Η νησιωτική διάσταση της Ευρώπης ως πολιτική προτεραιότητα

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει 362 νησιά με περισσότερους από 50 κατοίκους το καθένα, τα περισσότερα απ’ αυτά, ελληνικά. Πάνω από 17 εκατομμύρια ευρωπαίων αποτελούν νησιωτικό της πληθυσμό.

Αυτοί οι Ευρωπαίοι πολίτες ζουν σε συνθήκες ιδιαίτερης δυσκολίας και οικονομικά πολύ δυσμενέστερες από αυτές των ηπειρωτικών περιοχών. Η αδικία αυτή είναι μια πληγή που πρέπει να θεραπευθεί γρήγορα και οριστικά. Η καθυστέρηση δείχνει πως είτε δεν κατανοείται το πρόβλημα σε όλες τις διαστάσεις του, είτε ότι μια γραφειοκρατική αγκύλωση παριστάνει την πολιτική.

Η Ευρώπη δεν μπορεί να αρκεσθεί σε κάποιο επενδυτικό σχέδιο, αλλά πρέπει να συστήσει μόνιμη υπηρεσία για τη νησιωτικότητα, που θα μαθαίνει τα προβλήματα και θα ενεργεί αμέσως για την ορθή και δίκαιη εξυπηρέτηση των κατοίκων τους.

Αν και τα περισσότερα από τα νησιά είναι ιδιαίτερου φυσικού κάλλους και με πλούσια ιστορική και πολιτιστική κληρονομιά, αυτονόητα - και ιδίως όχι τα μεγάλα, όπως Κύπρος, Σικελία κ.ά.- υποφέρουν από περιορισμένους φυσικούς πόρους, δυσκολία πρόσβασης στις αγορές, υψηλά κόστη μεταφοράς, έλλειψη εργατικού δυναμικού, ιδιαίτερα δύσκολες συνθήκες παραγωγής και προώθησης των προϊόντων τους.

Επίσης, ταλανίζονται από την περιορισμένη (κάποτε επικίνδυνα) πρόσβαση σε δημόσιες υπηρεσίες υγείας και εκπαίδευσης, τις δυσκολίες ως προς την ανακύκλωση και επεξεργασία των απορριμάτων, την απόσταση από τα κέντρα λήψεως αποφάσεων και την εποχικότητα (το νησιά δεν έχουν σταθερό αριθμό κατοίκων και επισκεπτών και συνεπώς δυσκολεύονται στην ανάπτυξη κοινωνικών, πολιτιστικών και παραγωγικών προγραμμάτων). Πολλά πάσχουν από έλλειψη νερού και ενέργειας (ιδίως το καλοκαίρι).

Θα μπορέσει η Ευρώπη να προχωρήσει μπροστά αν αφήσει στο περιθώριο ένα τόσο μεγάλο και ιδιαίτερο κομμάτι του χαρακτήρα της - τη νησιωτικότητά της; Δεν θα μπορέσει, και δεν πρέπει να παρασυρθεί σε κάτι τέτοιο. Θα πρέπει όλοι να συνειδητοποιήσουμε ότι η Ευρώπη είναι δύναμη νησιωτική και θαλασσινή.  Τα ευρωπαϊκά νησιά περιμένουν αναγνώριση της ταυτότητάς τους. Πολλά απ’ αυτά, όπως η Σάμος, την οποία είχα την τιμή να υπηρετήσω ως πρώτος πολίτης της, αποτελούν σύνορα και της Ευρώπης, και συνεπώς χρειάζονται ιδιαίτερη προστασία.

Η Ε.Ε μπορεί να πετύχει ανάπτυξη και να αποκομίσει μεγάλο όφελος από τα νησιά, διότι αυτά μπορούν να γίνουν παραγωγοί της ενέργειας που χρειάζεται η ήπειρός μας, και μάλιστα με αειφόρο ανάπτυξη και με περιβαλλοντική μέριμνα (ήλιος και άνεμος). Η Ευρώπη θα προχωρήσει στην ένωσή της μόνον εάν καταστρώσει και εφαρμόσει μία πολιτική αληθινής και ουσιαστικής συνοχής των εδαφών της - κι αυτό προϋποθέτει θέσπιση "ρήτρας νησιωτικού χαρακτήρα" στην πολιτική συνοχής.

Πρέπει να δοθεί στα νησιά η δυνατότητα υπέρβασης των εγγενών τους περιορισμών. Να υλοποιηθούν επενδύσεις και να αναληφθούν πρωτοβουλίες για τα νησιά ώστε να υπάρξουν δελεαστικές θέσεις εργασίας για νέους, ρύθμιση των θαλάσσιων και αεροπορικών ναύλων για τη μεταφορά ανθρώπων και εμπορευμάτων, οικολογική διαχείριση των απορριμμάτων και αντιμετώπιση των προβλημάτων με την παροχή ενέργειας και πόσιμου νερού.

Εφόσον οι πολίτες με τιμήσουν με την ψήφο τους στις 26 Μαΐου, η αξιοποίηση της νησιωτικότητας και η εφαρμογή και από τη χώρα μας όλων των βέλτιστων σχετικών πρακτικών της Ε.Ε. -με βασικό άξονα τους μόνιμα μειωμένους συντελεστές ΦΠΑ - θα αποτελέσει καίρια επιδίωξή μου στο Ευρωκοινοβούλιο, μαζί με τους υπόλοιπους στόχους μου: την προσπάθεια για αναβάθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης σε ρόλο θεσμικής συνομιλήτριας ως προς τη διαμόρφωση των ευρωπαϊκών πολιτικών, την υιοθέτηση πρακτικών και βιώσιμων λύσεων για το προσφυγικό / μεταναστευτικό, καθώς και ένα νέο σχέδιο για τον τουρισμό και την πρωτογενή, αγροτική και κτηνοτροφική παραγωγή.

* Ο Μιχάλης Αγγελόπουλος  είναι δικηγόρος, εκλεγμένος αντιπρόεδρος του Κογκρέσου Τοπικών και Περιφερειακών Αρχών του Συμβουλίου της Ευρώπης και Δήμαρχος Σάμου μέχρι την πρόσφατη παραίτησή του προκειμένου να συμμετάσχει στις Ευρωεκλογές με το ψηφοδέλτιο της ΝΔ