Ποια χώρα παίρνει το Μουντιάλ στα... οικονομικά

«Κάποιοι θεωρούν ότι το ποδόσφαιρο είναι ζήτημα ζωής και θανάτου. Σας διαβεβαιώνω: είναι πολλά περισσότερα». Bill Shankly

Δεν πρόκειται να διαφωνήσω με έναν από τους καλύτερους προπονητές ποδοσφαίρου παγκοσμίως -αν όχι τον καλύτερο. Θα προσπαθήσω απλώς να συνδέσω τον -μεγαλειώδη!- κόσμο του ποδοσφαίρου με τον -συγκριτικά, βαρετό- κόσμο των οικονομικών. Όπως ισχύει με οποιονδήποτε έχει παίξει ποδόσφαιρο, θεωρώ τον εαυτό μου γνώστη του αντικειμένου. Ορίστε, λοιπόν, η επίσημη θέση μου για το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου 2018: πρωταθλητής θα αναδειχθεί το Βέλγιο.

Τα αγαπημένα φαβορί, Βραζιλία και Γερμανία, έχουν χάσει τη δυναμική τους. Εκτός αυτού υποστηρίζονται από τους πολλούς. Εγώ, από την άλλη, προτιμώ να υποστηρίξω μια χώρα μικρή σε μέγεθος αλλά τεράστια σε ικανούς παίκτες. (Συνειδητοποιώ απόλυτα την ειρωνεία του να υποστηρίζω το Βέλγιο, και άρα τις Βρυξέλλες, σε μια χρονική στιγμή όπου η Ευρώπη ενδέχεται να έρθει αντιμέτωπη με μια σοβαρή υπαρξιακή κρίση!).

Στη Saxo Bank παρακολουθούμε όλοι ενεργά τόσο το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου όσο και τις χρηματοπιστωτικές και οικονομικές εξελίξεις. Ακριβώς γι’ αυτό, αποφασίσαμε να εγκαινιάσουμε μια σειρά άρθρων από όπου θα εκφράσουμε τις σκέψεις μας για τις αναμετρήσεις και τα φαβορί στις διάφορες αγορές.

Ο επικεφαλής Στρατηγικής Μετοχών της Saxo Bank, Peter Garnry, ανακοίνωσε ήδη τον «νικητή» σε ό,τι αφορά τις αγορές μετοχών: είναι η Κολομβία!

Για το Παγκόσμιο Κύπελλο στα Οικονομικά συντάξαμε έναν πίνακα παραγόντων που θα αναδείξει τους νικητές σε επίπεδο ομίλων καθώς και τον τελικό νικητή, σύμφωνα με τα ακόλουθα στοιχεία:

• Δείκτης δυστυχίας: Ένας παλιός καλός δείκτης που εξετάζει τον πληθωρισμό μιας χώρας συνδυαστικά με την ανεργία (όσο χαμηλότερος ο δείκτης τόσο το καλύτερο) και την κυλιόμενη απόδοση της αγοράς μετοχών το τελευταίο 12μηνο (η αγορά μετοχών θεωρείται δείκτης για τη συνολική απόδοση μιας χώρας, και φυσικά όσο υψηλότερα κινείται ο δείκτης τόσο το καλύτερο).

• Spread των CDS (συμβόλαια ασφάλισης πιστωτικού κινδύνου): Το «αντίτιμο ασφάλισης» για την αντιστάθμιση του κινδύνου κάμψης μιας οικονομίας υπολογίζεται ως μοναδιαία τιμή (όσο υψηλότερη τόσο το χειρότερο).

• Συντελεστής Gini: Δείκτης που υπολογίζει την ανισότητα. Η ευρύτερη ισότητα σε μια χώρα διασφαλίζει μακροπρόθεσμη ανάπτυξη. Επιπλέον, έχει αποδειχθεί ότι η εκπαίδευση και η πρόσβαση στην εκπαίδευση χτίζει μια πιο παραγωγική κοινωνία (όσο χαμηλότερη η τιμή του δείκτη τόσο το καλύτερο).

Οι τέσσερις αυτές παράμετροι σταθμίζονται ισότιμα και στη συνέχεια διαβαθμίζονται από το ένα έως το τριάντα: όσοι πετύχουν τον άσο αναδεικνύονται νικητές στις κατηγορίες τους και όποιος συγκεντρώσει αθροιστικά τη χαμηλότερη βαθμολογία κερδίζει.

Ποιοι καταλαμβάνουν, λοιπόν, το πόντιουμ σύμφωνα με το δικό μας Παγκόσμιο Κύπελλο Οικονομικών 2018;

Παγκόσμιος πρωταθλητής: Ισλανδία - 6,0

Δεύτερη θέση: Δανία - 8,0

Τρίτη θέση: Ιαπωνία - 7,5

Στην τέταρτη θέση βρίσκουμε τη Γερμανία, με σκορ 9,5. Στην πραγματικότητα, η Νότια Κορέα αξιολογήθηκε καλύτερα από τη Γερμανία, στο 8,3, αλλά αποκλείστηκε στα προημιτελικά από την Ιαπωνία (7,5). Η Ιαπωνία, στη συνέχεια, παρά την καλύτερη βαθμολογία της από τη Δανία, δεν κατάφερε να νικήσει στα ημιτελικά την Ισλανδία -και έτσι διαμορφώθηκε το αποτέλεσμα που βλέπετε παραπάνω.

