Πρέσπες, ψέματα και... αυταπάτες

Η νέα κυβέρνηση κληρονόμησε το θέμα της εφαρμογής της Συμφωνίας των Πρεσπών. Όποιο ρόλο (και αν) έπαιξε το θέμα στις τελευταίες εκλογές αποτελεί ήδη βαθύ παρελθόν. Κάποιοι συμβουλεύουν την «τροποποίηση συγκεκριμένων άρθρων», ισχυριζόμενοι μάλιστα ότι αυτό δεν είναι αναθεώρηση. Πρόκειται για παραβίαση της λογικής καθώς τροποποίηση άρθρων μιας συμφωνίας ισοδυναμεί με αναθεώρηση (και αντιστρόφως). Δεν συνιστά ορθολογική επιλογή και πρέπει η κυβέρνηση να απεμπλακεί έγκαιρα από ανεδαφικές θέσεις.

Δεν ζούμε μόνοι μας στον πλανήτη (ούτε στη γειτονιά μας)

Είναι γνωστή η σημασία που δίνουν πολλοί ξένοι στο θέμα της τύχης του κράτους της Βόρειας Μακεδονίας. Αμερικανοί, Ρώσοι, Γερμανοί, Τούρκοι, το ΝΑΤΟ και η ΕΕ ενδιαφέρονται ανταγωνιστικά. Μας το έχουν δηλώσει όλοι και με όλους τους δυνατούς τρόπους πίσω από πόρτες και μπροστά στα μούτρα μας.

Μέχρι και η απερχόμενη πρωθυπουργός της Μεγάλης Βρετανίας δεν ξέχασε να συμπεριλάβει στο ευχετήριο τηλεφώνημα στον Ελληνα πρωθυπουργό το θέμα της Συμφωνίας. Θαυματουργά το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων δεν περιέλαβε την είδηση (και έτσι χάθηκε από τα ελληνικά Μέσα Ενημέρωσης), παρότι υπάρχει στην αντίστοιχη επίσημη ανακοίνωση της Downing Street.

Πρόκειται πιθανώς για προληπτική αυτολογοκρισία Ελλήνων δημοσιογράφων, για να μη γίνουν δυσάρεστοι στους νέους κυβερνώντες. Φτηνά μέσα παραπλάνησης των Ελλήνων ιθαγενών.

Η αμηχανία των ομιλητών σε διεθνές ακροατήριο

Ο νέος υπουργός Εθνικής Άμυνας κ. Παναγιωτόπουλος στις 17/7/19 σε συνέδριο του Economist δήλωσε: «Δεν αμφισβητώ την πρόθεση κανενός ότι αυτή η Συμφωνία επιτεύχθηκε για καλό σκοπό, για να ενισχύσει τη σταθερότητα στην περιοχή, για να ενισχύσει τις γεωπολιτικές σταθερές της περιοχής, έτσι ώστε να μην υπάρξουν ανατροπές. Απλά, η άποψή μου είναι, με κάθε καλή πρόθεση, και θέλω να το τονίσω αυτό, ότι για να σταθεί αυτή η Συνθήκη και να παράξει θετικά αποτελέσματα, θα πρέπει και τα δύο μέρη να σταθούν με προσήλωση στην τήρηση των ουσιωδών όρων αυτής. Αυτή είναι και η θέση μου, αν θέλετε ως νομικού. Αν αυτή εφαρμοστεί με απαρέγκλιτη τήρηση όλων των ουσιωδών όρων της, τότε νομίζω ότι θα μπορούμε να πάμε σε ένα καλύτερο μέλλον».

