POS τη… θέλεις την απόδειξη;

Κάποιοι σαν και μένα είναι υποχρεωμένοι λόγω επαγγέλματος να διαβάζουν όσα ανόητα και άνοστα σκέφτονται κάποιοι κρατικοί γραφειοκράτες. Ευτυχώς το επάγγελμά μου περιορίζεται κυρίως στο Υπουργείο Οικονομικών και στους συναφείς οργανισμούς, γιατί το βαθύ ελληνικό κράτος είναι ατελείωτο και αλλοπρόσαλλο.

Αξίζουν σχολιασμού τρία από τα μέτρα που σκοπεύει να εφαρμόσει η κυβέρνηση για να μειώσει τη φοροδιαφυγή (μπας και διατηρήσει το πρωτογενές «πλεόνασμα» που ρουφάει πολύτιμους πόρους σε έναν ατέρμονα φαύλο κύκλο).

1. Σύνδεση ταμειακών μηχανών με POS

Σύμφωνα με πληροφορίες, το υπουργείο Οικονομικών θα επιβάλει την υποχρέωση εγκατάστασης POS σε δεκάδες ακόμη επαγγέλματα. Αυτό είναι σωστό αλλά μόνο στον βαθμό που δεν αραχνιάζουν σε κάποιο συρτάρι αχρησιμοποίητα, και δεν προϋποθέτει καμία δημόσια επένδυση.

Επίσης σχεδιάζει τη δημιουργία «κλειστού κυκλώματος διαβίβασης» όλων των συναλλαγών των επιχειρήσεων on-line μέσω Διαδικτύου. Το σύστημα θα έχει συγκεκριμένες προδιαγραφές, στις οποίες δεν θα μπορεί να παρέμβει κανείς. Ουσιαστικά, αυτό που επιδιώκεται είναι να εκδίδεται η απόδειξη λιανικής πώλησης ταυτόχρονα με την απόδειξη του POS, καθώς πολλές επιχειρήσεις στις συναλλαγές με κάρτες δεν εκδίδουν απόδειξη.

Όλη αυτή η φιλολογία περί διασυνδέσεων με το Taxis και τα POS μού θυμίζει ταινίες με καρτούν, όπου για να σκοτωθεί το πονηρό ποντίκι, ο ιδιοκτήτης χρησιμοποιεί διάφορα όπλα και στο τέλος ανατινάζει το σπίτι (ενώ το ποντίκι επιβιώνει και κοιτάζει με απορία). Έχω την εντύπωση ότι το ίδιο θα συμβεί και με τις διασυνδέσεις ταμειακών και POS.

Ακόμη και αν εφαρμοστεί το τελειότερο σύστημα, εύκολα ακυρώνεται από τη μη έκδοση απόδειξης. Η υπερφορολόγηση σε συνδυασμό με τις υπόλοιπες οικονομικές συνθήκες έχουν καθιερώσει ένα καθεστώς τιμών «με ή χωρίς απόδειξη», στο οποίο έχουν ενταχθεί και όσοι καταναλωτές ή επαγγελματίες ήθελαν να συμμορφώνονται με τους φορολογικούς νόμους. Εν τω μεταξύ καμία ποινή δεν εφαρμόζεται στο μαύρο σκοτάδι της παραοικονομίας.

Η παρένθεση 

Υπάρχουν πονηροί (αφθονεί το είδος στη χώρα) που «πειράζουν» τις ταμειακές, τις αντλίες καυσίμων ή τα ταξίμετρα. Πιστεύω ότι η αντιμετώπισή τους πρέπει να έχει τη μέγιστη βαρβαρότητα. Δεν πρόκειται για κάποιους που ξέχασαν την απόδειξη (πιθανώς σε μια προσπάθεια επιβίωσης). Έχουν παρανομήσει συνειδητά, με σχέδιο και με συνεργούς. Όσοι συλλαμβάνονται θα πρέπει να τους αφαιρείται το δικαίωμα να συνεχίζουν να επιχειρούν (τουλάχιστον το επάγγελμα που δυσφημούν). Είναι θέμα προστασίας των υπολοίπων.

2. Κατάργηση των μετρητών

Το ΥΠΟΙΚ εξετάζει τη μείωση του ορίου των λιανικών συναλλαγών με μετρητά από τα 500 ευρώ, που ανέρχεται σήμερα το όριο, στα 400 ή 300 ευρώ. Με δεδομένο ότι οι εγχώριες τράπεζες δεν δίνουν χαρτονομίσματα των 500 ευρώ, η Ελλάδα θα γίνει η πρώτη χώρα της ευρωζώνης όπου ο κάτοχος του μεγαλύτερου χαρτονομίσματος θα είναι a priori παράνομος.

Πώς μπορεί κάποιος να διαθέτει χαρτονόμισμα 500 ευρώ, όταν δεν του το έδωσε πελάτης, καταναλωτής ή ATM; Προτείνω να συλλαμβάνεται ο κάτοχος 500σάρικου επί τη εμφανίσει του τραπεζογραμματίου. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η χρήση ηλεκτρονικών συναλλαγών είναι μια καλή προϋπόθεση εντοπισμού της πραγματικής αξίας των συναλλαγών.

