Ανάπτυξη κεφαλαιαγοράς: Από τη… θεωρία στην πράξη

Παρά το γεγονός ότι οι περισσότεροι συμπολίτες μας δυσπιστούν έντονα όταν ακούνε πως για την αντιμετώπιση ενός σοβαρού ζητήματος θα συσταθεί μια πολυμελής επιτροπή για να συζητήσει και να καταλήξει σε προτάσεις («ζήσε Μάη μου…» λένε), προσωπικά πιστεύω ότι αποτελεί θετικό βήμα η βούληση του Υπουργείου Οικονομικών να συστήσει επιτροπή με ζητούμενα τον σχεδιασμό και τη στρατηγική ανάπτυξης της εγχώριας κεφαλαιαγοράς.

Αλήθεια είναι ότι η σύσταση της Επιτροπής ανακοινώθηκε την προηγούμενη εβδομάδα από τον υφυπουργό Οικονομικών Γιώργο Ζαββό σε διαδικτυακή συνάντηση που υπήρξε με τους εκπροσώπους της κεφαλαιαγοράς και αν έχω καταλάβει καλά, επαναλήφθηκαν ουσιαστικά όλα όσα είχαν ειπωθεί πριν από αρκετούς μήνες, όταν τον χειμώνα είχε υπάρξει παρόμοια συνάθροιση.

Σε κάθε περίπτωση, αποτελεί θετικό στοιχείο το ότι θα ανοίξει μια -ουσιαστική, ελπίζω- προσέγγιση του ζητήματος και ενόψει αυτής θα ήθελα να παραθέσω κάποιες από τις απόψεις μου αλλά και τις προειδοποιήσεις μου.

Αναμφίβολα, θα πρέπει να υπάρξουν προτάσεις για την αναβάθμιση του χρηματιστηριακού θεσμού, με στόχο την είσοδο νέων εισηγμένων εταιρειών στο ΧΑ όπως Ναυπλιακών, Εταιρειών υποδομών που ιδιωτικοποιούνται κ.λπ., την ενδυνάμωση της αγοράς ομολόγων, αλλά και την ουσιαστική ανάπτυξη νέου τύπου επενδυτικών οχημάτων, τα οποία θα συνεισφέρουν στη χρηματοδότηση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, των startups και των «πράσινων επενδύσεων». Ειδικότερα για τα νέου τύπου «οχήματα», είχε διαρρεύσει ότι ένα πακέτο φορολογικών κινήτρων θα συμπεριλαμβανόταν στο υπό ψήφιση νομοσχέδιο περί Εταιρικής Διακυβέρνησης, ωστόσο στη συνέχεια πληροφορηθήκαμε ότι η υπόθεση «αναβλήθηκε μέχρι νεωτέρας».

Κρίμα…

Το μεγάλο λάθος όμως πολλών πολιτικών και οικονομικών παραγόντων είναι ότι ταυτίζουν το χρηματιστήριο με την κεφαλαιαγορά, ενώ στην ουσία και στη διεθνή πρακτική, το χρηματιστήριο αποτελεί τμήμα μόνο (και όχι πάντα το μεγαλύτερο) της συνολικής κεφαλαιαγοράς. Άρα λοιπόν θα πρέπει να στοχεύσουμε σε μια στρατηγική ανάπτυξης χωρίς συγκρούσεις συμφερόντων, που θα υπερβαίνει κατά πολύ το ΧΑ και την ΕXAΕ, που είναι ιδιωτική εταιρεία «τόπος της αγοράς» και θα απλώνεται και σε άλλους ευρύτατους τομείς.

Πέρα λοιπόν από το χρηματιστήριο, ένας δεύτερος τομέας της κεφαλαιαγοράς είναι τα αμοιβαία κεφάλαια και τα λοιπά funds ελληνικών συμφερόντων, τα οποία σήμερα έχουν τις έδρες τους στο εξωτερικό. Γιατί θα πρέπει να συνεχίζεται κάτι τέτοιο και για πόσο ακόμη χρονικό διάστημα;

Τρίτος σημαντικός τομέας για την ανάπτυξη της κεφαλαιαγοράς είναι ο επαναπατρισμός ενός αξιοσημείωτου ποσοστού των κεφαλαίων που σήμερα Έλληνες κατέχουν (και συχνά διαχειρίζονται) μέσω του εξωτερικού.

Άλλωστε, στις χώρες του εξωτερικού, τα επιτόκια έχουν καταστεί ουσιαστικά αρνητικά, ενώ παράλληλα κατά τα τελευταία χρόνια έχουν στενέψει δραματικά τα περιθώρια κάποιου «να κρυφθεί» από φορολογικές και λοιπές αρχές της χώρας του (βλέπε υποχρεωτική ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ κρατών κ.λπ.).

