Φορολογική πολιτική: Οι έξυπνες λύσεις των ξένων

Αντί στην Ελλάδα το πολιτικό προσωπικό του τόπου να ασχολείται κατά κόρον με γενικόλογες διακηρύξεις θεωρητικού τύπου και ευχολόγια, καλό θα ήταν να αναζητήσει το γιατί άλλες χώρες τα κατάφεραν πολύ καλύτερα από εμάς κατά τις τελευταίες δεκαετίες. Και στη συνέχεια, να κοιτάξει το πώς θα μπορούσαμε να καλύψουμε το χαμένο έδαφος, προς όφελος των συμπολιτών μας, οι οποίοι βλέπουν το εισόδημά τους να μειώνεται και τους φόρους του να εκτινάσσονται.

Μετά από παρουσία δεκαετιών στον χώρο της οικονομίας και των επιχειρήσεων, άποψή μου είναι πως μια έξυπνη-ευέλικτη φορολογική πολιτική είναι σε θέση:

α) Να αποφέρει πολύ σημαντικά έσοδα στο δημόσιο από τομείς στους οποίους σήμερα είτε δεν εισπράττει τίποτε, είτε αποφέρουν ψίχουλα.

β) Να προσελκύσει σημαντικές επενδύσεις στη χώρα και να δημιουργήσει πλήθος θέσεων εργασίας, σε μια οικονομία όπου το ποσοστό της επίσημης ανεργίας κυμαίνεται στο 20%.

γ) Να δημιουργήσει τις δημοσιονομικές προϋποθέσεις, έτσι ώστε να αποκλιμακωθούν σταδιακά οι σημερινές υπέρμετρες φορολογικές επιβαρύνσεις των συμπολιτών μας.

Μαθήματα από το εξωτερικό

Πριν όμως έρθουμε στα δικά μας, ας δούμε τι γίνεται στο εξωτερικό, προκειμένου να αντιληφθούμε το διεθνές περιβάλλον μας. Το μόνο βέβαιο είναι πως υπάρχουν πολλές χώρες, ακόμη και με μικρή γεωγραφική έκταση (και συχνά με λιγότερα συγκριτικά πλεονεκτήματα από εμάς), οι οποίες έχουν καταφέρει να αναπτυχθούν μέσα από την υιοθέτηση έξυπνων φορολογικών πολιτικών. Μερικές από αυτές είναι το Λουξεμβούργο, η Κύπρος, το Μονακό, η Ελβετία, η Μάλτα και το Ντουμπάι (Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα).

Και δεν είναι μόνο οι χαμηλότεροι φορολογικοί συντελεστές στα εταιρικά κέρδη και τα μερίσματα που εφαρμόζουν οι συγκεκριμένες χώρες, αλλά και μια σειρά άλλων έξυπνων φορολογικών ρυθμίσεων-ελαφρύνσεων.

Για παράδειγμα το Λουξεμβούργο επιβάλλει έναν οριακό φορολογικό συντελεστή στο ενεργητικό των Αμοιβαίων Κεφαλαίων και εισπράττει ιδιαίτερα μεγάλα ποσά επειδή έχει προσελκύσει πολύ υψηλό όγκο δραστηριοτήτων. Το Λουξεμβούργο δηλαδή παίρνει λίγα από πολλούς, τους οποίους αναζητά και βρίσκει σε όλο τον κόσμο. Αντίθετα, στην Ελλάδα, που παίρνουμε πολλά από λίγους (και μόνο τους Έλληνες…), έχουμε υιοθετήσει μια πολύ μεγαλύτερη φορολογική επιβάρυνση, με αποτέλεσμα τα έσοδά μας να μην είναι ανάλογα.

Στο Λουξεμβούργο επίσης, υπάρχει μεν υψηλός εταιρικός φορολογικός συντελεστής, ωστόσο ο έφορος έχει την ευχέρεια με δικό του χειρόγραφο σημείωμα να ορίζει προνομιακές ρήτρες για συγκεκριμένες εταιρείες που θα εγκατασταθούν στη χώρα. Οι εκπτώσεις που μπορούν να δοθούν επί του επίσημου φορολογικού συντελεστή μπορούν να φτάσουν έως και το 95%! Επιπλέον του εφόρου, η νομοθεσία προβλέπει πλήθος κλαδικών εκπτώσεων ανά κατηγορία (π.χ. για δικαιώματα ευρεσιτεχνίας υπάρχει έκπτωση 95%) .

Κάτι ανάλογο ισχύει και στη Μάλτα, όπου ναι μεν η θεωρητική φορολογία ανέρχεται στο 35%, αλλά επιστρέφεται σχεδόν άμεσα σε ξένους μετόχους εταιριών Μάλτας το 30%.

Στην Ελβετία, ο φόρος του κατοίκου σε πολλά καντόνια εξαρτάται από την αξία και την έκταση της κατοικίας του φορολογούμενου. Με αυτό τον τρόπο, οι φορολογούμενοι δεν φανερώνουν την οικονομική τους κατάσταση, πράγμα που για διάφορους -νόμιμους, τονίζω- λόγους είναι ζητούμενο από πολλούς εξ αυτών.

