Πώς αντιμετωπίζεται το χρηματοοικονομικό... άγχος

Σε έναν πολύπλοκο κόσμο ο οποίος κατακλύζεται από υπερπληροφόρηση, λαϊκισμό και fake news, η διαύγεια σκέψης, η οποία προκύπτει μόνο μέσα από την ουσιαστική γνώση, είναι απαραίτητη για την κατανόηση της μεγάλης εικόνας της πορείας της ανθρωπότητας όπως αυτή θα διαμορφωθεί στο άμεσο μέλλον.

Το ίδιο ισχύει και στα χρηματοοικονομικά. Η παγκόσμια υπερχρέωση των κρατών, η έκρηξη των δανείων και των πιστωτικών καρτών των νοικοκυριών και οι υποχρεώσεις που απορρέουν από αυτές, οι αλλεπάλληλες χρηματοπιστωτικές κρίσεις, η χρηματοοικονομική άγνοια των πολιτών σε συνδυασμό με συναισθηματικά και τα γνωστικά σφάλματα και απρόβλεπτα γεγονότα που συνεχώς συμβαίνουν, σε ένα εν δυνάμει ασταθές παγκόσμιο χρηματοοικονομικό σύστημα, έχουν οδηγήσει πολλές χώρες, εταιρείες και πολίτες σε δύσκολη θέση και μερικές φορές πολλούς από αυτούς σε απόγνωση.

Σε τέτοιες καταστάσεις ελλοχεύει ο λαϊκισμός, αφού οι πολίτες σε ολόκληρο τον κόσμο αδυνατούν να κατανοήσουν τις σεισμικές μεταβολές που συντελούνται σήμερα στον πλανήτη, όπως για παράδειγμα η μεταφορά του πλούτου από τη γερασμένη και υπερδανεισμένη Δύση στις νέες υπερδυνάμεις της Ανατολής.

Στην Ελλάδα, η κρίση αποδείχθηκε ιδιαίτερα ανθεκτική και πολύχρονη, λόγω της συνεχούς αναβολής επίλυσης των χρόνιων διαρθρωτικών αδυναμιών. Παρά τις οδυνηρές συνέπειες της δεκαετούς κρίσης, τα βασικά δομικά προβλήματα παραμένουν ακόμη άλυτα, χωρίς να έχει αλλάξει στο ελάχιστο το παραγωγικό μοντέλο της οικονομίας.

Εσωστρέφεια, άγνοια για τις επιπτώσεις της τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης , υπερφορολόγηση, υψηλό ΦΠΑ, χαμηλής ποιότητας κοινωνική ασφάλιση, ΕΦΚΑ, ΦΑΠ, κόκκινα δάνεια, υψηλή ανεργία, χαμηλοί μισθοί, γήρανση του πληθυσμού και η ελλιπής χρηματοδότηση των επιχειρήσεων στη χώρα, αποτελούν μερικούς επιπρόσθετους παράγοντες, οι οποίοι έχουν επηρεάσει όχι μόνο το βιοτικό επίπεδο των πολιτών αλλά και την ένταση του άγχους στο σύνολο σχεδόν της ελληνικής επικράτειας.

Αυτού του είδους το άγχος, το οποίο προέρχεται από προβλήματα που προκύπτουν από τη διαχείριση των οικονομικών της οικογένειας ή της επιχείρησης, ονομάζεται χρηματοοικονομικό άγχος (financial stress) και είναι πλέον διάχυτο όχι μόνο στη χώρα μας αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο.

Το Ινστιτούτο Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού, συνεχίζοντας τις πολύπλευρες δράσεις του, θα παρουσιάσει σύντομα ένα πρωτοποριακό εκπαιδευτικό πρόγραμμα, το οποίο παρέχει απαντήσεις στα καθημερινά προβλήματα των πολιτών, χρήσιμες τόσο σε προσωπικό όσο και σε οικογενειακό επίπεδο, αποδομώντας την πολυπλοκότητα των οικονομικών όρων.

Το εκπαιδευτικό αυτό πρόγραμμα στοχεύει στην ευημερία των πολιτών, αναδεικνύοντας τη μεγάλη εικόνα για τους πολίτες -τις προτεραιότητές τους, τις ανάγκες και τις επιθυμίες που αφορούν στο παρόν και στο μέλλον-, δίνοντας τα πνευματικά εφόδια για την αντιμετώπιση έκτακτων αναγκών και χρηματοοικονομικών shocks.

Είναι προφανές ότι σε μια εποχή που η γνώση διπλασιάζεται κάθε 12 ώρες και κυριαρχούν η τεχνητή νοημοσύνη, τα robots, το διαδίκτυο των πάντων, η κβαντική φυσική, η νανοτεχνολογία, ανατρέποντας τις παραδοσιακές βιομηχανίες και όχι μόνο, απαιτείται ριζική αναδιάρθρωση του εκπαιδευτικού συστήματος ξεκινώντας άμεσα από την πρωτοβάθμια εκπαίδευση, δίνοντας έμφαση σε νέες αξίες και νέες δεξιότητες.

* Καθηγητής Χρηματοοικονομικής Πανεπιστήμιου Πειραιά, Πρόεδρος και Ιδρυτής του Ινστιτούτου Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού.