Ο πελατειακός καπιταλισμός και το ελληνικό μοντέλο

Η έξοδος από μια κατάσταση που έχει 170 χρόνια ιστορίας και πρακτικής πίσω της δεν είναι διόλου εύκολη υπόθεση. Αντιθέτως, θα λέγαμε ότι πρόκειται για μια μη ανατρέψιμη κατάσταση η οποία όμως μπορεί σε κάποιο βαθμό να μεταρρυθμιστεί και κυρίως να βελτιωθεί. Διότι το πελατειακό σύστημα στην Ελλάδα έχει φτάσει στα όρια του και είναι πλέον ανοιχτή πληγή, για μια κοινωνία που αδυνατεί πλέον να προσαρμοστεί στις δύσκολες απαιτήσεις της εποχής της.

Ακόμα χειρότερα, στην Ελλάδα περισσότερο από άλλες χώρες, το πελατειακό κράτος στα πολλά χρόνια της λειτουργίας του, δημιούργησε και ένα σύστημα κρατικοδίαιτου καπιταλισμού, το οποίο αφ’ εαυτό κάνει ακόμα πιο δύσκολη τη μεταρρύθμισή του.

Σ’ ένα τέτοιο σύστημα, όπως επισημαίνουν διαπρεπείς αναλυτές της ελληνικής πολιτικής και οικονομικής ζωής, οι όποιες προσαρμογές είναι εξαιρετικά δύσκολες γιατί στο εσωτερικό του συστήματος τεράστιες είναι οι αντιστάσεις.

Στη χώρα μας, όπως πολύ εύστοχα έχει παρατηρήσει ο Γρ. Παπανίκας στο βιβλίο του «Μια ταξική ανάλυση υπέρ των μνημονίων» ο «κρατικοδίαιτος καπιταλισμός» είναι ακόμη προσοδοθηρικός και βέβαια εξαιρετικά διεφθαρμένος. Με πιο απλά λόγια είναι πραγματικό κοινωνικό και πολιτικό καρκίνωμα, με ολέθριες συνέπειες.

Αυτό το σύστημα λοιπόν, στη σημερινή. Ελλάδα τελεί από δραματική χρεωκοπία, πλην όμως δεν το βάζει κάτω. Με νύχια και με δόντια προσπαθεί όχι μόνον να αναβιώσει, αλλά επιδιώκει και την εξασθένηση της κοινωνίας ώστε αυτή να μην μπορεί να αντιδράσει στον φαυλοκρατικό ολοκληρωτισμό του. Στο πλαίσιο αυτό, σήμερα, μέσω της υπερφορολόγησης, ομηροποιείται το σύνολο της κοινωνίας και τα πιο δυναμικά μέλη της οδηγούνται στη φυγή. Το ίδιο δε ισχύει και για τις μη κρατικοδίαιτες επιχειρήσεις.

Στην ελληνική περίπτωση, για πολλά χρόνια, επισημαίνει ο καθηγητής Κώστας Ζοπουνίδης, στο τελευταίο βιβλίο του, το κράτος δανειζόταν συνεχώς κεφάλαια από το εξωτερικό για να τα διοχετεύει με μεγάλη ευκολία σε κοινωνικές στη χώρα, τα γνωστά κλειστά επαγγέλματα, συντεχνίες ή κρατικοδίαιτες πλουτοκρατικές τάξεις. Ακόμη, οι κρατικοδίαιτες αυτές τάξεις επιτυγχάνουν και άλλα θετικά αποτελέσματα μέσω της νομοθετικής δύναμης του κράτους.

Στη βάση λοιπόν αυτής της πελατειακής πολιτικής, οι κρατικές δαπάνες στη χώρα μας ξεπερνούν το 50% του Ακαθαρίστου Εγχώριου Προϊόντος και είναι από τις υψηλότερες για μη κομμουνιστική χώρα.

