Οι εταιρίες, η αύξηση στο προσδόκιμο ζωής και οι ριζικές αλλαγές

Στον δυτικό κόσμο ένα προσδόκιμο ζωής που πλησιάζει τα 100 χρόνια είναι πλέον γεγονός. Και οι πρόοδοι της ιατρικής επιστήμης προοιωνίζουν τις αποκαλούμενες «μακροβιοτικές κοινωνίες» στις οποίες το προσδόκιμο ζωής δεν θα απέχει από τα 120 χρόνια.

Δεν υπάρχει καμμιά αμφιβολία έτσι ότι από μόνη της η εξέλιξη αυτή συνιστά κορυφαία κοινωνική οικονομική και πολιτιστική ανατροπή… Είναι γεγονός συνεπώς ότι στις νέες υπό εκκόλαψη συνθήκες, η άνοδος της μακροζωΐας θα έχει σημαντικές επιπτώσεις στον τρόπο με τον οποίον οι άνθρωποι διαχειρίζονται την επαγγελματική ζωή και σταδιοδρομία τους.

Μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής σημαίνει σημαντικά συνταξιοδοτικά και αποταμιευτικά προβλήματα, τα οποία πολλές κοινωνίες δεν θέλουν να προσεγγίσουν με το απαιτούμενο ρεαλισμό και με καθαρή σκέψη.

Παρ΄όλα αυτά, πολλές αν όχι όλες οι σχετικές έρευνες και μελέτες διεθνών οργανισμών και ασφαλιστικών οργανισμών υποστηρίζουν ότι άνθρωποι που διανύουν σήμερα τη δεκαετία των 40, πιθανόν να χρειαστεί να εργαστούν μέχρι τα 75 τους. Πολλοί από αυτούς που είναι σήμερα στην ηλικία των 20 ετών, θα εργάζονται ίσως ακόμα και στα 80 τους. Πλέον, οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν αρχίσει να συνειδητοποιούν ότι πιθανότατα η επαγγελματική τους ζωή θα παραταθεί, παρόλο που εμφανίζονται μάλλον απογοητευμένοι από το εργασιακά τους περιβάλλον. Και ενώ οι άνθρωποι γνωρίζουν ότι θα πρέπει να αναδιαρθρώσουν τη ζωή και την επαγγελματική τους σταδιοδρομία, οι επιχειρήσεις είναι μάλλον απροετοίμαστες.

Σύμφωνα με έρευνα του MIT Sloan Management Review, οι αντιδράσεις των εταιρειών είναι κάπως αντιφατικές. Από τη μία πλευρά, πολλοί ηγέτες δηλώνουν ενθουσιασμένοι μπροστά στην προοπτική αξιοποίησης της εκτιμώμενης αγοραστικής δύναμης ταυ πληθυσμού άνω των 60 - η οποία υπολογίζεται στα 15 τρισεκατομμύρια δολάρια. Από την άλλη πλευρά, λίγοι έχουν λάβει πλήρως υπόψη τους τις ευκαιρίες αλλά και τις προκλήσεις που η μακροβιότητα φέρνει στο δικό τους ανθρώπινο δυναμικό.

Οι περισσότερες εταιρείες, ειδικά εκείνες που δραστηριοποιούνται στις προηγμένες οικονομίες, εξακολουθούν να θεωρούν ότι η ζωή έχει τρεις φάσεις, την περίοδο της εκπαίδευσης την περίοδο της πλήρους απασχόλησης και στη συνέχεια τη συνταξιοδότηση, περίπου στην ηλικία των 65 ετών. Αυτή είναι η δομή της ζωής που προέκυψε στις προηγμένες οικονομίες του 20ου αιώνα και εξακολουθεί να χαρακτηρίζει και τις σημερινές θεωρήσεις για το εργασιακό περιβάλλον.

Παρ΄όλη αυτή την ακαμψία στη σκέψη, υπάρχουν πλέον ηλικιακές ομάδες που βλέπουν την κατάσταση με εντελώς διαφορετικά κριτήρια. Μια από αυτές, είναι αυτή που βρίσκεται κοντά στη δεκαετία των 60. Για πολλά μέλη αυτής της ομάδας, στις ΗΠΑ κυρίως, η ιδέα μιας παραδοσιακής συνταξιοδότησης στην ηλικία των 65 ετών αμφισβητείται. Καθώς σκέφτονται για το υπόλοιπο της ζωής τους, αρχίζουν να αναζητούν τρόπους να είναι παραγωγικοί για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.

