Οι ευρωεκλογές, ο ΣΥΡΙΖΑ και οι «γίγαντες» του διαδικτύου

Οι Ευρωεκλογές του 2019 αποτελούν κρίσιμο πολιτικό γεγονός, το οποίο θα κρίνει το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και τις σχέσεις κάθε χώρας με αυτήν. Οι προκλήσεις είναι πολλές και σύνθετες. Στο πλαίσιο αυτό η Κεντρική Επιτροπή του Σύριζα δύο μήνες πριν, συζήτησε αναλυτικά το θέμα των Ευρωεκλογών σε ειδική συνεδρίαση και πήρε πολιτική απόφαση, η οποία έθεσε σαφείς στόχους μεταξύ των οποίων και τον παρακάτω:

- Η επίτευξη μίας πανευρωπαϊκής συμφωνίας για τη φορολόγηση των GAFAM (Google, Amazon, Facebook, Apple, Microsoft), των γιγάντων δηλαδή του διαδικτύου που ελέγχουν την παραγωγή και ροή του πληροφοριακού συστήματος και της ψηφιακής τεχνολογίας.

Και εδώ προκύπτει μια σειρά ερωτήσεων. Γιατί να υπάρξει μια φορολόγηση των εταιριών αυτών και μάλιστα σε επίπεδο Ευρώπης; Δεν είχε άλλη δουλειά να κάνει ο Σύριζα από το να ασχολείται με τους τιτάνες της πληροφορικής και της τεχνολογίας; Πόσο σημαντικός είναι αυτός ο στόχος; Ένα τέτοιο ζήτημα κατά πόσο αφορά την καθημερινότητα των πολιτών;

Γιατί η ΝΔ και τα πολιτικά της παρακολουθήματα σιωπούν σε αυτό το ζήτημα, ενώ θορυβούν συνεχώς μέσα από τις διαδικτυακές πλατφόρμες και τα φιλικά προς αυτά μέσα ενημέρωσης, για το πιο σημαντικό έως το πιο ασήμαντο ζήτημα; Είναι μόνο θέμα άγνοιας ή ιδεολογικής εμμονής και μικροπολιτικού σχεδιασμού από μέρους τους να μη θίξουν τα συμφέροντα των ισχυρών κολοσσών του διαδικτύου ενόψει των επερχόμενων εκλογικών αναμετρήσεων;

Θα προσπαθήσω να απαντήσω στα ερωτήματα αυτά αφού πρώτα επιχειρήσω να παρουσιάσω το πώς οι GAFAM είναι ήδη εδώ και έχουν κυριολεκτικά κατακτήσει και ελέγξει τη ζωή μας. Η Ελλάδα και οι πολίτες της χώρας ασφαλώς και επηρεάζονται από την ανεξέλεγκτη σχεδόν δράση του ολιγοπωλίου του διαδικτύου κάθε δευτερόλεπτο που περνά.

Αν οι GAFA έχουν την υπεροχή να ρυθμίζουν το περιεχόμενο και τον τρόπο επικοινωνίας των πολιτών και διαθέτουν τη δύναμη να κινητοποιούν τη συλλογική δράση και να ορίζουν το πώς ψηφίζουν οι πολίτες, όπως ίσως έδειξε η εμπειρία με το Brexit και η ομολογία της Facebook ότι εμπλέκεται σε αυτό, τότε υπάρχει μεγάλη ανάγκη ρύθμισης, μεγαλύτερης διαφάνειας και προστασίας όλων και κυρίως των παιδιών.

Ψηφιακή εξάρτηση και παντοδυναμία των GAFAM

Οι επίσημες στατιστικές αναδεικνύουν τη θεαματική αύξηση του screen time δηλαδή του χρόνου που δαπανούν οι πολίτες μπροστά από μια οθόνη. Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη της Νίλσεν, στις ΗΠΑ οι ενήλικοι δαπανούν κατά μέσο όρο περισσότερο από 11 ώρες την ημέρα σερφάροντας στο διαδίκτυο, διαβάζοντας, ακούγοντας και κυρίως παρακολουθώντας οπτικοακουστικό περιεχόμενο, όταν τέσσερα χρόνια πριν, η αντίστοιχη ενασχόληση ήταν εννιά ώρες και 32 λεπτά.