Δυστυχώς δε, από καταβολή του νεοελληνικού κράτους, οι πάντα υπέρογκες κρατικές δαπάνες ποτέ δεν καλύπτονται από τα… ετήσια φορολογικά έσοδα, με αποτέλεσμα το 197 τελευταία χρόνια η Ελλάδα να πτωχεύσει επτά φορές λόγω υπερδανεισμού, εμφυλίων συγκρούσεων και συμμετοχής σε πολέμους.

Το κακό παράγινε όμως από το 1980 και μετά, όταν η χώρα άρχισε να δανείζεται για να ενισχύει και την εσωτερική της κατανάλωση. Σταδιακά, χωρίς το πελατειακό κράτος να έχει μεγάλες δυνατότητες αυξήσεως των εσόδων του, άρχισε να υπερχρεώνεται για καταναλωτικούς σκοπούς προσφέροντας παράλληλα και ακόμη περισσότερα προνόμια στις συντεχνίες και τις ομάδες πίεσης που λειτουργούσαν στους κόλπους του.

Όπως ήταν επόμενο, η κατάσταση αυτή οδηγήθηκε στην έκρηξη το 2009, όταν με αφορμή τη διεθνή χρηματοπιστωτική κρίση, οι διεθνείς αγορές σταμάτησαν να δανείζουν. Και γιατί να μην σταματήσουν, όταν σε μια χώρα η οποία τότε είχε 300 δισ. ευρώ δημόσιο χρέος, το ασφαλιστικό της σύστημα βρισκόταν στην κατάρρευση και οι ρυθμοί ανάπτυξης της ήσαν μηδενικοί.

Σημειώνουμε ότι ο λόγος μεταξύ συνταξιούχων και απασχολουμένων στον παραγωγικό τομέα είναι 1 προς 3,5 ή 4 στις ευρωπαϊκές χώρες. Δηλαδή σε κάθε 4 απασχολούμενους αντιστοιχεί ένας συνταξιούχος. Στην Ελλάδα η σχέση αυτή είναι σχεδόν 1 προς 1 δηλαδή για κάθε ένα απασχολούμενο αντιστοιχεί ένας συνταξιούχος. Η σχέση γίνεται ακόμα χειρότερη σε 1 προς 0,8 εάν προστεθούν και οι υπάλληλοι της Γενικής κυβέρνησης στους συνταξιούχους.

Ακόμα και εάν όλοι οι άνεργοι βρουν εργασία η σχέση αυτή μπορεί να ανέλθει από 0,8 σε 1,25!!! Θα υπολείπεται όμως 2-3 μονάδες της υπόλοιπης Ευρώπης. Αυτό είναι το μεγάλο πρόβλημα του ασφαλιστικού συνταξιοδοτικού, στο οποίο κανείς δεν θέλει να εγκύψει με σοβαρότητα και προοπτική.

Από την άλλη πλευρά του νομίσματος, σήμερα, τα έσοδα του κράτους (κοντά στο 40% του ΑΕΠ) οφείλονται στην υπέρ-φορολόγηση των πολιτών (όχι όλων - κάποιοι εξακολουθούν να μην πληρώνουν τους φόρους που τους αναλογούν). Σύμφωνα με την πρόσφατη έκθεση του ΟΟΣΑ οι Έλληνες πληρώνουν σε φόρους και εισφορές το 43% των αποδοχών τους, ενώ ο μέσος όρος στην Ευρώπη είναι 26%. Δηλαδή πληρώνουμε 65% περισσότερους φόρους και εισφορές επί των αποδοχών από τους υπόλοιπους Ευρωπαίους για να συντηρείται η παραπάνω σχέση, όπου είμαστε η μοναδική χώρα με περισσοτέρους συνταξιούχους από απασχολούμενους στην παραγωγή!

Αν λοιπόν αυτή η φαύλη κατάσταση δεν αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά η πλήρης κατάρρευση του πελατειακού κράτους, πιθανότατα θα είναι και η αρχή του τέλους για τον Ελληνισμό.