Η νεοκαπιταλιστική Κίνα και τα νέα δεδομένα για τη Δύση

Μέχρι το 1800, το μέσο ημερομίσθιο στην ανθρωπότητα ήταν 3 δολάρια. Σήμερα, είναι πολλαπλάσιο και σε χώρες βασισμένες στο σύστημα της ελεύθερης αγοράς και στην καινοτομία όπως οι ΗΠΑ, είναι 183$.

Η Κίνα, με ποσοστό φτώχειας πριν 40 χρόνια πάνω από 90%, δεν μπορούσε να μην υιοθετήσει το μοντέλο της ελεύθερης αγοράς. Η εξέλιξη της Κίνας σε οπαδό της ελεύθερης οικονομίας είναι η μεγαλύτερη και η ταχύτερη μεταμόρφωση που υπήρξε ποτέ στην παγκόσμια ιστορία.

Η προσαρμογή της Κίνας στο καπιταλιστικό σύστημα μεταμόρφωσε τη χώρα μέσα σε μια γενιά. Όλοι οι Κινέζοι εργάζονται όλη τη μέρα, αποταμιεύουν, ανακυκλώνουν σχεδόν τα πάντα, καθώς κερδίζουν από την ανακύκλωση, σπουδάζουν, έχουν φιλοδοξίες και όραμα για να φτιάξουν ένα καλύτερο μέλλον για τα παιδιά τους, με βάση τα πρότυπα ζωής της Δύσης.

Το 1984, η Κίνα παρήγαγε το 2% του παγκόσμιου ΑΕΠ, σήμερα το 22%. Μέσα σε 22 έτη, το 25% του πληθυσμού που ζούσε στις πόλεις, έφθασε στο 55%, ενώ αντίστοιχα στη Μεγάλη Βρετανία χρειάστηκαν 120 έτη και στην Αμερική 80 έτη για τη μετακίνηση του πληθυσμού. Το επίπεδο φτώχειας μειώθηκε από το 88% στο 1%.

Σήμερα στην Κίνα δεν χρειάζεται να έχεις μετρητά ή πιστωτικές και χρεωστικές κάρτες ή να εκδίδεις επιταγές. Μπορείς να αγοράσεις από ένα παγωτό μέχρι ένα αυτοκίνητο μόνο μέσω του κινητού τηλεφώνου σου. Στα ξενοδοχεία απλά δείχνεις το κινητό σου, σκανάρουν τον QR κωδικό σου και έχει ολοκληρωθεί αυτόματα η άφιξή σου και η πληρωμή. Τα πάντα μπορούν να πληρωθούν μέσω της WeChat (το κινέζικο Facebook) ή μέσω των εφαρμογών Alipay και Taobao.

Η WeChat έχει πάνω από 1 δισ. χρήστες και εκτός από κοινωνικό μέσο δικτύωσης, χρησιμοποιείται για εμπορικές συμφωνίες, για κλείσιμο ιατρικών ραντεβού, για κράτηση σε εστιατόρια, για πληρωμή λογαριασμών, για αποστολή χρημάτων σε όλη την χώρα, ακόμα και για την πληρωμή φόρων. Χρησιμοποιείται για να προσκαλέσεις φίλους για δείπνο, κάνοντας την κράτηση του εστιατορίου, το εστιατόριο ενημερώνει τους καλεσμένους σου μέσω του WeChat και μπορείς να δώσεις την παραγγελία σου μέσω του WeChat από το ηλεκτρονικό μενού, είτε πριν φτάσεις είτε όταν φτάσεις στο εστιατόριο, χωρίς να χρειάζεται να παραγγείλεις σε σερβιτόρο. Ο σερβιτόρος θα φέρει μόνο το φαγητό. Ο λογαριασμός σου θα σταλθεί στο κινητό σου στο WeChat, όπου ο καθένας μπορεί να πληρώσει το μερίδιό του.

Το Taobao είναι το μεγαλύτερο κατάστημα ηλεκτρονικού εμπορίου, ακόμα και από το Amazon. Η Alipay είναι μια ακόμα δημοφιλής εφαρμογή ηλεκτρονικών πληρωμών από το κινητό σου. Το LetGo είναι μια εφαρμογή πώλησης πραγμάτων που δεν θέλεις πλέον. Από τη στιγμή που θα βγει μια φωτογραφία από το κινητό σου, αυτόματα θα προταθεί μια τιμή και θα αναρτηθεί στο αναρίθμητο κοινό του διαδικτύου.