Με άλλα λόγια οι Αμερικάνοι δαπανούν σχεδόν το σύνολο του χρόνου που δεν κοιμούνται μπροστά σε μια οθόνη. Αν βάλουμε κάτω τα νούμερα διαπιστώνουμε ότι ο χρόνος κατανάλωσης οπτικοακουστικού περιεχομένου υποκαθιστά βασικές λειτουργίες συμβίωσης και δραστηριοποίησης του παρελθόντος.

Πιο συγκεκριμένα αν αφαιρέσουμε από τις 168 ώρες της εβδομάδας (7*24) το συνήθη εβδομαδιαίο χρόνο εργασίας (40-49 ώρες), καθώς και το συνήθη χρόνο ύπνου (7*7=49), τις ώρες προσωπικής υγιεινής, διατροφής και φροντίδας του σώματος (3*7=21) τότε προκύπτουν περίπου 50-58 ώρες ελεύθερου χρόνου για την ικανοποίηση πλήθους αναγκαίων δραστηριοτήτων, όπως είναι η διασκέδαση, η άθληση, ο χρόνος που αφιερώνουμε στα παιδιά κτλ. Αν το σύνολο των 50-58 ωρών αφιερωθεί στη ψυχαγωγία τότε είναι εμφανές ότι δεν υπάρχει χρόνος για όλα τα παραπάνω.

Παρόλα αυτά οι πολίτες στα αστικά κυρίως κέντρα επιλέγουν να αυξάνουν διαχρονικά το χρόνο τους μπροστά από μια οθόνη. Στην προσπάθεια τους να εξοικονομήσουν περισσότερο χρόνο για αυτή τους τη δραστηριότητα, συνδυάζουν πολλές καθημερινές λειτουργίες με την ταυτόχρονη λήψη περιεχομένου από το διαδίκτυο. Για παράδειγμα πολλές φορές η λήψη γεύματος συνδυάζεται με την ταυτόχρονη παρακολούθηση μιας αγαπημένης τηλεοπτικής σειράς ή η αθλητική άσκηση και το περπάτημα, συνδυάζεται με χρήση του κινητού τηλεφώνου, του έξυπνου ρολογιού ή τέλος η οδήγηση και η μετακίνηση με ιδιωτικά ή μαζικά μέσα μεταφοράς, σε μεγάλο βαθμό συνδέεται με την αξιοποίηση δεδομένων και πληροφοριών που λαμβάνονται από τη χρήση μιας οθόνης οπτικής απεικόνισης.

Η πανδημία της ψηφιακής κατανάλωσης είναι επομένως αποτέλεσμα των πιο εξελιγμένων συσκευών, της ταχύτερης ευρυζωνικότητας, των προηγμένων αλγορίθμων και κυρίως των νέων εφαρμογών και συσκευών, οι οποίες σύμφωνα με μια πρόσφατη μελέτη της Ofcom, διαθέτουν συγκριτικά πολλές περισσότερες δυνατότητες από ότι οι αντίστοιχες συσκευές δέκα χρόνια πριν.

Για παράδειγμα με το έξυπνο κινητό μπορείς να βγάλεις φωτογραφίες και βίντεο σε εξαιρετικά υψηλή ευκρίνεια, να κάνεις τα ψώνια σου χωρίς να επισκεφθείς ένα κατάστημα, να στείλεις και να λάβεις email χωρίς να βρίσκεσαι στο γραφείο σου, να χρησιμοποιήσεις κοινωνικά μέσα δικτύωσης και να έρθεις σε επαφή με φίλους χωρίς την ανάγκη να τους συναντήσεις.

Τα νέα ψηφιακά εργαλεία και το διαδίκτυο προσφέρουν λύσεις, απεριόριστες επιλογές και επιδρούν δραστικά στον τρόπο οργάνωσης της ζωής μας. Αυτό ακριβώς εξηγεί και το γιατί οι μεγαλύτερες πλέον εταιρίες παγκοσμίως είναι πλέον εταιρίες πληροφορικής και επικοινωνιών. Το πετρέλαιο του 21ου αιώνα είναι οι πληροφορίες, τα δεδομένα και κυρίως το οπτικοακουστικό περιεχόμενο. Όπως φαίνεται και στον πίνακα που ακολουθεί η κατάσταση αυτή ήταν εντελώς διαφορετική λίγα χρόνια νωρίτερα.