Πριν αλέκτορα φωνήσαι, απαρνήθηκε τον ίδιο του τον εαυτό με ρηχά επιχειρήματα όπως: «είπα ότι για να σταθεί η συμφωνία των Πρεσπών, πρέπει να μην παραβιάζονται ουσιώδεις όροι της από κάποιο μέρος» (συνεπώς καμία αλλαγή δεν επιτρέπεται) ή «αυτό έγινε ανεπαισθήτως στη διπλωματική γλώσσα που άρμοζε στη συγκεκριμένη περίσταση» (δηλαδή αυτά είναι όσα λέμε στους έξω). Οι δηλώσεις του κ. Παναγιωτόπουλου (αλλά και άλλων όπως του κ. Βαρβιτσιώτη) δεν είναι ατυχείς (ούτε λάθος). Απευθύνονται στο εξωτερικό και εκεί δεν καταλαβαίνουν από τον ελληνικό χαβαλέ και το χύμα που επικρατεί εγχωρίως• παίρνουν τα λόγια μας τοις μετρητοίς.

Δεν έχει καμία υποχρέωση ο Κυριάκος Μητσοτάκης να «συμμαζέψει κάποιους υπουργούς του». Αντιθέτως πρέπει να χαράξει μια ενιαία τακτική προς όλους και κυρίως προς το συμφέρον της χώρας. Διαφορετικά κάποιοι βουλευτές της ΝΔ θα επιδιώκουν (ματαίως) να δικαιωθούν σαν ακλόνητοι υπερασπιστές ανύπαρκτων Θερμοπυλών. Ο Κωνσταντίνος Κυρανάκης (ο οποίος είχε διατυπώσει αμφιλεγόμενες δηλώσεις για το επίδομα που θα καθιερωθεί για όσα παιδιά γεννιούνται στη χώρα) χαρακτηρίζει τη Συμφωνία «εθνική ήττα» που η Νέα Δημοκρατία θα «διορθώσει».

Το πώς ακριβώς διορθώνεται μια συμφωνία χωρίς να τροποποιηθεί/αναθεωρηθεί είναι αντικείμενο φαντασίωσης. Συντηρώντας όμως τέτοιες φρούδες προσδοκίες, καταλήγεις -αργά ή γρήγορα- απολογούμενος.

Η ειλικρίνεια δεν είναι κωλοτούμπα

Όπως γνωρίζει και η τελευταία αθλήτρια ενόργανης γυμναστικής, όσο πιο πολύπλοκη είναι η κυβίστηση τόσο πιο μεγάλη πρέπει να είναι η φόρα. Ισχύει και αντιστρόφως: όση μεγαλύτερη φόρα πάρεις τόσο δυσκολότερα φρενάρεις (με ή χωρίς κωλοτούμπα).

Παρόμοιοι κανόνες ισχύουν και στην πολιτική. Οι πιο φιλόδοξες υποσχέσεις δημιουργούν μεγάλες προσδοκίες που δύσκολα τιθασεύονται. Παρότι όταν αναγγέλθηκε το πρώτο συλλαλητήριο στη Θεσσαλονίκη η Νέα Δημοκρατία τήρησε αρνητική στάση (έχοντας και την εμπειρία των συλλαλητηρίων όταν το ίδιο θέμα (!) έριξε και την κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη το 1993), αμέσως υπαναχώρησε.

Επισήμως ήταν πολύ προσεκτική στις δηλώσεις της και δεν ακολούθησε όσους ζητούσαν ακύρωση της Συμφωνίας (ή τη θεωρούσαν ήδη άκυρη). Κανένα σοβαρό στέλεχος δεν δήλωσε ότι θα ακυρωθεί η Συμφωνία από τη νέα κυβέρνηση. Μέχρι και ο ασυγκράτητος Άδωνις Γεωργιάδης δήλωσε μεγαλόφωνα «εμείς δεν είμαστε πολιτικοί απατεώνες να υποσχόμαστε πράγματα που δεν θα τηρήσουμε. Μια διεθνής συμφωνία πολύ δύσκολα ακυρώνεται».

