Αμάρτια Σεν: Η πανδημία μπορεί να φέρει μια καλύτερη κοινωνία

Την ελπίδα του πως από την παγκόσμια κρίση του κορωνοϊου μπορεί να προκύψει μια κοινωνία με μεγαλύτερη ισότητα, όπως συνέβη και με το πέρας του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, εκφράζει με άρθρο του στους Financial Τimes νομπελίστας οικονομολόγος και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Harvard, Αμάρτια Σεν.

Όπως επισημαίνει, ο κόσμος ήδη αντιμετώπιζε σοβαρά προβλήματα πριν τον κορωνοϊό, μεταξύ των οποίων η ανισότητα, η έλλειψη ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, η αδυναμία παροχής στήριξης στους αδύναμους αλλά και η άνοδος αντιδημοκρατικών πολιτικών.

Φέρνοντας ως παράδειγμα τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, που έκανε τον κόσμο να αντιληφθεί καλύτερα τη σημασία της διεθνούς συνεργασίας, ο κ. Σεν σημειώνει πως η ανάγκη για κοινή δράση μπορεί να δημιουργήσει μια εκτίμηση για τον εποικοδομητικό ρόλο της δημόσιας δράσης. Μάλιστα, η εμπειρία της κρίσης οδήγησε σε κάποιες μακροπρόθεσμες βελτιώσεις στις χώρες.

Στη Βρετανία, λόγου χάρη, στα δύσκολα χρόνια των ελλείψεων τροφίμων στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, υπήρξε μια μεγάλη μείωση των περιστατικών υποσιτισμού, καθώς η χώρα φρόντισε να υπάρξει μια πιο ίση κατανομή των τροφίμων μέσω της χορήγησής τους με δελτίο και της κοινωνικής στήριξης. Οι χρόνια υποσιτισμένοι σιτίζονταν καλύτερα από ποτέ, ενώ το ίδιο συνέβη και με την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Επίσης, αυξήθηκε πολύ το προσδόκιμο ζωής κατά τη γέννηση στην Αγγλία και την Ουαλία.

Τα θετικά μαθήματα από την επιδίωξη της ισότητας και της μεγαλύτερης προσοχής στους μη προνομιούχους, βοήθησε στην ανάδυση αυτού που έγινε γνωστό ως κράτος κοινωνικής πρόνοιας,  επισημαίνει ο κ. Σεν.  

Στο ερώτημα εάν μπορεί να προκύψει κάτι εξίσου θετικό από την εμπειρία της τωρινής κρίσης, ο νομπελίστας λέει πως αυτό θα εξαρτηθεί από το πώς θα αντιμετωπιστεί η κρίση και ποια ζητήματα θα έρθουν στο προσκήνιο. Όπως τονίζει, στο σημείο αυτό είναι σημαντική η πολιτική, περιλαμβανομένης της σχέσης μεταξύ των κυβερνώντων και των κυβερνώμενων. Επιστρέφοντας στο παράδειγμα της περιόδου του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, αναφέρει πως σε αντίθεση με τη Βρετανία, στη Βεγγάλη ο μεγάλος λιμός του 1943 σκότωσε σχεδόν 3 εκατομμύρια ανθρώπους, μεταξύ άλλων διότι η βρετανική αποικιακή διακυβέρνηση δεν έκανε τίποτα για να τον αποτρέψει.

Στη σημερινή πανδημία, οι πολιτικές ισότητας δεν αποτελούν εμφανή προτεραιότητα, σημειώνει, επισημαίνοντας πως στις ΗΠΑ οι αφροαμερικανοί πεθαίνουν με πολύ μεγαλύτερο ρυθμό από την Covid-19 απ’ ότι οι λευκοί. Ιδιαίτερα εντυπωσιακή είναι η περίπτωση της Ινδίας, σύμφωνα με τον κ. Σεν, καθώς εκεί οι ανισότητες παραμένουν πολύ μεγάλες. Λιμοί δεν έχουν εμφανιστεί από τότε που εδραιώθηκε η δημοκρατία στην ανεξάρτητη Ινδία, όμως η ανοικτή δημόσια συζήτηση αντιμετωπίζει όλο και μεγαλύτερους κυβερνητικούς περιορισμούς, περιλαμβανομένης και της μείωσης της ελευθερίας των ΜΜΕ.

Και ενώ η Ινδία θα μπορούσε να επωφεληθεί σημαντικά από μια ίση διαχείριση της πανδημίας, ωστόσο δεν υπάρχουν ενδείξεις για ανησυχίες σε ότι αφορά την ισονομία. Αντιθέτως, η προσοχή έχει επικεντρωθεί στον δραστικό έλεγχο και τα ξαφνικά lockdown, χωρίς να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στους εργαζόμενους που χάνουν τη δουλειά τους ή τους μετανάστες εργαζόμενους που αναγκάζονται να μείνουν εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά από τα σπίτια τους.

Τα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης, που είναι απαραίτητα για να περιοριστεί η εξάπλωση του ιού, πρέπει να συνδυάζονται με κάποιου είδους αποζημίωση για αυτούς που καταστρέφονται λόγω του lockdown –είτε πρόκειται για χρηματική αποζημίωση, για τρόφιμα ή για πρόσβαση στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, υπογραμμίζει ο νομπελίστας.

Είναι πολύ πιθανό όταν λήξει η κρίση ο κόσμος να μην είναι σε καλύτερη θέση να αντιμετωπίσει την ανισότητα, όμως δεν χρειάζεται να συμβεί αυτό, καταλήγει ο κ. Sen. Εάν υπάρξει μέριμνα για την ισονομία στην διαχείριση της κρίσης, τότε μπορεί πολλές χώρες να υποφέρουν λιγότερο, αλλά και να προκύψουν νέες ιδέες ως προς το πώς να χτίσουμε έναν κόσμο με λιγότερη ανισότητα στο μέλλον.