Ένας ακόμη τομέας της κεφαλαιαγοράς είναι η προσέλκυση στην Ελλάδα διεθνών funds, τα οποία θα δραστηριοποιούνται εκτός της χώρας. Θετικό μάλιστα είναι το ότι η νέα κυβέρνηση ψήφισε νόμο που θα μπορούσε να διευκολύνει κάτι τέτοιο (βλέπε διατάξεις περί φορολογικής κατοικίας σε ξένους υπηκόους), πλην όμως απαιτείται το κατάλληλο marketing και κάποια άλλα επιπλέον ουσιαστικά βήματα.

Πέμπτος τομέας είναι αυτός των προϊόντων συναλλάγματος (FOREX) και CFDs (Συμβόλαια επί Διαφορών). Πρόκειται για επενδυτικά προϊόντα πολύ υψηλών συναλλαγών διεθνώς, για τα οποία οι εγχώριες επιδόσεις μας είναι στην καλύτερη των περιπτώσεων οριακές. Γιατί άραγε επιμένουμε να μένουμε εκτός;

Συμπερασματικά λοιπόν θα έλεγα ότι η επιτροπή που θα συσταθεί, θα πρέπει να επικεντρωθεί και στους πέντε προαναφερόμενους στόχους, καθένας εκ των οποίων μπορεί να αποβεί ιδιαίτερα χρήσιμος για τη χώρα και καθένας εκ των οποίων χρειάζεται τη δική του στρατηγική ανάπτυξης.

Επιβάλλεται αναμφίβολα ριζική αλλαγή στη φορολογική αντιμετώπιση των πραγμάτων, καθώς πολλές φορές στην Ελλάδα επιλέγουμε να φορολογούμε υπέρμετρα δραστηριότητες που… δεν υπάρχουν, οπότε να συνδυάζουμε, βλακωδώς, υψηλές φορολογικές επιβαρύνσεις και μηδενικά φορολογικά έσοδα.

Χρειάζονται όμως και άλλα πράγματα. Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς θα πρέπει να γίνει πιο ευέλικτη και περισσότερο «πελατοκεντρική», καθώς δεν έχει κανένα νόημα μια ΕΚ να εποπτεύει μια ανύπαρκτη αγορά. Οι έλεγχοί της πρέπει να γίνονται με σύγχρονα εργαλεία, να είναι αποτελεσματικοί και υποστηρικτικοί της ανάπτυξης.

Θα πρέπει να γίνουν σημαντικές αλλαγές στο Συνεγγυητικό Κεφάλαιο (αυτή την περίοδο συζητά η σχετική νομοπαρασκευαστική επιτροπή), έτσι ώστε να μετατραπεί από «πονοκέφαλος» και πηγάδι προβλημάτων σε ένα ανταγωνιστικό εργαλείο ίδρυσης νέων εταιρειών από Ελλάδα και εξωτερικό. Η ΕΚ θα πρέπει να εγγυηθεί στη πράξη αποτελεσματικούς έλεγχους.

Η γενικότερη δημοσιονομική-αναπτυξιακή πολιτική θα πρέπει να είναι συνετή, προκειμένου μέρα με την ημέρα να περιορίζεται ο κίνδυνος της χώρας.

Και το κυριότερο: Χρειάζεται ο επαΐων, όπως πρέπει να είναι κάθε αποτελεσματικός συντονιστής, αρμόδιος υφυπουργός να δώσει κεντρική κατεύθυνση-φιλοσοφία (όχι απλά επιτροπές φορέων που καθεμία θα περιγράφει το δικό της συντεχνιακό συμφέρον) και συντονισμένη υλοποίηση της στρατηγικής που θα προκύψει.

Έχοντας εμπειρία τόσων πολλών δεκαετιών στην «πρώτη γραμμή» της ελληνικής κεφαλαιαγοράς, θα έλεγα ότι εδώ και δεκαετίες η Ελλάδα έχει αποτύχει παταγωδώς, συγκρινόμενη με άλλες χώρες που σήμερα… βλέπουμε τη σκόνη τους.

Το να προκύψουν από την αυτή την επιτροπή και να υιοθετηθούν στη συνέχεια μέτρα που απλά…«θα βρίσκονται προς τη σωστή κατεύθυνση» θα είναι δώρο-άδωρο. Οι ανταγωνιστές μας τρέχουν πολύ γρηγορότερα από εμάς και το χάσμα μεγαλώνει αντί να συρρικνώνεται.

Αυτά προσώρας και θα επανέλθω…

* Ο κ. Αλέξανδρος Μωραϊτάκης είναι πρόεδρος της NUNTIUS ΑΧΕΠΕΥ