Η Αθήνα και το... αντιεπενδυτικό δηλητήριο

Η γραφειοκρατία δεν είναι μόνο κλοπή, όπως ήδη γράψαμε. Είναι και δηλητήριο. Για μια χώρα είναι το φρένο στην ανάπτυξή της και ο σίγουρος δρόμος για την παρακμή της. Αυτή δεν είναι δική μας διαπίστωση. Αποτελεί μέρος του έργου του νομπελίστα οικονομολόγου Έντμουντ Φελπς, που κάθε άλλο παρά «νεοφιλελεύθερος» είναι.

Στη δε Ελλάδα των επτά πτωχεύσεων μέσα σε λιγότερο από 200 χρόνια, η γραφειοκρατία, σε συνδυασμό βέβαια με το πελατειακό σύστημα που την εκτρέφει και την προσέχει ως κόρην οφθαλμού, είναι σήμερα ο προπομπός και μιας όγδοης πτώχευσης.

Αυτής που πιθανότατα θα έλθει μέσα στην προσεχή δεκαετία. Και οι λόγοι είναι απλοί. Όπως τονίζουν ο κ. Θόδωρος Φέσσας, πρόεδρος του Συνδέσμου Επιχειρήσεων και Βιομηχανίας (Σ.Ε.Β.), αλλά και οι πρόεδροι όλων των περιφερειακών Συνδέσμων, η Ελλάδα έχει σοβαρό πρόβλημα επενδύσεων. Για να μπει σε στοιχειώδη δρόμο ανάπτυξης χρειάζεται 100 δισ. ευρώ επενδύσεις για τα επόμενα πέντε χρόνια, οι οποίες σίγουρα δεν μπορούν να γίνουν ούτε από την εγχώρια αποταμίευση αλλ’ ούτε και από δανεισμό.

Είναι ανάγκη έτσι να προσελκύσει η χώρα ιδιωτικά κεφάλαια, τα οποία όμως γιατί να έλθουν να επενδυθούν στην Ελλάδα; Γιατί να μπλέξουν οι επενδυτές με το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, με την Πολεοδομία και με τους δήθεν «προστάτες» των δασών;

Ξεχάσαμε τις περιπέτειες του Costa Navarino, μια επένδυση που πήρε 20 χρόνια για να ολοκληρωθεί και ακόμα βρίσκεται μπλεγμένη στα γρανάζια της απεχθούς γραφειοκρατίας; Γνωρίζει κανείς ότι για να επεκτείνει μια βιομηχανική εταιρεία τις αποθήκες της περίμενε 18 μήνες τις σχετικές άδειες; Στο μεταξύ όμως, έχασε 10 εκατ. ευρώ παραγγελίες από το εξωτερικό και ακύρωσε 29 θέσεις εργασίας. Γιατί έτσι ήθελαν κάποιοι πολλά βαρείς τύποι που δήθεν προστατεύουν το δημόσιο συμφέρον. Δυστυχώς για το μέλλον της, η χώρα, αυτή την κρίσιμη για το μέλλον της εποχή βρίσκεται ανάμεσα σε συμπληγάδες. Από τη μια πλευρά, υπάρχει η αποκρουστική γραφειοκρατία που περιγράψαμε και από την άλλη, το δίδυμο αδελφάκι της, που είναι η διαπλοκή σ’ όλο της το μεγαλείο. Διαπλοκή επιχειρηματική, συνδικαλιστική και βέβαια πολιτική.

Κάποτε δε, μεταξύ των διαφόρων μελετών που γίνονται για την ελληνική οικονομία και την επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα, θα πρέπει να γίνει και μια μελέτη αποτίμησης της διαπλοκής. Μελέτη-αποτίμηση που θα έπρεπε να εστιαστεί, μεταξύ άλλων, στο ερώτημα του χαμένου δυναμισμού της οικονομίας μας. Ακριβώς επειδή συγκεκριμένες ομάδες στην υπηρεσία γνωστών κατά τα λοιπά επιχειρηματιών δεν άφησαν να μπουν και να αναπτυχθούν στην εγχώρια αγορά καινοτομίες και διαδικασίες που θα έφερναν πρόοδο, νέα προϊόντα και πρωτότυπες ιδέες.

Ο Έντμουντ Φελπς, αναφερόμενος στην Ελλάδα, σημειώνει ότι οι παθογένειές της οφείλονται στις κυρίαρχες πεποιθήσεις και αξίες της ελληνικής κοινωνίας, το δε μείζον πρόβλημά της είναι ο διάχυτος κορπορατισμός (Ε. Phelps, “What Greece Needs to Prosper”, Project Syndicate, 06.08.2015).

Η ελληνική οικονομία πάσχει συνολικά. Ο δημόσιος τομέας έχει διαποτιστεί με τον πελατειασμό και την παρεοκρατία, πολύ περισσότερο από κάθε άλλη ευρωπαϊκή χώρα. Εξίσου σοβαρά προβλήματα υπάρχουν στον ιδιωτικό τομέα, κυρίως η επίδραση των κατοχυρωμένων συμφερόντων, καθώς και η νοοτροπία και οι συμπεριφορές των επιχειρηματικών και πολιτικών ελίτ. Θεωρώντας προφανές ότι η λιτότητα δεν ευθύνεται για την ασθένεια της χώρας, ισχυρίζεται ότι ούτε περισσότερες δαπάνες, ούτε η αναδόμηση ή/και η διαγραφή του χρέους αποτελούν ουσιαστική θεραπεία.

Τέτοια φάρμακα, αργά ή γρήγορα, θα αναβίωναν τον αποχαυνωτικό κορπορατισμό. Μόνο δομικές μεταρρυθμίσεις, οι οποίες θα ξηλώσουν κορπορατιστικές δομές και πρακτικές που εμποδίζουν την καινοτομία και την επιχειρηματικότητα και η διαπαιδαγώγηση σε ένα πνεύμα δημιουργικότητας, μπορούν να αναστρέψουν τα πράγματα.

Να όμως, που τα πράγματα δύσκολα -αν όχι καθόλου- ανατρέπονται και αυτός είναι ο λόγος που σήμερα η υγιής ελληνική βιομηχανία ανησυχεί. Βλέπει σε ποιο χαμηλό επίπεδο έχει φτάσει το ποσοστό συμμετοχής της το ΑΕΠ, καταλαβαίνει ότι η φθίνουσα πορεία χωρίς επενδύσεις θα συνεχιστεί και τελικά διαισθάνεται ότι χωρίς ανατροπές, το δηλητήριο θα τη σκοτώσει. Μαζί με αυτήν όμως, στον πάτο θα πάει και το επιπλέον ναυάγιο που ονομάζεται Ελλάδα. Το «Επιπλέον Ναυάγιο» εξάλλου είναι και ο τίτλος ενός σημαντικού βιβλίου που συνέγραψαν δύο έγκριτοι οικονομολόγοι, οι Χρήστος και Δημήτρης Ιωάννου, φωνές βοώντων εν τη ερήμω.

Κάποιοι άλλοι άραγε καταλαβαίνουν κάτι;