Στην Κύπρο, ο εταιρικός φορολογικός συντελεστής για τις ξένες εταιρείες είναι μόλις 12,5%. Πέραν όμως αυτού, τα φυσικά πρόσωπα έχουν αφορολόγητο όριο τις 19.500 ευρώ, ποσό υπερδιπλάσιο από αυτό της Ελλάδας, το οποίο μάλιστα αναμένεται να μειωθεί περαιτέρω από το έτος 2020. Πέραν όμως αυτού, όποιος εργαζόμενος ή στέλεχος της εταιρίας δηλώνει εισοδήματα άνω των 100 χιλιάδων ευρώ, του παρέχεται έκπτωση 50%, κάτι που σημαίνει ότι για άτομα υψηλών εισοδημάτων (π.χ. για επιχειρηματικά στελέχη όλου του κόσμου που δηλώνουν ως έδρα την Κύπρο) ο πραγματικός φορολογικός συντελεστής είναι μόνο 13%.

Αφού σημειωθεί ότι σε πολλές περιπτώσεις, τα στελέχη των εταιρειών είναι αυτά που ορίζουν και τις έδρες των επιχειρήσεων, να τονιστεί ότι η Κύπρος δίνει τη δυνατότητα φορολογικής έδρας σε ένα στέλεχος με δίμηνη μόνο ετήσια παραμονή στη χώρα, αρκεί να μην παραμένει για περισσότερους από έξι μήνες σε άλλο κράτος.

Ας πάμε όμως και στη Γερμανία, που έχει όντως υψηλούς φορολογικούς συντελεστές. Εκεί όμως, για μια τετραμελή οικογένεια, το αφορολόγητο όριο ανέρχεται στις 25 χιλιάδες ευρώ, ποσό σχεδόν τριπλάσιο από αυτό της Ελλάδας, που είναι 8.600 ευρώ.

Η περίπτωση της Ελλάδας

Στην Ελλάδα, τα υπάρχοντα φορολογικά αντικίνητρα είναι πολλά και μεγάλα:

• Βαρύτατοι φορολογικοί συντελεστές για τα μεσαία και για τα υψηλότερα εισοδήματα (ιδιοκτήτες και στελέχη επιχειρήσεων).

• Πανύψηλες ασφαλιστικές εισφορές και πολύ χαμηλό αφορολόγητο όριο (ένας εργαζόμενος κοστίζει στην επιχείρηση το διπλάσιο ποσό σε σχέση με αυτό που καταβάλλεται «στο χέρι»).

• Εταιρικός φορολογικός συντελεστής και φόρος επί μερισμάτων πολύ υψηλότεροι σε σύγκριση με τα λεγόμενα «ανταγωνιστικά κράτη».

• Δυσβάσταχτος ΦΠΑ στην εγχώρια αγορά και μεγάλες χρονικές καθυστερήσεις στην είσπραξη της επιστροφής ΦΠΑ για τις εξαγωγικές επιχειρήσεις.

Ο συνδυασμός όλων των παραπάνω είναι καταστροφικός:

α) Ελληνικές εταιρείες (παρά το ότι υπάρχει ευνοϊκός φορολογικός συντελεστής εξωτερικού για ξένες θυγατρικές ελληνικών εταιριών που έχουν διεθνή έσοδα) απευθύνονται στην Ελλάδα έχοντας μεταφέρει τις έδρες τους στο εξωτερικό.

β) Έλληνες υψηλών εισοδημάτων δηλώνουν ως φορολογική έδρα τους άλλα κράτη.

γ) Άξια στελέχη αποχωρούν από τις ελληνικές επιχειρήσεις και προσφέρουν τις υπηρεσίες τους εκτός της χώρας με ευνοϊκότερους φορολογικούς συντελεστές.

δ) Ξένες επενδύσεις επιλέγουν άλλες χώρες απορρίπτοντας τη δική μας.

Τι, λοιπόν, θα μπορούσαμε να κάνουμε;

Πρώτον, να μειώσουμε σταδιακά τους φορολογικούς συντελεστές στα εταιρικά κέρδη, στα μερίσματα, στο ΦΠΑ και στον ΕΝΦΙΑ.

Δεύτερον, να θεσπίσουμε ένα ευέλικτο φορολογικό πλαίσιο, προκειμένου να προσελκύσουμε πλούσιους απ’ όλο τον κόσμο να έχουν ως φορολογική κατοικία την Ελλάδα. Ακολουθώντας το παράδειγμα της Ιταλίας, να ορίσουμε ένα συγκεκριμένο ετήσιο ποσό φόρου (π.χ. έστω 150.000 ευρώ) για το σύνολο των εισοδημάτων που θα παράγονται εκτός Ελλάδας. Στη συνέχεια, να δούμε το πώς αυτό θα μπορούσε να ισχύσει (έστω και αν το προβλεπόμενο πλαφόν είναι υψηλότερο) και για τους Έλληνες υπηκόους, προκειμένου πολλοί από αυτούς να επιστρέψουν φορολογικά στη χώρα μας.