Εταιρείες όπως οι Alibaba, JD.com, BingoBox, έχουν πάνω από 300 καταστήματα χωρίς ταμίες και προσωπικό εξυπηρέτησης. Με τη χρήση τεχνητής νοημοσύνης αναγνωρίζεται το πρόσωπό σας, αναγνωρίζει το WeChat, σας ανοίγει την πόρτα του καταστήματος, απλά ‘σκανάρεις’ με το κινητό σου το αντικείμενο που θέλεις και έρχονται μπροστά σου, παίρνεις τα αντικείμενα και φεύγεις, και η πληρωμή έχει γίνει αυτόματα από το WeChat. Για να αγοράσεις ένα αυτοκίνητο οποιασδήποτε μάρκας, μπορείς να κλείσεις μια δοκιμή οδήγησης για το αυτοκίνητο που επιθυμείς από το κινητό σου, το παραλαμβάνεις, το οδηγείς όπου θέλεις για 3 ημέρες με κόστος 50 δολάρια.

Αυτά είναι ορισμένα παραδείγματα νέων τεχνολογιών, παρόμοιες ιδέες εφαρμόζονται σε εκατοντάδες άλλες περιπτώσεις και υπόσχονται λαμπρό μέλλον για τις επιχειρήσεις.

Το 2006, μόνο το 1% του πληθυσμού είχε πρόσβαση στο ίντερνετ, σήμερα έχει πάνω από 50%. Η αξία των ηλεκτρονικών συναλλαγών αντιστοιχεί στο 42% του παγκόσμιου ηλεκτρονικού εμπορίου, δηλαδή όσο αγοράζουν μαζί οι ΗΠΑ, η Αγγλία, Γερμανία και Γαλλία. Χωρίς μετρητά, χωρίς πιστωτικές κάρτες, καταστήματα χωρίς προσωπικό, χρήστες του ίντερνετ και του ηλεκτρονικού εμπορίου μέσω κινητών που σύντομα θα πλησιάσουν το 1 δισ., μάλλον είναι κάτι που δεν φανταζόμαστε στη Δύση.

Η Κίνα είναι πλέον μια καπιταλιστική χώρα, ίσως η πιο φιλελεύθερη οικονομικώς, ο πιο ένθερμος υποστηρικτής της παγκοσμιοποίησης, των ελεύθερων αγορών, του ελεύθερου εμπορίου, αλλά όχι των ελεύθερων ιδεών. Είναι ένα απολυταρχικό σύστημα διακυβέρνησης χωρίς πολιτικά κόμματα, που μπορεί και εφαρμόζει αναπτυξιακές πολιτικές χωρίς καμία αντίρρηση ή αντίδραση. Το μεγαλύτερο μέρος της οικονομίας σήμερα ωθείται από τον ιδιωτικό τομέα.

Το σχέδιο

Η κυβέρνηση κάνει ό,τι είναι δυνατό για να προωθήσει την επιχειρηματικότητα, την προσωπική ευημερία, την καινοτομία, σχεδιάζοντας τη μεγαλύτερη καπιταλιστική οικονομία του κόσμου. Και μέχρι τώρα το κάνει αρκετά σωστά.

Τα υπερσύγχρονα τρένα τρέχουν με 350 χιλιόμετρα την ώρα και είναι αποτέλεσμα της συνεργασίας ιδιωτικού και δημόσιου τομέα. Σήμερα η Κίνα έχει τη μεγαλύτερη, πιο σύγχρονη και πιο εκτενή υποδομή εφοδιαστικής αλυσίδας στον κόσμο.

Πριν 30 χρόνια, είχε μηδέν δρόμους υψηλής ταχύτητας (expressways), σήμερα έχει 116.000 χιλιόμετρα και 260.000 χιλιόμετρα highways. Πριν 30 χρόνια, είχε 99 αεροδρόμια σήμερα έχει σχεδόν 300.

Η πρώτη οικονομική ζώνη ιδρύθηκε στην πόλη Shenzhen, βόρεια του Χονγκ Κονγκ, που είχε 300.000 κατοίκους πριν 40 έτη, χωρίς λεωφορεία, ταξί και αυτοκίνητα. Σήμερα έχει 11.000.000 πληθυσμό. Είναι το μεγαλύτερο βιομηχανικό συγκρότημα στον κόσμο. Το ΑΕΠ της πλησιάζει το ΑΕΠ της Ρωσίας. Περισσότεροι από 400.000.000 επιβάτες επισκέπτονται αεροπορικώς την πόλη κατά έτος.