Υπάρχουν όμως δύο (μη αυτονόητες) προϋποθέσεις: (α) τα δεδομένα των ηλεκτρονικών συναλλαγών θα είναι διαθέσιμα στις φορολογικές αρχές, (β) αυτές θα έχουν την ικανότητα επεξεργασίας τους. Η απαγόρευση χρήσης των μετρητών στις συναλλαγές λιανικής μπορεί να αγνοηθεί ή να παρακαμφθεί (με «σπάσιμο» της συναλλαγής). Όταν οι κάρτες προσφέρουν κίνητρα χρήσης, γιατί πρέπει το κράτος να επιδιώκει ανεφάρμοστες ποινές; Είναι προτιμότερο να έχουμε λιγότερους νόμους από το να μην εφαρμόζουμε όσα σωρηδόν νομοθετούνται.

3. Δεν υπάρχει αφορολόγητο στην Ελλάδα

Σύμφωνα με δημοσιεύματα, υπάρχει πρόθεση να αυξηθούν τα ποσοστά των αποδείξεων (κατά 5%) που πρέπει να συγκεντρώνουν οι μισθωτοί-φορολογούμενοι. Παρότι το θέμα της μείωσης του αφορολόγητου είναι ένα κεντρικό πολιτικό διακύβευμα, δεν έχουμε συνειδητοποιήσει ότι το αφορολόγητο όριο στην Ελλάδα έχει καταργηθεί προ πολλού.

Με βάση τη φορολογική νομοθεσία, κάθε μισθωτός, συνταξιούχος και κατ’ επάγγελμα αγρότης, για να δικαιούται έκπτωση φόρου (έως 1.900-2.100 ευρώ) πρέπει να έχει εξοφλήσει με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής (πιστωτικές ή χρεωστικές κάρτες ή μέσω e-banking) συγκεκριμένες δαπάνες για αγορές αγαθών ή την παροχή υπηρεσιών. Στην ουσία, το αφορολόγητο έχει αντικατασταθεί με ποινή που ισχύει μόνο για μισθωτούς.

Σήμερα, για να μην τιμωρηθεί με ποινή 22% πρόσθετου φόρου ένας μισθωτός ή συνταξιούχος, υποχρεούται να ξοδέψει συγκεκριμένο ποσό με ηλεκτρονικές συναλλαγές (10% για εισόδημα έως 10.000 ευρώ, 15% για εισόδημα από 10.000,01 έως 30.000 ευρώ και 20% για εισόδημα από 30.000,01 ευρώ και πάνω). Δηλαδή οι μισθωτοί, οι οποίοι δεν έχουν τη δυνατότητα να φοροδιαφύγουν, λειτουργούν σαν τα δολώματα για να μειωθεί η φοροδιαφυγή των υπολοίπων.

Και το πιο ωραίο: τα γέρικα άλογα των φορολογικών υποζυγίων τιμωρούνται διπλά. Όσοι είναι άνω των 70 ετών ή έχουν αναπηρία πάνω από 80% «εξαιρούνται» από την υποχρέωση των ηλεκτρονικών αποδείξεων αλλά πρέπει να μαζεύουν τις χάρτινες (!).

Κανείς δεν μας διαβεβαιώνει αν το μέτρο των αποδείξεων (όπως εφαρμόζεται) έχει κάποια αποτελέσματα, και (δυστυχώς) απολογισμοί δεν συνηθίζονται στο ελληνικό Δημόσιο. Πιστεύω ότι οι αλλαγές θα τιμωρήσουν περισσότερο τους μισθωτούς και τους συνταξιούχους, που ίσως και να νομίζουν ότι έχουν αφορολόγητο εισόδημα.

Φαντασία και οικονομική πραγματικότητα

Κάποιοι φαντάζονται ότι η Ελλάδα θα πρωτοτυπήσει διεθνώς διαθέτοντας ταμειακές μηχανές που θα ενημερώνουν on line την Εφορία μόλις εισπράττει και ο τελευταίος επαγγελματίας μια λιανική πώληση. Με το που θα πατάει το κουμπί στο POS, θα βγαίνει μια χοντρή απόδειξη και θα κάθεται στο TAXIS για να διασταυρωθεί.

Δεν είναι κακή η επιστημονική φαντασία αλλά δουλειά κάθε επιτυχημένου κράτους είναι να έχει επαφή με την πραγματικότητα• ακόμη καλύτερα μάλιστα είναι να τη διαμορφώνει με βάση τις βέλτιστες πρακτικές που κάποιοι άλλοι έχουν ακολουθήσει.

Όταν όμως ανήκεις στην προστατευμένη κάστα των κυβερνητικών αξιωματούχων χωρίς να διαθέτεις κανένα ένσημο σε αυτό που στην Ελλάδα ονομάζεται «ιδιωτικός τομέας» ή «πραγματική οικονομία» (λες και υπάρχει και φανταστική), τότε όχι μόνο μπορείς να ονειρεύεσαι όσους νόμους θέλεις, αλλά αποκτάς και το δικαίωμα να ταλαιπωρείς τους υπόλοιπους.

* Ο Κώστας Μαρκάζος είναι οικονομολόγος, συγγραφέας του βιβλίου «ΑΝΤΙΠΑΛΟΙ ΜΕ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΜΑΣ» (εκδόσεις Νομική Βιβλιοθήκη)