Επί του παρόντος, ένας στους πέντε Αμερικανούς άνω των 65 ετών (και ένας στους 12 πάνω από 75) εξακολουθεί να εργάζεται και οι αναλογίες αυτές συνεχίζουν να αυξάνονται. Μερικοί από αυτούς που εργάζονται περισσότερο συνεχίζουν στις υπάρχουσες θέσεις εργασίας τους. Άλλοι αναλαμβάνουν ρόλους που περιλαμβάνουν διαφορετικές δεξιότητες η προσφέρουν καλύτερη ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής ενώ μια ολοένα και πιο δημοφιλής επιλογή είναι η επιχειρηματικότητα.

Πράγματι, στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι άνθρωποι που ξεκινούν σήμερα μια επιχείρηση είναι πιο πιθανό να είναι πάνω από 55 παρά κάτω των 34 ετών.

Για τους ανθρώπους που βρίσκονται γύρω στα 45, η προοπτική της συνταξιοδότησης όπως την ξέρουμε δεν υφίσταται Πράγματι, ορισμένοι αρχίζουν να αναγνωρίζουν ότι θα μπορούσαν να έχουν άλλα 30 ή περισσότερα χρόνια εργασίας μπροστά τους και να υπολογίζουν πώς να αξιοποιήσουν στο ... έπακρο αυτά τα χρόνια. Η επιτυχής πλοήγηση σε αυτή την εκτεταμένη περίοδο θα απαιτήσει διατήρηση των δεξιοτήτων τους, του ενθουσιασμού τους και της σωματικής ευεξίας, καθώς και τη δημιουργία ισορροπίας μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής.

Πρόκειται για μια νέα κατάσταση, η οποία ανατρέπει πολλές πλευρές της οικογενειακής και προσωπικής ζωής, κατά κύριο δε λόγο δίνει νέο περιεχόμενο σ΄αυτό το πολύτιμο και εξαντλημένο κεφάλαιο του ανθρώπου που είναι ο χρόνος. Δεν είναι λίγοι έτσι οι μεσήλικες στις ΗΠΑ αλλά και σε άλλες αναπτυγμένες χώρες, που σκέφτονται τι πρέπει να κάνουν για να αναβαθμίσουν τις δεξιότητές τους ώστε να συνεχίσουν την τρέχουσα τροχιά τους η αναρωτιούνται αν είναι τώρα η στιγμή να στραφούν σε μια νέα σταδιοδρομία.

Η γενιά που τώρα εισέρχεται στον εργασιακό στίβο, έχει προσδόκιμο ζωής αυξημένο κατά 10 ή 15 χρόνια. Σε αντίθεση με τους μεγαλύτερους σε ηλικία, πολλοί νεότεροι εργαζόμενοι γνωρίζουν ότι η επαγγελματική τους ζωή πιθανότατα θα περιλαμβάνει πολλές διαφορετικές θέσεις εργασίας σε διάφορους τομείς. Τα μέλη αυτής της ομάδας αρχίζουν να επικεντρώνονται σε επιλογές, οι οποίες καθίστανται πιο πολύτιμες καθώς ο χρονικός ορίζοντας για τον οποίο μπορούν να ασκηθούν θα είναι μακρύτερος.

Επιπλέον, όπως διαπιστώνεται στους δρόμους του Μπρούκλιν, της Νέας Υόρκης και του East End του Λονδίνου, πολλοί νέοι στρέφονται σε μια νέα μορφή επιχειρηματικότητας που συνδυάζει εργασία, αναψυχή και δημιουργικό χώρο και εστιάζει στον πειραματισμό, την εκμάθηση νέων δεξιοτήτων και την οικοδόμηση μιας ξεχωριστής επαγγελματικής ταυτότητας. Για πολλούς ανθρώπους έτσι, το περιεχόμενο της ζωής τους, ως χρονικό κεφάλαιο ακόμη τις νέες δυνατότητες, μέρος των οποίων συνθέτουν νέα άϋλα ατομικά περιουσιακά στοιχεία, στα οποία θα αναφερθούμε ξεχωριστά.