Η τεχνολογία και η πρόκληση του... προσωρινού

Με την ίδρυση του σωματείου διαΝΕΟσις, ο Δημήτρης Δασκαλόπουλος, επίτιμος πρόεδρος του ΣΕΒ, προσφέρει μια τεράστια υπηρεσία στην Ελλάδα και στην κοινωνία της. Της δίνει μια πηγή άντλησης γνώσεων και προβληματισμού, στη βάση όχι καφενειακών ιδεών και αντιλήψεων, αλλά γεγονότων που συνθέτουν την πραγματικότητα. Και αυτή η τελευταία έχει ιδιότητες, πολύ πιο σύνθετες και αφανείς ενίοτε, που δύσκολα ανιχνεύονται από αγκυλωμένες σκέψεις και σκονισμένες αρχές.

Τελευταία κορυφαία κατά τη γνώμη μου πηγή γνώσεως του Σωματείου, είναι η από μέρους του έκδοση του βιβλίου «Πώς πετυχαίνουν τα έθνη, Δέκα κανόνες για έναν κόσμο σε κρίση», του οικονομολόγου – δημοσιογράφου Ρουσέρ Σάρμα, γνωστού για τον διεισδυτικό τρόπο σκέψης του.

Μεταξύ άλλων λοιπόν, στο βιβλίο του, ο συγγραφέας, θέτει ένα σοβαρό πρόβλημα της εποχής μας, που είναι αυτό της προσωρινότητας.

Σχετικά με το θέμα αυτό, ο Ρουσέρ Σάρμα γράφει:

«…Στην “προ Χριστού” περίοδο - δηλαδή πριν από την κρίση του 2008 - ο κόσμος, από το Σικάγο ως την κινεζική πόλη Τσονγκίνγκ, απολάμβανε οικονομική ευημερία χωρίς προηγούμενο. Παρότι η έκρηξη αυτή βρισκόταν σε εξέλιξη επί μόλις τέσσερα χρόνια και οι βάσεις της ήταν σαθρές, πολλοί αναλυτές θεώρησαν ότι βρισκόμασταν στην αρχή της χρυσής εποχής της παγκοσμιοποίησης. Η κίνηση του χρήματος, των αγαθών και των ανθρώπων θα συνέχιζε με ρυθμούς ρεκόρ, αυξάνοντας έτσι τον πλούτο και φυσικά διανέμοντάς τον σε όλους.

»Ακόμη περισσότερες χώρες θα γίνονταν από φτωχές πλούσιες. Οι πολίτες τους θα ξέφευγαν από την ανέχεια και θα εξασφάλιζαν μια άνετη ζωή, μειώνοντας την απόσταση μεταξύ του πλούσιου 1% και των υπολοίπων. Με τη νεοαποκτηθείσα ισχύ της, η αναδυόμενη παγκόσμια μεσαία τάξη θα ασκούσε πίεση στις δικτατορίες να τερματίσουν τη λογοκρισία, να κάνουν εκλογές και να ξανοιχτούν στις ευκαιρίες που τους παρουσιάζονταν. Ο αυξανόμενος πλούτος θα έφερνε πολιτικές ελευθερίες και δημοκρατία, πράγματα που θα γεννούσαν με τη σειρά τους ακόμα μεγαλύτερη ευημερία.

»Και έπειτα ήρθε το 2008 και η περίοδος μετά την κρίση, οπότε, η προσδοκία μιας χρυσής εποχής έδωσε τη θέση της στη νέα πραγματικότητα, Η συζήτηση για την παγκοσμιοποίηση άρχισε να καταλαμβάνεται από μουρμουρητά για «απο-παγκοσμιοποίηση».

»Ωστόσο, σήμερα, η μεγάλη εικόνα είναι πλέον περίπλοκη και αντιφατική, καθώς μέρος μόνο των ροών που ορίζουν την παγκοσμιοποίηση έχει ανατραπεί ή έστω επιβραδυνθεί. Για παράδειγμα: η ροή των πληροφοριών, όπως μαρτυρά η κίνηση στο ίντερνετ, είναι ακόμη ορμητική.

»Η κίνηση των ανθρώπων, όπως καταδεικνύει ο αριθμός των τουριστών και των επιβατών των αεροπλάνων, επίσης αυξάνεται ξεκάθαρα. Όμως ο συνολικός αριθμός των οικονομικών μεταναστών από τις φτωχές προς τις πλούσιες χώρες έχει μειωθεί, παρόλη τη φορτισμένη συζήτηση του 2015 για τους μουσουλμάνους πρόσφυγες από τη Συρία και το Ιράκ. Και αυτό που απ' όλα τα παραπάνω επηρεάζει περισσότερο την οικονομική ανάπτυξη, δηλαδή η κίνηση του κεφαλαίου μεταξύ χωρών και το εμπόριο αγαθών και υπηρεσιών, έχει ξεκάθαρα επιβραδυνθεί.