Η στάση της ΝΔ υπαγορεύτηκε από εκλογικές σκοπιμότητες καθώς δεχόταν πίεση εκ δεξιών, ενώ εκμεταλλεύτηκε «εθνικά συναισθήματα» σε μια προσπάθεια μείωσης της εκλογικής επιρροής του ΣΥΡΙΖΑ (με σχετική επιτυχία). Μέχρι και τακτικές εκφοβισμού αναβίωσαν (ειδικά στη Βόρεια Ελλάδα), αυτή τη φορά αντίστροφα• όχι εναντίον των μνημονιακών προσκυνημένων αλλά κατά των εθνικών προδοτών (πάντα υπάρχει δράκος στα παραμύθια). Η βασική επιδίωξη του Αλέξη Τσίπρα δεν ήταν να διασπάσει τη ΝΔ• ήταν να αντιστρέψει την εικόνα του διεθνώς, εκθέτοντας τα στελέχη της ΝΔ (κάτι που πέτυχε σε μεγάλο βαθμό, καθώς σωστά προέβλεψε ότι οι αντίπαλοί του θα εγκλωβίζονταν σε έναν εθνικιστικό κλοιό).

Realpolitik

Είναι βέβαιο ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης και οι σοβαρότεροι εντός της ΝΔ γνωρίζουν ότι η συγκεκριμένη Συμφωνία εξυπηρετεί τα εθνικά συμφέροντα. Τα περί παράδοσης εθνικής ταυτότητας και μακεδονικής γλώσσας, ακόμη και όταν έχουν κάποια αλήθεια, δεν αναιρούν τα θετικά της Συμφωνίας. Σε κάθε συμβιβασμό τα μέρη παίρνουν αυτό που κανείς τους δεν ήθελε και κάθε προσπάθεια υπαναχώρησης δημιουργεί (εκρηκτικές) συνθήκες επαναδιαπραγμάτευσης. Εκτός και αν κάποιοι έχουν την αφέλεια να πιστεύουν ότι θα διορθώσουμε τη Συμφωνία μονομερώς σε όσα σημεία επιθυμούμε και η άλλη πλευρά δεν θα απαιτήσει το ίδιο (και μάλιστα εκβιάζοντας τους Ευρωπαίους με βέτο στην ένταξη της Βόρειας Μακεδονίας στην ΕΕ χωρίς συνέπειες). Όσοι ζητούν τροποποίηση της Συμφωνίας με τους γείτονες στον Βορρά, ας αναλογιστούν ότι το ίδιο επιδιώκουν οι άλλοι γείτονες στα Ανατολικά για μία άλλη συνθήκη, που υπογράφτηκε στη Λωζάνη πριν από 96 χρόνια.

Είναι προφανές ότι η ΝΔ θα κατηγορηθεί για kolotoumba στο θέμα της Συμφωνίας των Πρεσπών. Η Ιστορία καταγράφει ότι όσα όπλα ανακαλύπτονται, σύντομα τα χρησιμοποιεί και ο αντίπαλος (και πιθανώς βελτιωμένα). Όσο νωρίτερα ξεκαθαρίσει τη θέση της τόσο καλύτερα, γιατί το ένα ψέμα φέρνει το άλλο (και μάλιστα μεγαλύτερο).

Δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος εκλογικής αιμορραγίας καθώς οι επόμενες εκλογές θα αργήσουν. Η πλειοψηφία των οπαδών της που κατέβηκαν στα συλλαλητήρια ήθελαν να εκφράσουν τα αντικυβερνητικά τους συναισθήματα και κατά βάθος γνωρίζουν ότι δεν υπάρχουν περιθώρια ανέξοδων αλλαγών. Το σημαντικότερο: δεν θα υπάρχει ανάγκη άλλα να λέμε εκτός συνόρων και άλλα εντός• ούτε να διορθώνουμε τα ξένα πρακτορεία ειδήσεων (και μετά να λέμε ότι γράφουν ειδήσεις υπό την επήρεια ουσιών).

* Ο Κώστας Μαρκάζος είναι οικονομολόγος, συγγραφέας του βιβλίου «ΑΝΤΙΠΑΛΟΙ ΜΕ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΜΑΣ» (εκδόσεις Νομική Βιβλιοθήκη)