Το εξαγωγικό πρόβλημα της Ελλάδας

Όντως παρά την φαινομενική άνοδο των εξαγωγών, υπάρχει ένα σοβαρό πρόβλημα. Πρόκειται για την πολύ πολύ χαμηλή εξαγωγική ικανότητα της οικονομίας μας,που είναι και το κλειδί για να ανιχνεύσει κανείς τις επτά πτωχεύσεις της χώρας μέσα σε λιγότερα από 200 χρόνια –αλλά και αυτές που θα ακολουθήσουν αν η Ελλάδα δεν αποκτήσει ένα επαρκές εξαγωγικό υπόβαθρο. Και αυτό δεν είναι μία καθόλου εύκολη υπόθεση. Ιδιαίτερα δε σήμερα που η χώρα αν δεν μπει σε αναπτυξιακή πορεία,θα είναι υπό καθεστώς λιτότητος τα προσεχή 42 έτη.

Η τελευταία έρευνα-μελέτη της εταιρείας συμβούλων ΕΥ (Ernst and Young) που διευθύνει ο κ. Παν. Παπάζογλου, μάς πληροφορεί ότι οι ελληνικές εξαγωγές αγαθών πραγματοποιούνται από 260 ελληνικές επιχειρήσεις, ήτοι από το 2,5% του συνόλου των ελληνικών επιχειρήσεων. Αυτές καλύπτουν πάνω από το 50% των ελληνικών εξαγωγών, οι οποίες για μικρή και δυτικού τύπου χώρα είναι απελπιστικά χαμηλές. Ας σημειωθεί ότι οι κατά κεφαλήν εξαγωγές στην χώρα μας μετά βίας ξεπερνούν τα 2.200 ευρώ τον χρόνο –όταν στο Βέλγιο των 11 εκατομμυρίων κατοίκων είναι 26.000 ευρώ και στην Ιρλανδία των 4,5 εκατομμυρίων είναι 16.000 ευρώ.

Κατά την ΕΥ, στην περίπτωση της Ελλάδας προκαλεί ενδιαφέρον το γεγονός ότι, ενώ οι ελληνικές επιχειρήσεις βρίσκονται αντιμέτωπες με την οικονομική κρίση, ελάχιστες είναι εκείνες που έχουν πάρει τον δρόμο της εξωστρέφειας καθώς, το 2015, από το σύνολο των 700.000 επιχειρήσεων της χώρας μόνον οι 17.730 κατέγραψαν εξαγωγική δραστηριότητα.

Τελικά δε, αυτή η έλλειψη εξωστρέφειας,  είναι το τεράστιο πρόβλημά της οικονομίας μας και θα οξύνεται στον βαθμό που το παγκόσμιο οικονομικό περιβάλλον μεταλλάσσεται.

Από την άποψη αυτή, θα πρέπει να υπογραμμιστεί ιδιαίτερα ότι οι διαρθρωτικές και άλλες πνευματικές ανεπάρκειες των ελληνικών επιχειρήσεων οφείλονται και αυτές σε υπερθετικό βαθμό στο γενικότερο περιβάλλον μέσα στο οποίο αναπτύχθηκε και λειτουργεί σήμερα το εγχώριο επιχειρείν. Ο κρατισμός, η αντιεπιχειρηματική κουλτούρα, η δαιδαλώδης και φαύλη γραφειοκρατία, η υπερφορολόγηση και η έλλειψη καταρτισμένου προσωπικού είναι βασικά αίτια της περιορισμένης εξωστρέφειας. Σε αυτά, όμως, θα πρέπει να προστεθούν και σοβαρές οργανωτικές ανεπάρκειες των επιχειρήσεων.