»Οι χώρες γίνονται εσωστρεφείς, επιβάλλουν εμπόδια στο εμπόριο και υψώνουν φράχτες στα σύνορά τους. Τη δεκαετία του 2010, για πρώτη φορά από τη δεκαετία του 1980, το παγκόσμιο εμπόριο αναπτύσσεται με πιο αργό ρυθμό από την παγκόσμια οικονομία. Οι μεγάλες τράπεζες δεν δανειοδοτούν πλέον την άλλη όχθη του Ατλαντικού. Μετά από τριάντα και πλέον χρόνια εκτίναξης, η κίνηση των κεφαλαίων παρουσίασε ιστορικό υψηλό το 2007, στα 9 τρισεκατομμύρια δολάρια, που αντιστοιχούσαν τότε στο 16% της παγκόσμιας οικονομίας, Έπειτα όμως μειώθηκε σε 1,2 τρισεκατομμύρια ή αλλιώς στο 2% της παγκόσμιας οικονομίας, δηλαδή στο επίπεδο του 1980.

»Όταν τo χρήμα στερεύει και το εμπόριο υποχωρεί, το ίδιο κάνει και η οικονομική ανάπτυξη. Διάφορες τοπικές οικονομίες περνούν ύφεση κατά καιρούς, όμως επειδή πάντοτε υπάρχουν άλλες τοπικές οικονομίες σε ανάπτυξη, η παγκόσμια οικονομία σπανίως συρρικνώνεται συνολικά. Γι' αυτό τον λόγο το ΔΝΤ ορίζει μια παγκόσμια ύφεση όχι με όρους μείωσης του ακαθάριστου προϊόντος αλλά με όρους μείωσης του ρυθμού αύξησης των εισοδημάτων, απώλειας θέσεων εργασίας, και άλλων παραγόντων που συνδέονται με την ύφεση.

»Σύμφωνα με το ΔΝΤ, έχουν σημειωθεί τέσσερις τέτοιες υφέσεις: στα μέσα της δεκαετίας του 1970, στις αρχές της δεκαετίας του 1980, στις αρχές της δεκαετίας του 1990 και την περίοδο 2008-2009. Και στις τέσσερις αυτές περιπτώσεις ο ρυθμός ανάπτυξης του παγκόσμιου ΑΕΠ έπεσε κάτω από 2%, σε σύγκριση με τον μακροπρόθεσμο ρυθμό ανάπτυξης του 3,5%. Ο παγκόσμιος ρυθμός ανάπτυξης έπεσε επίσης κάτω από 2% το 2001, όταν έσκασε η φούσκα το διαδικτύου στις ΗΠΑ. Επομένως, για να είμαστε τυπικοί, οφείλουμε να πούμε ότι έχουν σημειωθεί πέντε παγκόσμιες υφέσεις μετά το 1970 και όλες έχουν κάτι κοινό: από τις ΗΠΑ.

»Είναι, ωστόσο, πιθανό η επόμενη παγκόσμια ύφεση να είναι “made in China”. Η Κίνα τα τελευταία χρόνια έχει εξελιχθεί στη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο και σε βασικό παράγοντα της ετήσιας μεγέθυνσης του παγκόσμιου ΑΕΠ. Το 2015, εξαιτίας της επιβράδυνσης της κινεζικής οικονομίας, η παγκόσμια οικονομία παρουσίασε ρυθμό ανάπτυξης μόλις 2,5% και βρέθηκε στα πρόθυρα μιας ακόμη ύφεσης. Η επιβράδυνση της ανάπτυξης στη συγκεκριμένη χώρα συνεχίζεται και πλήττει σημαντικά τις αναδυόμενες οικονομίες.. Από τη Βραζιλία μέχρι τη Νότια Αφρική,αυτές οι τελευταίες, χάνουν το τρένο της ανάπτυξης. Η αισιοδοξία που δημιουργήθηκε με την αύξηση των παγκόσμιων δεικτών ευημερίας έχει δώσει τη θέση της σε έναν αγώνα να βρεθεί κάποιο ασφαλές καταφύγιο από την καταιγίδα…».

Άρα, αν θέλουμε να είμαστε λογικοί και προσεκτικοί, από αυτά που προηγούνται, θα πρέπει να πούμε ότι τα παγκόσμια πράγματα, συνολικά βρίσκονται σε φάση αβεβαιότητας. Την ίδια στιγμή, τα στοιχεία που διαμορφώνουν την επιχειρηματικότητα και τους όρους της αυριανής ανάπτυξης, μεταβάλλονται άρδην και αυτά. Στον σημερινό κόσμο της ψηφιακής έκρηξης και της Τεχνητής Νοημοσύνης, οι γνώσεις διπλασιάζονται κάθε πέντε χρόνια, υπάρχουν νέα προϊόντα με λιγότερες από έξη μέρες ζωής οι τεχνολογίες αλλάζουν κάθε 18 μήνες και οι τρόποι ζωής βρίσκονται σε φάση διαρκούς μεταβολής.

Στον κόσμο αυτόν, η ζωή του ανθρώπου θα μακραίνει, η φύση του όμως θα παραμένει η ίδια. Ίσως δε, αυτή η διαπίστωση να είναι και η μεγάλη αιτία της προσωρινότητας.