Πιο συγκεκριμένα το 2006, οι μεγαλύτερες εταιρίες ήταν εταιρίες που δραστηριοποιούνταν στο χώρο των πετροχημικών και επεξεργασίας πετρελαίου, της ενέργειας και των τραπεζών με μοναδική εξαίρεση την Microsoft του Bill Gates. Το 2018, οι πέντε μεγαλύτερες εταιρίες ήταν όλες τους εταιρίες πληροφορικής.

Ακόμη πιο ενδεικτικό της δραματικής αλλαγής που έχει συμβεί είναι ότι το club των ισχυρών του 2006 συγκέντρωνε χρηματιστηριακή αξία της τάξεως των 2 τρισ. δολαρίων, ενώ το 2018 οι γίγαντες του διαδικτύου προσέγγιζαν σχεδόν τα διπλάσια, δηλαδή 4 τρισ. δολάρια (!!!).

Πίνακας 1: Οι Πέντε Μεγαλύτερες Εταιρίες 2006-2018

Πηγή: Galloway (2018)

Το πρόβλημα προκύπτει όταν συγκρίνουμε τα οφέλη και το κόστος αυτής της παντοδυναμίας των μεγαθηρίων του διαδικτύου. Σε όρους φορολογίας αυτό δεν προκύπτει, όπως έχω αναλύσει στο παρελθόν σε σχετικό άρθρο στο ΑΠΕ. Υπενθυμίζεται ότι σε κοινή δήλωση τους προς την Εσθονική Προεδρία (8/9/2017), οι Υπουργοί Οικονομικών της Γαλλίας, Γερμανίας, Ισπανίας και Ιταλίας έθεσαν το ζήτημα των μεγαθηρίων του διαδικτύου σε νέα βάση δηλώνοντας χαρακτηριστικά ότι: «Δεν δεχόμαστε πια αυτές οι εταιρίες να δραστηριοποιούνται στην Ευρώπη και να πληρώνουν τόσα λίγα σε φορολογία».

Και το πιο εμβληματικό ίσως παράδειγμα είναι η Amazon, η οποία αποτελεί πλέον τον μεγαλύτερο retailer παγκοσμίως, ξεπερνώντας ακόμη και τη Wal-Mart, καθώς η Amazon από το 2008 έχει καταβάλλει μόλις 1,4 δισ. δολάρια σε φόρους στις ΗΠΑ, όταν η Wal-Mart για το αντίστοιχο χρονικό διάστημα πλήρωσε φόρους της τάξεως των 64 δισ.

Πίνακας 2: Φορολογία επί των κερδών (%) 2007-2015

Πηγή: Galloway (2018)

Η βασική όμως επίπτωση της ανόδου των κερδών της Amazon και η κυριαρχία της στο παγκόσμιο εμπόριο δεν σχετίζεται μόνο με την απώλεια φορολογικών εσόδων. Σχετίζεται επίσης με την απώλεια θέσεων εργασίας, την αποσταθεροποίηση των τοπικών-περιφερειακών οικονομιών και την ταχύτατη γιγάντωση τους. H Facebook έγινε το μεγαλύτερο media outlet παγκοσμίως και έφτασε να έχει 1 δισ. πελάτες-χρήστες σε λιγότερο από μια δεκαετία. Η Amazon ιδρύθηκε το 1994 και δυο δεκαετίες αργότερα ξεπέρασε σε επίπεδο πωλήσεων (120 δις αμερικάνικα δολάρια) τη Wal-Mart, η οποία ιδρύθηκε το 1962.

Έτσι σήμερα η Amazon έχει γίνει το μεγαλύτερο παντοπωλείο του κόσμου, όπου το 55% των Αμερικανών πολιτών ξεκινά την έρευνα αγοράς προϊόντων μέσα από την πλατφόρμα της. Η Amazon διαθέτει μια χρηματιστηριακή αξία υψηλότερη της άθροισης της αξίας των 10-μεγαλύτερων εμπορικών αλυσίδων (Wal-Mart, Tiffany, Telco, Macy's, Gap, Tesco, Carrefour, Coach, Kloger, Target), η οποία το 2018, αντιστοιχούσε στα 748 δις αμερικανικά δολάρια.

