Συνταξιοδοτικές αλχημείες και ασφαλιστικές αδικίες

Φαίνεται ότι όσους περισσότερους δημοσιογράφους προσλαμβάνει η κυβέρνηση στα υπουργεία τόσο περισσότερο απληροφόρητοι θα είμαστε. Το πρόβλημα της κακής ενημέρωσης δεν λύνουν φυσικά ούτε οι υπουργοί που περιφέρονται καθημερινά στα κανάλια χάνοντας ατελείωτες παραγωγικές ώρες τις οποίες θα έπρεπε να αφιερώνουν στα γραφεία τους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το θέμα των συντάξεων.

Ο νέος υπουργός Εργασίας Γιάννης Βρούτσης όταν ανέλαβε τα καθήκοντά του ανακοίνωσε ότι έβαλε φρένο στην έκδοση συντάξεων ύψους έως και 23.000 ευρώ (!) μηνιαίως. Αν μετά από 10 χρόνια χρεοκοπίας και λιτότητας κάποιος στην Ελλάδα εισπράξει σύνταξη τέτοιου ύψους θα είναι σαν να βρει ένα χαρτοφύλακα γεμάτο  χαρτονομίσματα. Μπήκε όντως φρένο σε μία σπατάλη ή όλα συνεχίζονται όπως πριν και η αντιπαράθεση κυβέρνησης-αντιπολίτευσης είναι άλλη μία κοκορομαχία;

Τα δεδομένα (με νούμερα και υπολογισμούς)

• Με τον νόμο 4387/2016 (Κατρούγκαλου) οι συντάξεις υπολογίζονται από τον μέσο όρο των αποδοχών και ένα συντελεστή αναπλήρωσης. Αυτό το ποσό αντιστοιχεί στην ανταποδοτική σύνταξη στο οποίο προστίθεται η εθνική σύνταξη (σήμερα 384 ευρώ) και προκύπτει η συνολική μικτή σύνταξη. Στις αποδοχές υπολογίζονται μόνο αυτές για τις οποίες κατεβλήθησαν εισφορές, δηλαδή για το ΙΚΑ μέχρι την εκάστοτε ανώτατη ασφαλιστική κλάση. Όπως φαίνεται και στον πίνακα παρακάτω, η ανώτερη σύνταξη που μπορεί να δοθεί σε μισθωτό που ασφαλιζόταν για 40 χρόνια στο ΙΚΑ πληρώνοντας το ασφάλιστρο της ανώτατης ασφαλιστικής κλάσης (ο μισθός μπορεί να ήταν και μεγαλύτερος) είναι 1.911 ευρώ μεικτά (προ φόρων και εισφορών συνταξιούχων και χωρίς επικουρική σύνταξη). Οι αποδοχές υπολογίζονται από το 2002 και μετά γιατί η Ελλάδα μέχρι και τις αρχές του 21ου αιώνα δεν είχε ηλεκτρονικά αποθηκευμένες τις ασφαλιστικές μερίδες  εργαζομένων (οι οποίες βρίσκονται σε χειρόγραφα αρχεία και ένσημα-πούλιες κολλημένα σε χάρτινες καρτέλες). 

• Όσοι έλαβαν υψηλές συντάξεις με βάση τον νόμο Κατρούγκαλου δεν ήταν πληβείοι ασφαλισμένοι του πρώην ΙΚΑ, αλλά κάποιοι προνομιούχοι «ευγενών ταμείων». Δόθηκαν συντάξεις γήρατος από 3.500 έως 4.500 ευρώ σε 226 νέους συνταξιούχους,  εκ των οποίων 104 ήταν υπάλληλοι της Εθνικής Τράπεζας, 91 της ΔΕΗ, 12 του ΗΣΑΠ καθώς και 5 δημοσιογράφοι. Υπήρξαν και υπέρογκες συντάξεις συμβολαιογράφων (που δεν πληρώθηκαν) γιατί τα ποσά των «κοινωνικών πόρων» (δηλαδή οι φόροι υπέρ τρίτων που εισπράττονταν στα συμβόλαια) θεωρήθηκαν ατομικές ασφαλιστικές εισφορές(!). Οι εισφορές αυτής της κατηγορίας ασφαλισμένων στην ουσία ήταν είτε (α) άμεσες κρατικές επιχορηγήσεις (σε ασφαλιστικά ταμεία ΔΕΚΟ), είτε (β) έμμεσες επιχορηγήσεις (μέχρι πρότινος η Εθνική τράπεζα ήταν προέκταση του Κράτους), είτε (γ) φόροι που πληρώθηκαν από τρίτους (δικηγόροι, συμβολαιογράφοι, μηχανικοί). Δεν πρόκειται για πραγματικές εισφορές εργαζομένων, αλλά χρήματα από τον κρατικό κορβανά που δόθηκαν από κομματικές διοικήσεις διορισμένες από το κράτος ή κυβερνήσεις οι οποίες ευνοούσαν για δεκαετίες συντεχνίες.
• Η νέα ηγεσία του υπουργείου Εργασίας καθιέρωσε ανώτατο όριο μηνιαίας κύριας σύνταξης τα 4.608 ευρώ (αντιστοιχεί στο δωδεκαπλάσιο της πλήρους εθνικής σύνταξης των  384 ευρώ). Αναρωτήθηκα γιατί 12πλάσιο και όχι 5πλάσιο ή 10πλάσιο. Πώς προέκυψε ο συντελεστής 12; Από τον αριθμό των μαθητών του Ιησού; Ο Θεός να με συγχωρέσει, αλλά ο διάβολος μου έβαλε την ιδέα ότι ο νέος υπουργός δεν ήθελε να κόψει καμία σύνταξη, καθώς ο μαγικός πολλαπλασιαστής καλύπτει όλες τις αυξημένες συντάξεις που έδωσε η προηγούμενη κυβέρνηση. Όντως οι περισσότερες κυμάνθηκαν μεταξύ 3.000–3.500 ευρώ (οι 140 από τις 226) ενώ οι υπόλοιπες φτάνουν έως και 4.500 ευρώ. Έτσι καμία αυξημένη σύνταξη δεν μειώθηκε. Πραγματικό θαύμα!
• Μάλλον αποδεικνύεται ότι είναι εύκολο να είσαι κιμπάρης με ξένα χρήματα. Ας δούμε μερικά νούμερα: Με βάση το ισχύον διανεμητικό συνταξιοδοτικό σύστημα, οι συντάξεις πληρώνονται από τις εισφορές των εργαζομένων (pay-as-you-go system). Υπολογίζοντας τη σημερινή ανώτατη ασφαλιστική κλάση (6.500 ευρώ) και 20% εισφορές για σύνταξη (εργαζόμενου και εργοδότη) για να πληρωθεί σε έναν μόνο συνταξιούχο η ανώτατη σύνταξη των 4.608 ευρώ θα πρέπει να εισπραχθούν εισφορές από 4 υψηλόμισθους δυσεύρετους εργαζόμενους (που φορολογούνται αγρίως).   Σύμφωνα με εκτιμήσεις με βάση τις νέες ρυθμίσεις αυξημένες συντάξεις τα επόμενα χρόνια θα λάβουν περίπου 100.000 νυν ασφαλισμένοι (ΔΕΗ/ΟΤΕ/Εθνικής τράπεζας, ΗΣΑΠ, ασφαλισμένοι στο πρώην ΤΣΑΥ/ΤΣΕΜΕΔΕ και ασφαλισμένοι σε 2 φορείς κύριας ασφάλισης). Πρόκειται για ένα τεράστιο αριθμό «προνομιούχων» σε μία χώρα που  ο μέσος μισθός των 2,1 εκατομμυρίων μισθωτών στον ιδιωτικό τομέα είναι 950 ευρώ (και 395 για το 30% των εργαζομένων με μερική απασχόληση, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία απασχόλησης του ΕΦΚΑ). 

