθώς ο κορωνοϊός δημιουργεί σημαντικές αβεβαιότητες σε όλο τον πλανήτη αυτή τη στιγμή. Ωστόσο, αυτή η έκθεση περιέχει πληροφορίες και συμπεράσματα σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι στις κορυφαίες χώρες καταφέρνουν να φροντίζουν ο ένας τον άλλο και να προωθούν τη γενική ευημερία, τόσες πολλές ενδείξεις που μπορεί να αποδειχθούν χρήσιμες τόσο σήμερα όσο και στο μέλλον.

Στο παρακάτω σχήμα παρουσιάζεται η κατάταξη μερικών μεγάλων χωρών όπως και των τριών πρώτων της κατάταξης. Η κατάταξη στηρίζεται σε απαντήσεις περίπου 1.000 ατόμων ανά κράτος, που τοποθετούνται σε μια κλίμακα από 0 έως 10 και αφορούν τα συναισθήματα, την υγεία, το μέλλον, τη διαφθορά...

Κατάταξη 2020: Η έκθεση βασίζεται σε δεδομένα του 2018 και 2019 και συνεπώς δεν λαμβάνει υπόψη τα εξαιρετικά μέτρα που έχουν θεσπιστεί από αρκετές χώρες για τον περιορισμό της πανδημίας του κορωνοϊού (*)

1. Φιλανδία 7,809
2. Δανία 7,646
3. Ελβετία 7,560
...
13. Ηνωμένο Βασίλειο 7,165
17. Γερμανία 7,076
18. Η.Π.Α. 6,940
23. Γαλλία 6,664
28. Ισπανία 6,401
30. Ιταλία 6,387

(*)Σύμφωνα με τα κριτήρια: ΑΕΠ/κάτοικο, μαθηματική ελπίδα καλής ζωής, ελευθερία, γενναιοδωρία, επίπεδο κοινωνικής βοήθειας, απουσία διαφθοράς.

Η Ελλάδα κατατάσσεται στην 77η θέση με σκορ 5,5 και βρίσκεται μεταξύ των τελευταίων ευρωπαϊκών κρατών, ακολουθούμενη από τις Βόρεια Μακεδονία, Βουλγαρία και Αλβανία. Η χώρα υποχώρησε αρκετά τα 10 τελευταία χρόνια λόγω της χρηματοοικονομικής κρίσης και δεν ξαναβρήκε το υψηλό σκορ του 2007, που ήταν περίπου 7,0.

Το παρακάτω σχήμα δείχνει τις μεταβολές από το 2007 και μετά σε επίπεδο μεγάλων περιοχών (το 2007 θεωρείται η αρχή της μεγάλης χρηματοοικονομικής κρίσης). Η Ανατολική και Κεντρική Ευρώπη γνώρισαν μια μεγάλη βελτίωση, ενώ αντίθετα, η Νότια Ασία, στηριζόμενη κυρίως στην Ινδία, πραγματοποίησε τη χειρότερη επίδοση.

Συμπερασματικά, 67% των χωρών που εκτιμήθηκαν δείχνει ότι ο αστικός πληθυσμός είναι πιο ευτυχισμένος από τον αγροτικό, με μια σημαντική απόκλιση στην Ανατολική Ασία και την Υποσαχάρια Αφρική. 30% του παγκόσμιου πληθυσμού ενηλίκων ένιωσε το 2019 αρνητικά συναισθήματα (λύπη, αγωνία, οργή). Ένα ποσοστό που αυξάνεται 1% κατά μέσο όρο το χρόνο.

Ο φινλανδικός πληθυσμός (5,5 εκατομμύρια κάτοικοι) απολαμβάνει μια εξαιρετική ποιότητα ζωής, σε συνδυασμό με υψηλό επίπεδο ασφάλειας και δημόσιων υπηρεσιών μεταξύ των καλύτερων στον κόσμο. Ταυτόχρονα, το ποσοστό ανισότητας στη Φιλανδία είναι από τα χαμηλότερα μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ.

Από την άλλη πλευρά, το Νότιο Σουδάν και το Αφγανιστάν (σκορ 2,5) καταλαμβάνουν την προτελευταία και την τελευταία θέση αντίστοιχα στην παγκόσμια κατάταξη. Επιπλέον, η Βενεζουέλα και η Ινδία, των οποίων οι πληθυσμοί έχουν υποστεί ένα συνδυασμό οικονομικών, κοινωνικών και πολιτικών εντάσεων.

Να είσαι χαρούμενος; Δεν είναι προφανές αυτή τη στιγμή, ενόψει της ιστορικής κρίσης που συνδέεται με τον κορωνοϊό. Η μελέτη του ΟΗΕ μετρά την ευτυχία αλλά ταυτόχρονα και τη δυστυχία στον κόσμο. Και ίσως μπορούμε να εμπνεύσουμε τον εαυτό μας και να μάθουμε από τις χώρες που ηγούνται σε αυτές τις περιόδους κρίσης.

* Ο Καθηγητής Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης, είναι Ακαδημαϊκός, Βασιλική Ακαδημία Οικονομικών και Χρηματοοικονομικών, Βασιλική Ευρωπαϊκή Ακαδημία των Διδακτόρων Πολυτεχνείο Κρήτης & Audencia Business School, France.