Έτσι, για μεγάλο μέρος του δείγματος των 149 επιχειρήσεων τις οποίες χρησιμοποίησε η ΕΥ στην έρευνά της, η εξαγωγική τους προσπάθεια επικεντρώνεται στις σχετικά «προσιτές» χώρες των Βαλκανίων και τις «γειτονιάς» μας εν γένει. Επίσης, για την υποστήριξη των εξαγωγών τους, μόλις μία στις πέντε επιχειρήσεις του δείγματος έχει προχωρήσει στην δημιουργία παραγωγικών μονάδων στο εξωτερικό και από αυτές μόνον το 5% διαθέτει σήμερα πάνω από τέσσερις μονάδες εκτός Ελλάδος.

Επισημαίνουμε ακόμα ότι ασήμαντη είναι και η ελληνική επιχειρηματική συμμετοχή σε δίκτυα διανομής στο εξωτερικό, με δυσάρεστο αποτέλεσμα τα ελληνικά καταναλωτικά αγαθά να είναι δυσεύρετα στο εκτός Ελλάδος οργανωμένο χονδρικό και λιανικό εμπόριο. Και αντί αυτό να είναι μείζον πρόβλημα των επιχειρήσεων, κάποιοι εκπρόσωποί τους προσπαθούν να το συγκαλύψουν με διάφορες ξενοφοβικές κορόνες.

Υπό αυτή την έννοια, η χαμηλή εξωστρέφεια είναι και ένα σοβαρότατο εσωτερικό θέμα των ελληνικών επιχειρήσεων. Αν οι Έλληνες επιχειρηματίες, κυρίως  μικρομεσαίοι, δεν αποκτήσουν εξαγωγική κουλτούρα, τίποτα το θετικό δεν πρόκειται να προκύψει. Η δε απόκτηση εξαγωγικής κουλτούρας δεν είναι θέμα κρατικών επιδοτήσεων και επιχορηγήσεων. Εξαρτάται πριν απ’ όλα από το πόσο ανοικτό ορίζοντα έχει ο ίδιος ο επιχειρηματίας για το επιχειρείν και σε ποιον βαθμό μπορεί να ενσωματώσει στην λογική του την έννοια της διεθνούς αγοράς.

Ακόμα περισσότερο, στην εποχή μας που είναι αυτή των έντονων αναταράξεων και αλλαγών, ο επιχειρηματίας, υπό την ευρεία έννοια του όρου, πρέπει να τελεί υπό μόνιμη εγρήγορση. Όπως επισημαίνει ο διάσημος γκουρού του μάρκετινγκ, καθηγητής Φίλιπ Κότλερ, «στις μέρες μας υπάρχει πολύ περισσότερος κίνδυνος και αβεβαιότητα στις επιχειρηματικές υποθέσεις απ’ ό,τι οποτεδήποτε στο παρελθόν, εξ αιτίας των ανατρεπτικών καινοτομιών και των μεγάλων απροσδόκητων σοκ. Οι υπεύθυνοι επιχειρήσεων ανέκαθεν ζούσαν με κίνδυνο και αβεβαιότητα, αγοράζοντας ασφάλιση, όποτε αυτό ήταν δυνατόν, για να μετριάσουν την ζημιά. Σήμερα όμως η ταχύτητα των αλλαγών και το μέγεθος των σοκ είναι μεγαλύτερα από κάθε άλλη φορά. Αυτό που συμβαίνει στις μέρες μας δεν είναι εκείνο που θεωρούνταν φυσιολογικό στο παρελθόν. Πρόκειται για μία καινούργια φυσιολογική κατάσταση. Προχωρεί πέρα από τις ανατρεπτικές καινοτομίες και συμπεριλαμβάνει και τα μεγάλα σοκ».

Αυτά δε τα σοκ, από την μία πλευρά, υπαγορεύουν νέα θεσμικά πλαίσια λειτουργίας της οικονομίας και της διοίκησης της χώρας. Όμως, από την άλλη, επιβάλλουν κα νέους κανόνες αντίληψης και συμπεριφοράς ως προς το επιχειρηματικό γίγνεσθαι. Αν οι παράμετροι αυτές δεν γίνουν αντιληπτές, η συζήτηση περί εξωστρέφειας θα γίνεται μονίμως μεταξύ τυρού και αχλαδιού. Χωρίς κανένα αποτέλεσμα βέβαια.