Η Facebook αντίστοιχα απασχολεί άμεσα περίπου 25.000 εργαζόμενους, ενώ η Disney απασχολεί 195.000. Όταν όμως συγκρίνουμε τη χρηματιστηριακή αξία των δύο εταιριών, είναι η μέρα με τη νύχτα: η σχετική αξία της Facebook αντιστοιχεί σε 534 δισ. αμερικάνικα δολάρια, ενώ της Disney 169 δισ. Η οικονομική αξία ανά εργαζόμενο (return on Human Capital) στη General Motors είναι 298.000 αμερικανικά δολάρια, ενώ για τη Facebook είναι 21.000.000 (!!!).

Η Apple εμφανίζει τα περιθώρια κερδοφορίας της υπερπολυτελούς μπράντας της Ferrari, αλλά και ταυτόχρονα το μέγεθος της παραγωγής (capacity volume) της Toyota, με το 80% των κερδών της αγοράς συσκευών κινητής τηλεφωνίας να αφορούν πωλήσεις του iPhone. Και φυσικά η μεγαλύτερη αυτή εταιρία πώλησης συσκευών κινητής τηλεφωνίας δεν διαθέτει ούτε ένα εργοστάσιο, αλλά χιλιάδες υπεργολάβους και εργαζόμενους στην Κίνα (και σε άλλες χώρες εκτός ΗΠΑ) με άθλιες συχνά εργασιακές συνθήκες. Όλα αυτά δείχνουν ότι οι GAFAM κυριαρχούν χωρίς να επιστρέφουν στην κοινωνία το μερίδιο που τους αναλογεί και επομένως, το ζήτημα επαναπροσδιορισμού της σχέσης των ρυθμιστικών αρχών με αυτές είναι άκρως επίκαιρο.

Όλα δουλεύουν υπέρ των GAFAM

Η ανθρώπινη επικοινωνία έχει πλέον αλλάξει ριζικά και αυτό που είναι σίγουρο είναι ότι η διασύνδεση του φυσικού με το ψηφιακό περιβάλλον είναι μεγαλύτερη όσο ποτέ άλλοτε στο παρελθόν. Η διασύνδεση αυτή όμως προκύπτει εξαιτίας του περιεχομένου και της τεχνολογικής δυνατότητας οπτικής του απεικόνισης και μεταφόρτωσης σε επιγραμμικές πλατφόρμες και εφαρμογές κινητής τηλεφωνίας.

Το γεγονός αυτό δημιουργεί μια νέα παγκόσμια αγορά στην οποία προσπαθούν να βρουν κυρίαρχη θέση όχι μόνο οι παραδοσιακοί πάροχοι περιεχομένου (broadcasters) και οι τηλεπικοινωνιακοί πάροχοι (telecoms), αλλά κυρίως οι μεγαλύτερες εταιρίες πληροφορικής (ICT) που έχουν μετατραπεί κυριολεκτικά σε παγκόσμια media outlets.

Η Facebook για παράδειγμα, όσο και αν αποποιείται το ρόλο της ως μέσο επικοινωνίας και προτιμά να αυτοπροσδιορίζεται ως ταχυδρόμος, αποτελεί στην πράξη το μεγαλύτερο μέσο ενημέρωσης παγκοσμίως, καθώς με τους αλγόριθμους που χρησιμοποιεί δεν μεταφέρει μόνο μηνύματα, διαφημίσεις, βίντεο, φωτογραφίες, αλλά κατασκευάζει, παρακολουθεί και διαμορφώνει μαζί με αυτά ανθρώπινες επιθυμίες, όνειρα, τάσεις και ιδέες. Και όπως προσφάτως αποκαλύφθηκε με το σκάνδαλο της Cambridge Analytica, μπορεί να επηρεάζει εκλογές και δημοψηφίσματα.

Από πού όμως αντλούν τη δύναμη τους οι μεγάλες εταιρίες πληροφορικής; Από το γεγονός ότι οι αλγόριθμοι τους μπορούν να ομαδοποιούν τις ανθρώπινες προτιμήσεις και ανάγκες και από την τεράστια ικανότητα τους να διασυνδέουν τους ανθρώπους στο διαδίκτυο κάθε δευτερόλεπτο προσφέροντας viral περιεχόμενο, το οποίο μπορεί εύκολα να διαμοιράζεται και να αναπαράγεται ακόμη και αν αυτό αφορά μια μαζική σφαγή σε ζωντανή μετάδοση και πραγματικό χρόνο μέσω Facebook Live, όπως έγινε με το πρόσφατο περιστατικό στη Νέα Ζηλανδία.

