Ποια είναι η χρησιμότητα του Bitcoin

Ο Κωστής με περίμενε παρέα με ένα μπουκάλι ρακή που έστεκε γεμάτο δίπλα σε δύο άδεια ποτηράκια. Είχε ακόμα απορίες σχετικά με τη λειτουργία του Bitcoin. Λογικό. Είναι η πρώτη φορά στην ιστορία που εμφανίστηκε τέτοιου τύπου περιουσιακό στοιχείο. Η εξάπλωσή του αποτελεί ένα κοινωνικό φαινόμενο και σαν όλα τα κοινωνικά φαινόμενα, προβληματιζόμαστε πώς θα το προσεγγίσουμε.

«Δεν κατέχω ακόμα ποια είναι η χρησιμότητα του Bitcoin», ήταν η πρώτη του κουβέντα, πριν γεμίσει τα ποτήρια μας. «Ήντα διαφορά θα μου κάμει από τα παραδοσιακά νομίσματα;».

«Είναι γεγονός πως για όσους ζούμε σε αναπτυγμένες χώρες, σε σπάνιες μόνο περιπτώσεις βελτιώνουν την καθημερινότητά μας. Δεν ψωνίζουμε σχεδόν τίποτα με το Bitcoin. Τo αγοράζουμε αποκλειστικά για κερδοσκοπία. Δεν έχει κάποια επίπτωση στη ζωή μας προς το παρόν, αλλά ελπίζουμε να έχει στο μέλλον. Σε κάποιες περιοχές του κόσμου όμως, όπως στη Βενεζουέλα ή την Αργεντινή ή την Τουρκία μέχρι πρόσφατα, η κατοχή ή όχι Bitcoin κάνει τη διαφορά μεταξύ του να εφοδιαστείς με τα βασικά για τη διαβίωση της οικογένειάς σου ή όχι. Δεν έχουν την πολυτέλεια να τα κρατήσουν για επένδυση, τα χρησιμοποιούν από ανάγκη.

Ήπια μονορούφι από το σφηνάκι και σκούπισα με την ανάστροφη της παλάμης το στόμα μου. Το ηλιακό πλέγμα φλογίζεται σαν να έχει δεχτεί βόμβα. Σε χαλαρώνει και ταυτόχρονα σε ξυπνάει. Θαυματουργό!

Συνέχισα:

«Υπάρχουν δύο λάθη που κάνουν οι άνθρωποι σχετικά με τη φύση και τη λειτουργία του χρήματος. Το πρώτο είναι πως πιστεύουν πως έχει κάποιου είδους παγιωμένη αξία. Το δεύτερο είναι ότι το θεωρούν ασφαλές υπό τη φύλαξη μιας τράπεζας. Οι χρήστες του Bitcoin μπορούν να υπερηφανεύονται πως έχουν κερδίσει την ανεξαρτησία τους από τις τράπεζες. Που σημαίνει πως τα λεφτά τους δεν κινδυνεύουν από κούρεμα καταθέσεων, όπως έγινε στην Κύπρο. Δεν έχουν περιορισμούς ως προς το να τα στείλουν στο εξωτερικό, όπως στην Ελλάδα ή την Κίνα. Τα μετατρέπουν χωρίς εμπόδια σε άλλο νόμισμα, αν διαπιστώσουν πως η Κεντρική Τράπεζα σκοπεύει να κάνει το εθνικό τους νόμισμα κουρελόχαρτο, όπως στη Βενεζουέλα. Αν δεν έχουν πρόσβαση σε τραπεζικό σύστημα, όπως δισεκατομμύρια άνθρωποι στην Ινδία ή την Αφρική, μπορούν να λάβουν ή να στείλουν χρήματα και να έχουν μια ευκαιρία για εμπόριο και καλύτερη ζωή.

Ας πούμε ότι είσαι στη Συρία και καταλαβαίνεις πως το ρίσκο είναι μεγαλύτερο να μείνεις στη χώρα σου, από το να περάσεις μέσα από εμπόλεμες ζώνες, χαροπαλεύοντας στη Μεσόγειο Θάλασσα. Πώς θα κουβαλήσεις τις οικονομίες σου, προκειμένου να κάνεις μια καινούργια αρχή αλλού; Σε χαρτονομίσματα ή μπάρες χρυσού; Είναι πρακτικά αδύνατο. Με τα κρυπτονομίσματα, αρκεί να ξέρεις μια σειρά από λέξεις. Αποτελούν τον προσωπικό κωδικό πρόσβασης, σε ένα ηλεκτρονικό πορτοφόλι όπου περιέχει τα χρήματά σου. Και όχι μόνο αυτό. Πες ότι δεν θες να μάθει η κυβέρνηση πού ξοδεύεις τα λεφτά σου. Στις αναπτυγμένες δημοκρατικές χώρες είναι ενοχλητικό. Σε άλλες χώρες όμως είναι ζήτημα ζωής ή θανάτου, αν αυτές οι πληροφορίες αποκτηθούν από διεφθαρμένους κυβερνητικούς. Και φυσικά δεν κινδυνεύεις με κατασχέσεις των χρημάτων σου, όπως με τους κλασικούς τραπεζικούς λογαριασμούς».