Αν 100.000 συνταξιούχοι λάβουν αυξημένες συντάξεις με το νέο πλαφόν (δηλαδή πάνω από το ανώτατο όριο του ΙΚΑ των 1.911 και έως 4.608 ευρώ) και υποθέτοντας ένα μέσο όρο σε 3.500 θα χρειάζονται 1,8 εκατομμύρια εργαζόμενοι με μισθό 950 ευρώ για να πληρώνονται (!). Προφανώς πρόκειται για ρύθμιση με απουσία οποιουδήποτε ίχνους κοινωνικής δικαιοσύνης. Οποιαδήποτε σύνταξη «ευγενούς» (ή αγενούς) ταμείου η οποία είναι υπερδιπλάσια από την ανώτατη σύνταξη όσων ήταν ασφαλισμένοι στο ΙΚΑ και πλήρωναν εισφορές βάσει της ανώτατης ασφαλιστικής κλάσης είναι μία αδικία και τίποτα άλλο.

Προπαγάνδα και πραγματικότητα

Ο κ. Βρούτσης δήλωσε περήφανα: «Μετά τη νομοθετική διάταξη που ψηφίστηκε πριν από λίγες ημέρες με την οποία βάλαμε οροφή (πλαφόν) στις καταβαλλόμενες συντάξεις, …. Καταβάλλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια, προς όφελος των ανέργων, των εργαζομένων και των συνταξιούχων για να επουλώσουμε τις ανοιχτές πληγές που μας άφησε βαριά κληρονομιά η πολιτική ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ». Οι χιλιάδες άνεργοι και υποαπασχολούμενοι νέοι θα μπορούσαν να του απαντήσουν ότι όταν αδιαφορείς για τους μισθούς των εργαζόμενων μοιράζοντας υπερβολικές συντάξεις, όλοι οι κλαυθμοί και οδυρμοί για brain drain είναι σκέτη υποκρισία.

Δικαίως η Νέα Δημοκρατία επέκρινε τον «νόμο Κατρούγκαλου» για ελλιπή ανταποδοτικότητα καθώς τιμωρεί  εκείνους που έχουν εισφέρει περισσότερα. Αλλά αυτό έρχεται σε αντίθεση με την καθιέρωση ενός ανώτατου ορίου συντάξεων που περιορίζει ακόμα περισσότερο την ελλειμματική ανταποδοτικότητα! Αν θέλουμε να αντιμετωπίσουμε την βόμβα του ασφαλιστικού (η οποία έχει εκραγεί πριν την χρεοκοπία την οποία εν μέρει προκάλεσε) τότε ούτε οι επικοινωνίες βοηθούν, ούτε πλαφόν για να πλουτίζουν αριστοκράτες συνταξιούχοι. Όπως έλεγε και ο Τζ. Όργουελ «Όλη η προπαγάνδα είναι ψέματα, ακόμα κι όταν λέει την αλήθεια».

* Ο Κώστας Μαρκάζος είναι οικονομολόγος, συγγραφέας του βιβλίου «ΑΝΤΙΠΑΛΟΙ ΜΕ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΜΑΣ» (εκδόσεις Νομική Βιβλιοθήκη)