Είναι χαρακτηριστικό ότι κάθε πληροφορία που περνάει στις πλατφόρμες της Facebook, του Instagram και των εφαρμογών της WhatsApp, τροφοδοτεί ταυτόχρονα εκατομμύρια αναζητήσεις στη Google και αγορές στην Amazon. Και κάθε ανθρώπινη συμμετοχή στις πλατφόρμες από ένα like στο Facebook μέχρι ένα view στο YouTube, αυξάνει τη χρηματιστηριακή αξία των εταιριών αυτών. Στην πραγματικότητα δηλαδή δεν μας προσφέρουν δωρεάν υπηρεσίες, αλλά τόσο στο χρηματιστήριο όσο και στους διαφημιστές πουλάνε στην πραγματικότητα τον ίδιο τον χρήστη.

Όλα επομένως δουλεύουν ρολόι για τις GAFAM κάθε δευτερόλεπτο που περνάει και αυτός είναι ο λόγος που το ενδεχόμενο πρόστιμο των 5 δις αμερικανικών δολαρίων στη Facebook, ίσως να μην αποτελεί ιδιαίτερα σοβαρό πρόβλημα για την εταιρία, καθώς τα χρήματα αυτά αποτελούν έσοδο της τάξεως των 4-6 εβδομάδων.

Σύμφωνα με σχετικές μελέτες κάθε λεπτό στο ίντερνετ λαμβάνουν χώρα τα εξής:

· Γίνεται θέαση 4,5 εκατομμυρίων βίντεο από το YouTube και 694,450 ωρών προγράμματος στην πλατφόρμα του Netflix.

· Γίνεται αποστολή 18,1 εκατομμυρίων μηνυμάτων SMS μέσω του κινητού τηλεφώνου.

· Ταχυδρομούνται 188 εκατομμύρια μηνύματα μέσω email.

· Ένα εκατομμύριο άνθρωποι κάνουν log in στους ατομικούς τους λογαριασμούς στο Facebook.

· Πραγματοποιούνται 3,8 εκατομμύρια αναζητήσεις μέσω της Google search.

· Γίνεται μεταφόρτωση (download) 390.030 εφαρμογών μέσω της Apple Store και της Google Play.

· Πραγματοποιούνται ηλεκτρονικές αγορές της τάξεως του ενός περίπου εκατομμυρίων δολαρίων.

· 87.500 λογαριασμοί στο Twitter "τιτιβίζουν".

· Στέλνονται 41,6 εκατομμύρια μηνύματα μέσω WhatsApp και Facebook Messenger και 2,1 εκατομμύρια μηνύματα μέσω Snapchat.

· Γίνεται ανταλλαγή 4,8 εκατομμυρίων αρχείων κινουμένων εικόνων Gif μέσω Giphy.

· Πραγματοποιούνται online παραγγελίες 180 συσκευές έξυπνων ηχείων της Amazon Echo και της Google Home, οι οποίες λειτουργούν με φωνητική εντολή.

· Εγγράφονται 41 συνδρομητικές υπηρεσίες μουσικής μέσω ίντερνετ με κυρίαρχη την πλατφόρμα του Spotify.

· Γίνονται ένα εκατομμύριο επισκέψεις για την παρακολούθηση βίντεο και live game streaming στο Twitch.

· Διενεργούνται 1,4 εκατομμύρια απορρίψεις ή θετικές ανταποκρίσεις στις γνωριμίες που διασφαλίζει η εφαρμογή και ο αλγόριθμός του Tinder.

· Προστίθενται 350.000 επισκέψεις στο Instagram.

Αυτό όμως που είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακό πέρα από τα νούμερα αυτά καθαυτά, είναι ο ρυθμός μεγέθυνσης της ανθρώπινης δραστηριότητας στο ψηφιακό περιβάλλον, όπως αποκαλύπτεται μέσα από τη σύγκριση του τι συνέβαινε στο ίντερνετ κάθε λεπτό το 2018 και αντίστοιχα το 2019, στον πίνακα που ακολουθεί.