Η πόλη είναι έδρα του Shenzhen Stock Exchange, καθώς και η έδρα πολλών εταιρειών υψηλής τεχνολογίας, όπως οι BYD, Dingoo, G'Five, Hasee, Huawei, JXD, Konka, Netac, Skywort, Tencent και ZTE. Επίσης ένα από τα πιο πολυσύχναστα λιμάνια εμπορευματοκιβωτίων στην Κίνα.

Η πόλη είναι η έδρα του μεγαλύτερου κατασκευαστή drones DJI με 1.500 ερευνητές, που ελέγχει το 70% της αγοράς, είναι η έδρα του μεγαλύτερου κατασκευαστή ηλεκτρικών αυτοκινήτων BYD (μεγαλύτερη από την Tesla) και έχει το μεγαλύτερο εργοστάσιο μπαταριών στον κόσμο. Ο Warren Buffet και o Charlie Munger κατέχουν μεγαλύτερο μερίδιο των μετοχών της.

Επίσης, είναι η έδρα του μεγαλύτερου τηλεπικοινωνιακού οργανισμού παγκοσμίως, καθώς η Huawei είναι 3 φορές μεγαλύτερη από τη σουηδική Ericsson. Είναι η «silicon valley» της Κίνας. Έχει τη μεγαλύτερη γραμμή μετρό από κάθε άλλη πόλη στο κόσμο, και όλα της τα λεωφορεία (περίπου 16.000) είναι ηλεκτρικά, χωρίς θόρυβο και ρύπανση.

Είναι η πιο προηγμένη και έξυπνη πόλη στον κόσμο και η πρωτεύουσα των ηλεκτρονικών. Στην πόλη αυτή η Apple έχει ερευνητικό κέντρο και είναι εγκατεστημένες οι ΙΒΜ, Oracle, Videa, Emerson electronics, Amazon, Microsoft, Samsung, Intel, Qualcomm, Tesla, Du Pont, Whirlpool, Mattel, Phillips lilting, Radio Shack, Texas Instruments, 3M, Broadcom, Black & Decker, Toshiba, GoPro, Airbus innovation centre και πολλές άλλες μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες.

Εδώ οι εταιρείες μπορούν να συνεννοηθούν άμεσα, χωρίς διαφορές στα ωράρια εργασίας κ.λπ.

Η κυβέρνηση υποχρεώνει τις εταιρείες τηλεπικοινωνιών να επενδύσουν 180 δισ. δολάρια στην κινητή τηλεφωνία 5ης γενιάς (5G) τα επόμενα 5 έτη. Την ίδια στιγμή, στις ΗΠΑ 50 πολιτείες προσπαθούν να κάνουν κάτι διαφορετικό. Η Κίνα είναι δεύτερη μετά τις ΗΠΑ στις κλινικές εφαρμογές φαρμάκων.

FAANG στη Δύση είναι τα ακρώνυμα των εταιρειών Facebook, Amazon, Apple, Netflix και Google. ΒΑΤ είναι τα ακρώνυμα των μεγαλύτερων κινέζικων εταιρειών υψηλής τεχνολογίας Baidu (αντίστοιχη της Google), Alibaba (αντίστοιχη της Amazon) και Tencent. Baidu και Tencent είχαν ανάπτυξη 50.000% από το 2004. Οι εργαζόμενοι στην Tencent εργάζονται 15 ώρες ημερησίως. TΜD είναι τα ακρώνυμα των εταιρειών Toutiao, ειδησεογραφική εταιρεία με χρήση τεχνητής νοημοσύνης (800 εκατ. χρήστες). Meituan (600 εκατ. χρήστες) είναι μια πλατφόρμα παροχής online υπηρεσιών και η μεγαλύτερη εταιρεία διανομής φαγητού. Didi Chuxing (500 εκατ. χρήστες) παρέχει υπηρεσίες όπως η Uber.

Περίπου 1 δισ. Κινέζοι πλησιάζουν το επίπεδο και το στυλ ζωής των ΗΠΑ και της Ευρώπης. Πιστεύουν βαθύτατα ότι η τεχνολογία βελτιώνει το επίπεδο ζωής τους.

Η αίσθηση να ταξιδεύεις στην Κίνα με τρένα με ταχύτητα 350 χλμ. την ώρα, να κάνεις πληρωμές μόνο με το κινητό σου χωρίς την ανάγκη των μετρητών ή των πιστωτικών κρατών, σε ταξιδεύει σε έναν άλλο κόσμο προηγμένης τεχνολογίας.