«Είναι όμως νόμιμο;» ύψωσε τα φρύδια του και έκανε μια κίνηση σαν να σήκωνε κάτι.

«Σε κάποιες χώρες, όντως το έχουν απαγορεύσει. Αυτό το καθιστά παράνομο;»

Έκανε να απαντήσει, αλλά τον σταμάτησα σηκώνοντας τα χέρια.

«Μη βιαστείς να απαντήσεις. Δεν είναι μόνο ηθικό. Είναι αναφαίρετο δικαίωμα του γονιού να προστατέψει το παιδί του. Αναφέρεται και στην Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, που υιοθετήθηκε από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών».

«Αν έχω καταλάβει καλά, πες ότι βρίσκεσαι σε άλλη χώρα και σου έχουν κλέψει το πορτοφόλι. Δεν χρειάζεται να υπάρχει ανοικτή τράπεζα, να κάνουν έμβασμα οι δικοί σου και μετά να περιμένεις κάποιες ημέρες μέχρι να φτάσει. Μπορούν να σου στείλουν χρήματα χωρίς περιορισμούς, όπου και αν βρίσκεσαι, σε λίγα λεπτά της ώρας, οποιοδήποτε ποσό. Ακόμα και αν είναι αργά το βράδυ ή αργία».

«Σωστά. Όσο κι αν φαίνεται περίεργο, με ακόμα μεγαλύτερη ασφάλεια. Ο ψηφιακός χαρακτήρας του Bitcoin το καθιστά μοναδικό σε σχέση με τα υπόλοιπα περιουσιακά στοιχεία. Σε αντίθεση με άλλα αγαθά (όπως το πετρέλαιο ή ο χρυσός), δεν υπάρχουν ποικιλίες, καθαρότητα ή γεωγραφικές εκδοχές. Ένα Bitcoin είναι παντού και πάντα ένα Bitcoin. Κατόπιν είναι το θέμα της μεταφοράς. Το Bitcoin δεν έχει φυσική υπόσταση. Μπορεί να μεταφερθεί αμέσως από τη μια θέση στην άλλη, οπουδήποτε στον κόσμο, με κόστος που προσεγγίζει το μηδέν. Και φυσικά δεν απαιτεί έξοδα αποθήκευσης, μια που δεν χρειάζεται αποθήκευση.
Τα ποτήρια τσούγκριζαν. Δεν υπάρχει ιστορία που η ρακή δεν την κάνει να ακούγεται καλύτερα.

«Η κουβέντα μάς δημιουργεί ένα άλλο ερώτημα. Γιατί να έχει η κυβέρνηση το μονοπώλιο του χρήματος; Υπάρχει κάποιος τρόπος να εμποδίσουμε τις αρχές από τον πειρασμό να τυπώνουν χρήμα; Ή να δημιουργούν ψηφιακό χρήμα, κάτι που διευκολύνει την ακόμα μεγαλύτερη υποτίμησή του;».

«Τρία ερωτήματα έκανες», του είπα χαμογελώντας, «αλλά η απάντηση είναι μία. Πώς είναι δυνατόν να θεωρούμε σωστό τον διαχωρισμό κράτους - εκκλησίας και να παραδίδουμε την απόλυτη εξουσία της δημιουργίας του χρήματος στο κράτος; Το Bitcoin δεν ελέγχεται από κανέναν και από τίποτα. Ούτε καν από τον ιδρυτή του ή τους δημιουργούς του. Κανείς δεν κάνει κουμάντο. Κανείς πολιτικός, πρόεδρος, τεχνοκράτης, ίδρυμα, τράπεζα, εταιρεία. Είναι ένα απολύτως αποκεντρωμένο σύστημα. Μόνο εμείς οι απλοί πολίτες αποφασίζουμε να του δώσουμε ή να του αφαιρέσουμε αξία».