Τα στοιχεία του πίνακα φανερώνουν ότι οι υπηρεσίες-εφαρμογές που συνδέονται με την παραγωγή και χρήση προϊόντων βίντεο αυξάνουν θεαματικά τη δημοφιλία τους, ενώ νέες κατηγορίες, όπως η εγκατάσταση έξυπνων ηχείων και φωνητικών εντολών χτίζουν τις βάσεις για μια νέα αναδυόμενη παγκόσμια αγορά.

Πίνακας 3: Τί συμβαίνει στο Διαδίκτυο κάθε λεπτό: Σύγκριση 2018-2019

Πηγή: visualcapitalist.com

Τί συμπεραίνουμε από όλα αυτά;

1. Ο χώρος της ψηφιακής τεχνολογίας δεν μπορεί να αφεθεί στα χέρια των γκουρού, των «ειδικών» και των αλγόριθμων των πέντε μεγαλύτερων εταιριών πληροφορικής και media. Η ρύθμιση του διαδικτύου αποτελεί το πιο σοβαρό επίδικο των δεκαετιών που έρχονται και θα καθορίσει το μέλλον της ανθρωπότητας. Η κυριαρχία των γιγάντων του διαδικτύου και της πληροφορικής δε φέρνει μόνο «δώρα», αλλά και απειλές και αυτό έχει αρχίσει να διαφαίνεται ολοένα και περισσότερο με την απειλητική εξάπλωση των GAFAM σε όλες τις αγορές προϊόντων/ υπηρεσιών και με τη διάδοση των fake news.

2. Οι αλλαγές στον τρόπο της ανθρώπινης επικοινωνίας που επιβάλλει το διαδίκτυο και η σύγχρονη ψηφιακή τεχνολογία ενδυναμώνουν τη βιομηχανία παραγωγής και διανομής οπτικοακουστικού και ψυχαγωγικού περιεχομένου. Η οπτικοακουστική βιομηχανία κατακτά συνεπώς κεντρική θέση στο αφήγημα και στο πρότυπο ανάπτυξης της εθνικής και περιφερειακής οικονομίας και δεν συνιστά μια ακόμη οικονομική δραστηριότητα.

Η Ελλάδα και το κρίσιμο διακύβευμα

Οι επενδύσεις στην αλυσίδα των ψηφιακών δομών και κατ' επέκταση οι επενδύσεις στην παραγωγή πρωτότυπου οπτικοακουστικού περιεχομένου είναι μονόδρομος για την Ελλάδα, αλλά και για την Ευρώπη δεδομένου ότι οι 20 μεγαλύτερες εταιρίες πληροφορικής και επικοινωνιών είναι Αμερικάνικες και Ασιατικές.

Και στα δύο αυτά κορυφαία θέματα ο Σύριζα και η κυβέρνηση έχουν πάρει σαφή θέση και έχουν αναλάβει δράση, σε αντίθεση με τη ΝΔ και τα πολιτικά της παρακολουθήματα, που αρκούνται σε γενικόλογου χαρακτήρα τοποθετήσεις, όπως ότι χρειαζόμαστε ένα Υπουργείο Ψηφιακής Πολιτικής (λες και δεν υπάρχει) ή ότι πρέπει να ενισχύσουμε τον ψηφιακό μετασχηματισμό της ελληνικής οικονομίας (μπορεί να διαφωνήσει κάποιος με αυτό;).

Η Ελλάδα, όσο και αν ενοχλούνται με αυτό οι πολιτικοί αντίπαλοι του Σύριζα, έχει πλέον αποκτήσει εθνικό σχέδιο ψηφιακής και οπτικοακουστικής πολιτικής και διαθέτει ισχυρή φωνή να επηρεάζει τις διεθνείς εξελίξεις στις σχετικές διαβουλεύσεις. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν τα εξής:

1. Η Ελλάδα, από την έναρξη των συζητήσεων για την αναθεώρηση της Οδηγίας για τα Οπτικοακουστικά Μέσα, επέμεινε, από κοινού, κυρίως, με τις σκανδιναβικές χώρες, για την ένταξη της παιδείας για τα Μέσα στο κείμενο της Οδηγίας, καθώς στην αρχική πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δεν υπήρχε καμιά σχετική αναφορά. Η χώρα μας είχε εισηγηθεί, μάλιστα, να ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα για τη μιντιακή εκπαίδευση ειδικών ομάδων του πληθυσμού όπως οι εκπαιδευτικοί, οι επαγγελματίες που εργάζονται στη βιομηχανία των ΜΜΕ και οι πάροχοι υπηρεσιών διαδικτύου, όπως επίσης και να γίνει ειδική μνεία για την εκπαίδευση στον κλάδο των διαφημίσεων - commercial literacy (προταθείσα προσθήκη στο Άρθρο 9),

2. Η Ελλάδα έχει πλέον «ξεκλειδώσει» την ευρωπαϊκή χρηματοδότηση ψηφιακών έργων (1,2 δισ. ευρώ είχαν παγώσει λόγω αδιαφορίας των προηγούμενων κυβερνήσεων) και σήμερα, πλέον, με 700 εκατ. ευρώ δημόσια επένδυση και 4 δισ. ευρώ δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις για δίκτυα νέας γενιάς, η χώρα περνάει σταδιακά στην εποχή της οπτικής ίνας και των διαδικτυακών συνδέσεων υψηλών ταχυτήτων, γεγονός που απελευθερώνει την πορεία της χώρας στην ψηφιακή εποχή.

3. Η Ελλάδα στήριξε την πρόταση Μακρόν (Σεπτέμβριος 2017) για τη φορολόγηση των GAFA στη Σύνοδο του Ταλίν, η οποία σε μεγάλο βαθμό ήταν αποτέλεσμα της κινητικότητας, των διαμαρτυριών και των πολιτικών διεργασιών σε ευρωπαϊκό επίπεδο, που στόχευαν σε ένα νέο μοντέλο ρύθμισης της διαχείρισης των δεδομένων, της πληροφορίας και της κυβερνοασφάλειας στην Ευρώπη.

4. Η Ελλάδα πλέον διαθέτει ένα λεπτομερές ρυθμιστικό πλαίσιο για τον οπτικοακουστικό τομέα με αναπτυξιακή δυναμική. Ένα πλαίσιο το οποίο περιλαμβάνει ισχυρά εργαλεία προσέλκυσης ξένων επενδύσεων, νέα μέσα υποστήριξης της εγχώριας δημιουργικής παραγωγής, δομές υποστήριξης και μοχλούς ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας και ενδυνάμωσης των εταιρικών σχέσεων και της συνεργασίας μεταξύ ιδιωτικού και δημόσιου τομέα (cash rebate 35%, φορολογική έκπτωση 30% σε επιλέξιμες δαπάνες, ένταξη οπτικοακουστικού κλάδου στον Αναπτυξιακό Νόμο για κατασκευή υποδομών και σε ευνοϊκή χρηματοδότηση από το Ταμείο Επιχειρηματικότητας ΙΙ, σύσταση ΕΚΟΜΕ, δημιουργία των Film Offices σε όλες τις Περιφέρειες και σε επτά μεγάλους Δήμους της χώρας, δημιουργία του Εθνικού Αποθετηρίου Οπτικοακουστικών Έργων, νέα χρηματοδοτική εργαλειοθήκη με δυνατότητα παροχής δανείων γέφυρας (bridge financing) στους παραγωγούς, καθώς και δημιουργία νέου Ταμείου Εγγυοδοσίας και νέου Ταμείου Επιχειρηματικών Συμμετοχών Fund of Funds για οπτικοακουστικά έργα).

5. Η Ελλάδα διεκδίκησε με πρωταγωνιστικό ρόλο, από κοινού με λίγες ακόμα χώρες-μέλη της ΕΕ, και εντέλει κατάφερε να συμπεριληφθεί στην Οδηγία πρόβλεψη που υποχρεώνει τους παρόχους on demand οπτικοακουστικού περιεχομένου να συμπεριλάβουν στις πλατφόρμες τους τουλάχιστον 30% ευρωπαϊκό και εθνικό οπτικοακουστικό περιεχόμενο σε όλα τα κράτη-μέλη της Ε.Ε., ενισχύοντας έτσι τις αναπτυξιακές προοπτικές του ελληνικού κινηματογράφου.