Τρίτον, να προχωρήσουμε στη θέσπιση και στη δημιουργία Ειδικών Οικονομικών Ζωνών, είτε γεωγραφικού (σε λίγες ευαίσθητες κομβικές περιοχές της χώρας, όπως π.χ. στα νησιά μας και σε μέρη που γειτνιάζουν με την Τουρκία), είτε κλαδικού-πολυκλαδικού χαρακτήρα. Μιλάμε για περιοχές όπου δεν θα ισχύουν ορισμένα υπάρχοντα ισχυρά αντικίνητρα που υπάρχουν στην υπόλοιπη χώρα.

Ο κλαδικός χαρακτήρας θα ισχύσει για όλη τη χώρα σε όλο τον κλάδο και δεν θα θεωρείται «κρατική ενίσχυση» που παραβιάζει το ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο. Η Ακαδημία Πλάτωνος στην Αθήνα θα μπορούσε να γίνει διεθνές κέντρο εκπαίδευσης και πολιτισμού διεθνούς εμβέλειας. Σημειώνω ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αποδεχθεί τέτοιες ζώνες.

Οι θετικές επιπτώσεις αυτών των ζωνών στην απασχόληση, στα φορολογητέα έσοδα, στις εξαγωγές προϊόντων και υπηρεσιών, στον τουρισμό, στις ιατρικές, νομικές, λογιστικές, αθλητικές και εκπαιδευτικές υπηρεσίες, στην εστίαση, στη διασκέδαση και στην αγορά ακινήτων θα είναι πολύ ευεργετικές για όλους, ακόμα και για όσους δεν το καταλαβαίνουν τώρα. Εξυπακούεται ότι οι μισθολογικές αμοιβές των εργαζομένων μέσα σε αυτές τις ζώνες, προφανώς όχι μόνο δεν θα υπολείπονται, αλλά θα είναι μεγαλύτερες άλλων περιοχών της χώρας, αφού οι ζώνες θα έχουν διεθνή χαρακτήρα!

Και τέταρτον, να αναπτύξουμε άλλες παρόμοιες δραστηριότητες με αυτή της «χρυσής βίζας», όπως για παράδειγμα της ανάπτυξης ξενόγλωσσων πανεπιστημίων, η οποία εκτός των άλλων θα προσφέρει βίζα διάρκειας τεσσάρων έως έξι ετών σε ξένους φοιτητές.

Πολλά άλλα θα μπορούσαν να εξεταστούν, ωστόσο στέκομαι σε αυτό που μου είπε πολύ γνωστός, ο κορυφαίος, παράγοντας από τον χώρο των ακινήτων: «Από τους έξι τελευταίους υπουργούς Οικονομικών που γνώρισα, κανείς δεν είχε γνώσεις φορολογικών ζητημάτων». Δεν ξέρω εάν η αποκλειστική γνώση φορολογικών θεμάτων ορίζει τον καλό υπουργό Οικονομικών, αλλά συνδυασμός γνώσεων φορολογικών, μακροοικονομικών και λογιστικών θα συντελέσει ώστε ο υπουργός Οικονομικών να είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικός και να προκύψουν ριζοσπαστικές λύσεις ανάπτυξης και απασχόλησης.

Ενα ακόμη παράδειγμα

Ενα ακόμη θέμα που δείχνει ότι οι φορολογικοί συντελεστές δεν είναι το μόνο ή το κυριότερο πεδίο άσκησης φορολογικής πολιτικής και πως η έξυπνη-δημιουργική φορολογία συμβάλλει στην ανάπτυξη και την απασχόληση, είναι το παρακάτω.

Όταν πωλούνται προϊόντα εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης προστίθεται ΦΠΑ 24%, το οποίο η εξαγωγική επιχείρηση το παίρνει πίσω. Όμως, δυστυχώς, αυτό συμβαίνει με καθυστέρηση ενός έτους στην Ελλάδα, κάτι που σημαίνει ότι η ελληνική επιχείρηση χρηματοδοτεί τις εξαγωγές της για έναν ολόκληρο χρόνο.

Τι γίνεται λοιπόν; Επειδή εντός Ε.Ε. δεν επιβάλλεται ΦΠΑ, μπορούν οι ελληνικές επιχειρήσεις να εξάγουν αρχικά π.χ. σε Βουλγαρία και Κύπρο και στη συνέχεια να διαθέτουν από εκεί τα προϊόντα τους, επιτυγχάνοντας την άμεση επιστροφή του ΦΠΑ.

Αφενός, λοιπόν, πρέπει να επισπευσθεί ο χρόνος επιστροφής του ΦΠΑ και αφετέρου, πρέπει να χαρακτηριστούν κάποιες εγχώριες επιχειρήσεις ως αμιγώς εξαγωγικές επιχειρήσεις και να απαλλάσσονται του ΦΠΑ, δεδομένου ότι η ελληνική γραφειοκρατία δεν μπορεί σύντομα να ασκήσει τους απαιτούμενους ελέγχους.

* Ο κ. Αλέξανδρος Μωραϊτάκης είναι οικονομολόγος, πρώην Βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας στην Α’ Αθηνών.