«Λίγο ουτοπικά μού φαίνονται αυτά. Ένα νόμισμα δεν πρέπει να έχει την κάλυψη και την προστασία του κράτους;»

«Το χρήμα είναι συστατικό στοιχείο του πολιτικού συστήματος. Πρόκειται για μια κοινωνική σχέση που βασίζεται στην πίστη. Πιο πολύ από την πίστη στο νόμισμα, έχει σημασία η πίστη στο πολιτικό σύστημα. Το κράτος από μόνο του δεν εγγυάται τίποτα. Εκμεταλλεύεται τον φόβο των ανθρώπων για το μέλλον και τους κάνει να εμπιστεύονται την προστασία της οικογένειάς τους σε μια χάρτινη υπόσχεση ενός οργανισμού. Σε ανθρώπους που δεν γνωρίζει. Η νομισματική πολιτική δεν έχει αποτύχει μόνο στη Βενεζουέλα ή την Αργεντινή. Το ότι αυτή την περίοδο δεν υπάρχει υπερπληθωρισμός δεν σημαίνει πως δεν θα υπάρξει αργότερα, ακόμα και στις προηγμένες χώρες. Το ότι μια οικονομία είναι δυνατή σήμερα δεν εγγυάται το μέλλον.

«Ευτυχώς τότε που εμείς έχουμε το ευρώ, που εγγυάται γερμανική νομισματική πειθαρχία. Δεν κινδυνεύουμε από ανεξέλεγκτο πληθωρισμό».

«Νομίζεις. Το ευρώ τα τελευταία 15 χρόνια έχει χάσει το 75% της αξίας του, σε σχέση με τον χρυσό. Το ξέρεις ότι μια από τις πιο ακραίες περιόδους υπερπληθωρισμού που έχουν σημειωθεί στην ιστορία ήταν στη Γερμανία; Η οικονομική ιστορία είναι γεμάτη τέτοια περιστατικά. Πόσο απίθανο είναι να υπάρξει νέα κρίση; Να αρχίσουν και πάλι οι Κεντρικές Τράπεζες να τυπώνουν ανεξέλεγκτα; Πόσο απίθανο είναι να βρεθούν στην εξουσία ανίκανοι ή διεφθαρμένοι πολιτικοί, να αρχίζουν να κόβουν τις συντάξεις προκειμένου να στηρίξουν τις τράπεζες;»

Σήκωσε τα γυαλιά στην κορυφή του κεφαλιού, σήκωσε τα φρύδια ψηλά στο μέτωπο και με κοίταξε με νόημα. Δεν χρειαζόταν να αναφερθώ στο θέμα παραπάνω.

«Άλλο δημιουργώ χρήμα και άλλο δημιουργώ πλούτο», συνέχισα. «Σαν να βάζεις νερό στη σούπα. Αυξάνει η ποσότητα, αλλά οι θρεπτικές αξίες είναι οι ίδιες. Αν μάλιστα το παρακάνεις, γίνεται άνοστη. Αν επιμένεις από ένα σημείο και μετά, γίνεται άχρηστη. Σε περίπτωση ύφεσης, οι Κεντρικές Τράπεζες, τυπώνουν όσο χρειαστεί. Μόνο με χρυσό ή Bitcoin, μπορείς να προστατευτείς. Αυτά δεν μπορούν να τα παράγουν κατά βούληση, έχουν φυσικούς περιορισμούς.

Ωστόσο το χρυσό ξέρουμε πως μπορούν να τον χειραγωγήσουν. Το Bitcoin, λόγω της φύσης του, λιγότερο εύκολα. Επιπλέον, η κατοχή χρυσού έχει προβλήματα. Φύλαξης, σπασίματος σε μικρές μονάδες, μεταφοράς, δυσκολίας πιστοποίησης, αποθήκευσης. Για αυτό τα κρύπτο είναι τόσο σημαντικά. Έλυσαν αυτά τα προβλήματα. Για πρώτη φορά δεν είμαστε παθητικοί δέκτες των ενεργειών της εκάστοτε εξουσίας. Μπορούμε να αμυνθούμε σε οικονομικής φύσης αυθαιρεσίες. Το "κάτι πρέπει να κάνω" πάντα λύνει περισσότερα προβλήματα από το "κάτι πρέπει να γίνει". Σωστά;».

«Σωστά. Θαρρώ πως οι ίδιες οι Κεντρικές Τράπεζες θα εκτινάξουν την τιμή του Bitcoin. Είτε τυπώνοντας ασύστολα σε κάποια νομισματική ή οικονομική κρίση δημιουργώντας πληθωρισμό, είτε αρχίζοντας να το μαζεύουν, όπως αποθηκεύουν σήμερα χρυσό».

* Ο κ. Βασίλης Παζόπουλος είναι οικονομολόγος, πιστοποιημένος επενδυτικός σύμβουλος από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, συγγραφέας του βιβλίου Επενδυτές χωρίς Σύνορα (www.ependytes.com).

**Δείτε εδώ τον οδηγό Bitcoin για αρχάριους.