Finance - Επενδύσεις

Το χρήμα «πηγαίνει» εκεί όπου το χειρίζονται καλύτερα. Και η Κίνα είναι σήμερα πρώτη στη χρηματοοικονομική τεχνολογία. Εκεί μια μικρή περιουσία μπορεί να πολλαπλασιαστεί πολύ γρήγορα. Η Κίνα είναι η χώρα με τις περισσότερες ευκαιρίες και τη μεγαλύτερη άνοδο πλούτου. Υπάρχουν πόλεις που κάθε μία παράγει περισσότερα χρήματα από όλη τη Γαλλία. Η εταιρία NASPERS του Koos Beker είχε σε διάστημα 17 ετών άνοδο 500.000%, τη μεγαλύτερη άνοδο που υπήρξε ποτέ παγκοσμίως, κυρίως επενδύοντας στην Tencent.

Στην Κίνα εμφανίζονται 2 δισεκατομμυριούχοι κάθε εβδομάδα (αριθμός διπλάσιος από της ΗΠΑ). Την προηγούμενη χρονιά εμφανίστηκαν 1 εκατομμύριο εκατομμυριούχοι, δηλαδή πιο πολλοί από το σύνολο των εκατομμυριούχων τις Ελβετίας.

Κορυφαίοι επενδυτές όπως οι Warren Buffet, Charlie Munger, Bill Gates, George Soros, Elon Musk, Jeff Bezos, Jim Rogers, Ray Dalio και πολλοί άλλοι έχουν ανακαλύψει τις τεράστιες επενδυτικές ευκαιρίες της αχανούς κινέζικης αγοράς. Το 2018 η Κίνα προσέλκυσε πιο πολλά κεφάλαια υψηλού επιχειρηματικού κινδύνου (venture capital) από ό,τι οι ΗΠΑ.

MSCI είναι μια νέα εταιρεία της Morgan Stanley, που πριν από ένα έτος άρχισε να φέρνει στην Κίνα κεφάλαια των μεγαλύτερων αμοιβαίων κεφαλαίων, ασφαλιστικών εταιρειών και συνταξιοδοτικών ταμείων της Δύσης. Υπολογίζεται ότι θα μεταφέρει πολλές εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια που θα επενδυθούν στην αγορά κινέζικων μετοχών, πριν αυτές εκτοξευθούν στα ύψη, ώστε κάποτε να φθάσουν τις αξίες αντίστοιχων μετοχών των ΗΠΑ κ.λπ.

Ήδη οι αποδόσεις στη Δύση περιορίζονται σημαντικά, με τα μηδενικά επιτόκια καταθέσεων και ομολόγων. Ο κίνδυνος στη Δύση αυξάνει λόγω της έλλειψης εργαλείων για την ώθηση της ανάπτυξης και την αντιμετώπιση της επερχόμενης ύφεσης. Ακόμη, η ποσοτική χαλάρωση (εκτύπωση χρήματος) και η νομισματική πολιτική λόγω μηδενικών επιτοκίων είναι αναποτελεσματικές ή παράγουν πενιχρά αποτελέσματα. Σίγουρα πολλά κεφάλαια θα αναζητήσουν τις αποδόσεις των κινέζικων μετοχών, που έχουν τεράστια περιθώρια ανόδου. 

Σύντομα η Κίνα θα επιτρέψει στα συνταξιοδοτικά της ταμεία να επενδύουν στις κινέζικες μετοχές. Αυτό σημαίνει ότι πάνω από 1 τρισ. θα επενδυθεί στις κινέζικες μετοχές. Λαμβάνοντας υπόψη ότι σήμερα λίγοι μόνο επενδυτές δίνουν προσοχή στις κινέζικες μετοχές, τα τεράστια περιθώρια ανάπτυξης που έχουν αυτές, τις πολλές καινοτόμες εταιρείες που διαθέτει η Κίνα και τα εκατοντάδες δισεκατομμύρια κεφαλαίων που θα εισρεύσουν στις κινέζικες μετοχές από το εξωτερικό και το εσωτερικό, είναι η τέλεια ευκαιρία γι' αυτούς που αναζητούν υψηλές αποδόσεις.

Τον περασμένο Ιούλιο, κατά την εγκαινίαση στο χρηματιστήριο της Σαγκάης του Star Market (του αντίστοιχου Nasdaq), οι πρώτες νεοεισερχόμενες εταιρείες είχαν αποδόσεις την πρώτη ημέρα από 140%-520%. Οι αρχικές δημόσιες εγγραφές υπερκαλύφθηκαν, άλλωστε, κατά μέσον όρο 1.700 φορές, από μικροεπενδυτές.