6. Η Ελλάδα θεσμοθέτησε πρόσφατα τη δυνατότητα στήριξης της έντυπης δημοσιογραφίας και προχωράμε πολύ σύντομα σε πρόγραμμα διευκόλυνσης του ψηφιακού μετασχηματισμού του Τύπου και σε μόνιμα μέτρα ενίσχυσης των περιφερειακής και πανελλαδικής εμβέλειας εφημερίδων. Και αυτό γιατί η μετάβαση της διαδικασίας παραγωγής και μετάδοσης ειδήσεων στην ψηφιακή εποχή, πραγματοποιήθηκε με την ταχύτητα που επέβαλαν οι ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις, άτακτα ωστόσο, και συχνά με τρόπο χαοτικό, που σε κάποιες περιπτώσεις έφτασε να υπονομεύει βασικές αρχές της δημοσιογραφίας, αρχές απαραίτητες προκειμένου να λειτουργήσει ο λεγόμενος τέταρτος πυλώνας της δημοκρατίας. Και αυτό γιατί η έντυπη ενημέρωση μπορεί να αποτελέσει ισχυρό όπλο στη μάχη που οφείλουμε να δώσουμε ενάντια στην ολοένα πιο απειλητική για τη δημοκρατία μας post-truth πραγματικότητα του στεγνού εμπειρισμού των δεδομένων, της επιλεκτικής χρησιμοποίησης τους, της αποπλαισίωσης και της αποσπασματικότητα, οι οποίες συνήθως βρίσκουν σαφώς μεγαλύτερες αντιστάσεις στα έντυπα ΜΜΕ.

7. Η Ελλάδα έδωσε μάχη και συνεχίζει να δραστηριοποιείται ενεργά και στις διαπραγματεύσεις για την αναθεώρηση της οδηγίας για τα πνευματικά δικαιώματα, όπου και καταβλήθηκε προσπάθεια ώστε οι κάτοχοι πνευματικών δικαιωμάτων, οι καλλιτέχνες, οι μουσικοί, οι σκηνοθέτες, οι συγγραφείς και όλοι οι άλλοι δημιουργοί να λαμβάνουν το μέρισμα που τους αναλογεί από το έργο που παράγουν, ιδιαίτερα έναντι των μεγάλων πλατφορμών του διαδικτύου, που κερδοσκοπούν εις βάρος τους.

Συνολικά, η Κυβέρνηση αποδεικνύει ήδη, με τις πρωτοβουλίες και τις θεσμικές παρεμβάσεις της, ότι αντιλαμβάνεται τη συστηματική υποστήριξη της ψηφιοποίησης της οικονομίας και την ενίσχυση των πολιτιστικών-δημιουργικών βιομηχανιών, και του οπτικοακουστικού τομέα ειδικότερα, ως εθνικό στόχο, ώστε η χώρα να μετατραπεί από ουραγός και latecomer, σε δυναμικό ανταγωνιστικό παίκτη σε περιφερειακό, ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο.

Η Ελλάδα έχοντας ξεχωριστή θέση στην Ευρώπη τόσο με την τυπική διάσταση της ιδιότητας της ως κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και με την ευρύτερη πολιτική και συμβολική της σημασία ως ο τόπος που γέννησε τη δημοκρατία, αλλά και ως το κράτος-μέλος της ΕΕ, που έχει υποστεί το πιο βίαιο πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής, τα τελευταία χρόνια μετατρέπεται σταδιακά σε έναν ισχυρό περιφερειακό πόλο σταθερότητας και ανάπτυξης.

Η Ελλάδα συμμετέχει ενεργά και αποφασιστικά στο πιο σημαντικό ίσως διακύβευμα που θα καθορίσει και το μέλλον της Ευρώπης: αυτό της αναζήτησης μιας συμβιωτικής και λειτουργικής σχέσης με τους γίγαντες του διαδικτύου και την εδραίωση μιας νέας ψηφιακής πολιτειότητας που δεν θα καθορίζεται από τους αλγόριθμους, τα ρομπότ και τις συσκευές των GAFAM.

*Ο Λευτέρης Κρέτσος είναι υφυπουργός ΨΗΠΤΕ. Το άρθρο αποτελεί αναδημοσίευση από το ΑΠΕ.