Ο ΣΕΒ και ο… Γιόζεφ Σουμπέτερ

Η τελευταία Γενική Συνέλευση του ΣΕΒ, πρέπει να ήταν η 40η ανοικτή στο κοινό και η 40η που προσωπικά παρακολούθησα. Με μια λέξη, ήταν εντυπωσιακή. Και από πολλές πλευρές, καινοτομική και πρωτοποριακή.

Σκέφθηκα έτσι, ότι αν ζούσε ο μεγάλος Γιόζεφ Σουμπέτερ {1882-1952}, ο Αυστριακός οικονομολόγος και θεωρητικός της «δημιουργικής καταστροφής», σίγουρα θα χαιρόταν βλέποντας τους βιομηχάνους να επιβεβαιώνουν τη θεωρία του περί της οικονομικής και κοινωνικής τους πρωτοπορίας. Μια πρωτοπορία, που η παγκόσμια πλέον ανάπτυξη της έννοιας του επιχειρείν επιβεβαιώνει κάθε μέρα. Και με ποικίλους τρόπους σε πολλαπλά επίπεδα.

Παρακολουθώντας λοιπόν τη συζήτηση του προέδρου του ΣΕΒ Θόδωρου Φέσσα με τον σεβάσμιο και πνευματώδη λαμπρό καθηγητή Θεοδόση Τάσιο και τη φοιτήτρια Μαρία Κοκάλα, το μυαλό μου πήγε χιλιάδες χρόνια πίσω. Σταμάτησε στην Αρχαία Αθήνα. Αυτή την πόλη που τότε, την εποχή των προσωκρατικών φιλοσόφων, αυτών που ακύρωσαν το μύθο και άνοιξαν την πόρτα στον ορθό λόγο, ήταν πρωτεύουσα της μεγαλοφυΐας. Γιατί άραγε;

Θυμήθηκα ξαφνικά, ύστερα από 60 χρόνια, τα λόγια του ελληνολάτρη καθηγητή μου των Γερμανικών στο Βέλγιο. Μιλώντας μου σε μια προφορική εξέταση για τον Παρθενώνα, αντί να με εξετάζει στα γερμανικά, μου έλεγε ότι στην αρχαία Αθήνα, οι άνθρωποι καθοδηγούνταν από το «θάμβος», εκείνον τον ευσεβή τρόμο και το δέος, που προκαλούσε η εγγύτητα με οποιαδήποτε υπερφυσική δύναμη για την ύπαρξη αντιλαμβανόταν κάποιος. Οι Έλληνες έφτιαξαν τον Παρθενώνα συνδυάζοντας τη συμμετρία με την ασυμμετρία. Φοβούνταν τη σχιζοφρένεια, αλλά την αναγνώριζαν και ως «δώρον του Θεού», αναγνώριζε ο καθηγητής και νομίζω ότι είχε δίκιο.

Υπό αυτή την έννοια, μπορώ να πω, ότι με την κατάργηση του μύθου, στην εποχή τους, οι Έλληνες και κυρίως οι Αθηναίοι, διέθεταν μια φοβερή ικανότητα να παρουσιάζουν καινούργιες ιδέες που προκαλούν έκπληξη και έχουν μεγάλη αξία. Διέθεταν δηλαδή πριν 2.500 χρόνια αυτό που σήμερα η γκουρού της τεχνητής νοημοσύνης Μάργκαρετ Μπόντεν, αποκαλεί «δημιουργική μεγαλοφυΐα».

Αυτή η έννοια, λοιπόν, χάρη στην πρωτοβουλία του ΣΕΒ, ήλθε στο προσκήνιο, από τη σοφία ενός κορυφαίου καθηγητή και από την ξεκάθαρη σκέψη μιας δεκαοκτάχρονης κοπέλας από την Πιερία. Τι μας είπαν ο σεβάσμιος καθηγητής και η κοπέλα που στα 18 χρόνια της ασχολείται με την επιχειρηματικότητα;

Μας μίλησαν για την ηθική που παράγει πλούτο. Μας ανέφεραν την συμβολή της καινοτομίας στην ανάπτυξη και κοινωνική ευημερία μιας χώρας. Υπογράμμισαν ότι η υγιής επιχειρηματικότητα και όχι η κρατικοδίαιτη διαπλοκή, είναι στην ουσία ο δρόμος προς την αυτοολοκλήρωση. Η δεκαοκτάχρονη κοπέλα μας έδωσε να καταλάβουμε πως η αριστεία όχι μόνον δεν είναι ντροπή, αλλά θα πρέπει να αποτελεί τρόπο ζωής.

Έναν τρόπο ζωής που θα δίνει αξία στην ελληνική κοινωνία, ανοίγοντας ταυτοχρόνως και δρόμους προόδου για τους άξιους. Και αυτούς τους τελευταίους, εν μέρει βέβαια, τους είδαμε στα μικρά φιλμάκια που παρουσιάστηκαν στην εκδήλωση του ΣΕΒ, όπου πρωτοπόροι επιχειρηματίες παρουσίασαν τις καινοτόμες επιχειρήσεις τους, την επιχειρηματική τους φιλοσοφία αλλά και τις προσδοκίες τους για το αύριο το οποίο έχει ήδη δρομολογηθεί... σήμερα.

Μέσα, λοιπόν, από αυτά τα σύντομα φιλμάκια διαπιστώσαμε ότι η χώρα διαθέτει σοβαρά αποθέματα φαιάς ουσίας, με ανθρώπους που βλέπουν μπροστά και επιχειρηματίες που νοιάζονται για την ποιότητα, την εξωστρέφεια, την προστασία του περιβάλλοντος και για ένα υγιές επιχειρείν κοινωνικά ωφέλιμο.

Είδαμε επίσης νεοφυείς επιχειρήσεις που στηρίζονταν στη γνώση και στην καινοτομία να συμβάλλουν στο να γίνει η Ελλάδα του 21ου αιώνα μια κοινωνία πολιτών και όχι πελατών, όπως την «οραματίζονται» άνθρωποι που πορεύονται με βάση σκέψεις και θεωρήσεις του 19ου αιώνα.

Αυτό είναι σήμερα το μεγάλο πρόβλημα της χώρας. Ενώ οδεύουμε προς το 200ό έτος από την αποτίναξη του οθωμανικού ζυγού, η χώρα δεν έχει καταφέρει στην περίοδο αυτή να αποβάλλει πλήρως από μέσα της τον οθωμανισμό. Αυτή την εχθρική προς τον ελληνισμό κουλτούρα, η οποία μόνον ζημιές και δεινά έχει επιφυλάξει στη χώρα. Ο οθωμανισμός από τη μια πλευρά και ένας γελοίος αριστεροεθνικισμος από την άλλη, προκάλεσαν ανήκεστες βλάβες στην κριτική σκέψη.

Υπό αυτή την έννοια συνεπώς, η πρωτοβουλία του ΣΕΒ να φέρει στο προσκήνιο το σοβαρό αυτό πρόβλημα και να το αναδείξει με τον τρόπο που το έκανε, δείχνει ότι η ελληνική βιομηχανία μπορεί να αντιπροσωπεύει το 9% του ΑΕΠ της χώρας, σε διανοητικό όμως επίπεδο βρίσκεται ασυγκρίτως πιο ψηλά.

Προσπαθεί δε να παρασύρει προς την κατεύθυνση αυτή και το σύνολο της κοινωνίας, στην οποίαν δυστυχώς υπάρχουν ακόμη δύο άνθρωποι στους δέκα, που πιστεύουν ότι ψεκάζονται.