Οικονομία - Τεχνολογία

Η Κίνα είναι δεύτερη στην εικονική πραγματικότητα, τρίτη στην τεχνητή νοημοσύνη και στη μηχανική μάθηση, δεύτερη στα αυτόνομα οχήματα και δεύτερη στις τεχνολογίες εκπαίδευσης. Η Κίνα έχει 34% των Unicors (νέες εταιρείες αξίας 1 εκατομμυρίου δολαρίων) και οι ΗΠΑ το 47% με βάση τον αριθμό των εταιρειών. Αλλά με βάση την αξία, η Κίνα έχει 43% και οι ΗΠΑ 45%.

Σύντομα οι κινεζικές χρηματιστηριακές αγορές, οι αγορές κρατικών ομολόγων και οι αγορές εταιρικών ομολόγων θα είναι οι μεγαλύτερες στον κόσμο. Η Κίνα είναι η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία και συνεχώς μεγενθύνεται με γοργούς ρυθμούς. Δεν υπάρχουν ορατοί κίνδυνοι ότι αυτό δεν θα συνεχιστεί στο μέλλον. Πολύ σύντομα θα γίνει η μεγαλύτερη καταναλωτική αγορά στον κόσμο και η μεγαλύτερη καπιταλιστική οικονομία του 21ου αιώνα. Το 2030 θα έχει τα 2/3 της παγκόσμιας μεσαίας τάξης. Θα είναι μια τόσο μεγάλη αγορά που κάθε μεγάλη επιχείρηση, εάν θέλει να επιβιώσει, θα πρέπει να βρίσκεται σε αυτή τη χώρα.

Η Κίνα λόγω του πολιτικού καθεστώτος έχει περισσότερη ικανότητα να διαχειρίζεται τη νομισματική και δημοσιονομική της πολιτική, χωρίς να υπάρχουν αντιδράσεις. Στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη μαίνεται η διαμάχη σοσιαλιστών εναντίον καπιταλιστών, με αποτέλεσμα να είναι δύσκολη η λήψη των βέλτιστων λύσεων για την ανάπτυξη της οικονομίας. Η εμφάνιση των λαϊκιστών ηγετών εναντίον του συστήματος της ελεύθερης οικονομίας που δημιούργησε στη Δύση την ευημερία των τελευταίων τριών αιώνων μεγαλώνει τον κίνδυνο για και υποσκάπτει τις οικονομίες εκ των έσω.

Η ειρωνεία είναι ότι αυτό το σύστημα της ελεύθερης οικονομίας αντιγράφει με εκθετικούς ρυθμούς η Κίνα και μεγαλουργεί σε όλους τους τομείς ενώ η Δύση το καταστρέφει. Η ίδια η Δύση καταστρέφει το ‘σπίτι της’ και επιπλέον έρχεται και η πίεση από τον άνισο ανταγωνισμό της Κίνας.

Ο ανταγωνισμός με την Κίνα είναι άνισος διότι εκεί παράγονται πολύ φθηνά αγαθά, αφού δεν επιβαρύνονται από το κόστος προστασίας του περιβάλλοντος, από το κόστος προστασίας των πνευματικών δικαιωμάτων, το κόστος των δικαιωμάτων προστασίας της ιδιοκτησίας, από τις δαπάνες για ασφαλιστικό-συνταξιοδοτικό και κοινωνικό κράτος, και επιπλέον πολλές επιχειρήσεις λαμβάνουν κρατικές επιχορηγήσεις. Πολύ σύντομα, ‘θα εκλιπαρούμε’ οι εταιρείες FAANG να αντέξουν τον κινέζικο ανταγωνισμό και να παραμείνουν στην ιδιοκτησία της Δύσης.

* Ο κ. Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης (φωτό) είναι Καθηγητής στο Πολυτεχνείο Κρήτης, Επίτιμος Καθηγητής ΑΠΘ, Ακαδημαϊκός, Βασιλική Ακαδημία Οικονομικών και Χρηματοοικονομικών Ισπανίας. 

** Ο οικονομολόγος Γιώργος Σ. Ατσαλάκης είναι Επίκουρος Καθηγητής στο Πολυτεχνείο Κρήτης, Εργαστήριο Ανάλυσης Δεδομένων και Πρόβλεψης.