Στα οικονομικά, όπως ακριβώς και στο ποδόσφαιρο, κάθε αναμέτρηση είναι σημαντική!

Οικονομικός σχολιασμός

Συνεπώς: Η Ισλανδία αναδεικνύεται νικήτρια, έχοντας τον καλύτερο συντελεστή Gini και χαμηλό σκορ στον δείκτη δυστυχίας, ενώ η Δανία απέτυχε να σκοράρει αρκετά χαμηλά (και πιο συγκεκριμένα, στην απόδοση της αγοράς μετοχών το τελευταίο 12μηνο), ώστε να διακριθεί έναντι της γειτονικής χώρας.

Σας διαβεβαιώνουμε ότι δεν εφαρμόσαμε καμία «δημιουργική λογιστική» για να ευνοήσουμε τη Δανία! Απλώς αποφασίσαμε εκ των προτέρων ποια είναι εκείνα τα τέσσερα κριτήρια που χαρακτηρίζουν όχι απλώς μια ισχυρή οικονομία, αλλά και μια οικονομία με μελλοντική προοπτική.

Κάτι που βρίσκω ενδιαφέρον είναι ότι τα πραγματικά φαβορί, αυτά του Παγκοσμίου Κυπέλλου Ποδοσφαίρου 2018, καταλαμβάνουν εξαιρετικά χαμηλές θέσεις στην οικονομική κατάταξη. Πραγματώνεται, άραγε, το σενάριο που θέλει το ποδόσφαιρο να αποτελεί συχνά τη μοναδική οδό διαφυγής από έναν κόσμο χωρίς ελπίδα, χωρίς μέλλον και χωρίς εκπαίδευση; Ή έχει να κάνει με την κυρίαρχη θέση της ποδοσφαιρικής κουλτούρας;
Η αλήθεια μάλλον κρύβεται κάπου στη μέση. Όσον αφορά τα οικονομικά κριτήρια που ορίσαμε, όμως, προτείνω να σκεφτείτε ως προπονητής:

Η αγορά μετοχών βρίσκεται στην επίθεση. Εντυπωσιακή, συγκεντρώνει την προσοχή της δημοσιότητας, αλλά συχνά αποτελεί δείγμα αυτοπεποίθησης και πρόσκαιρης δυναμικής, παρά μια πραγματικά μακροπρόθεσμη δύναμη. Ακόμα και οι καλύτεροι παίκτες της πρώτης γραμμής έχουν περιόδους χωρίς ούτε ένα γκολ. Ο πίνακας με τις ισχυρότερες αγορές μετοχών του τελευταίου 12μήνου προκαλεί αρκετή έκπληξη:

Σημείωση: Το Ιράν εκπροσωπείται από το συμβόλαιο αργού πετρελαίου Brent, αφού η πρόσβαση στα στοιχεία του Χρηματιστηρίου Μετοχών της Τεχεράνης δεν είναι δυνατή λόγω των κυρώσεων. Ωστόσο, αξίζει να παρατηρήσουμε τις επιδόσεις σε Τυνησία και Περού: +51,5% και 38,2%. Πρόκειται για μεγάλα ταλέντα, είναι σαφές!

Ο συντελεστής Gini παίζει στο κέντρο. Όλες οι οικονομίες χρειάζονται την ισότητα ως κινητήρια δύναμη της ανάπτυξης. Εκτιμούμε ότι η ισότιμη πρόσβαση στην εκπαίδευση είναι ο υπ’ αριθμόν ένα παράγοντας που διαφοροποιεί μια παραγωγική από μια μη παραγωγική κοινωνία. Εάν κατατάξουμε τις χώρες βάσει του ΑΕΠ κατά κεφαλή, οι «πιο πλούσιες χώρες» έχουν ουσιαστικά μόνο ένα κοινό χαρακτηριστικό: κοινό εκπαιδευτικό σύστημα ευρείας βάσης, πολλές φορές δωρεάν και προσβάσιμο σε όλους.

Oι τρεις χώρες με τον καλύτερο συντελεστή Gini είναι οι εξής:

Οι κλασικές βορειοευρωπαϊκές χώρες είναι οι αδιαμφισβήτητοι νικητές, ενώ η Λατινική Αμερική και η Μέση Ανατολή σκοράρουν πολύ χαμηλά.

Τα spread κινδύνου αθέτησης αντιπροσωπεύουν τον τερματοφύλακα: προστασία από λάθη και ικανότητα να σώζει μια δύσκολη φάση χωρίς να μειώνει το επιθετικό παιχνίδι.

Ο ισχυρότερος τερματοφύλακας θεωρείται από πολλούς ως ο βασικός παράγοντας διαφοροποίησης σε κορυφαίο επίπεδο. Υπάρχουν πολλοί καλοί αμυντικοί, πολλοί καλοί μέσοι και ορισμένοι καλοί επιθετικοί. Αλλά απειροελάχιστοι καλοί τερματοφύλακες.

Οι χώρες με καλές επιδόσεις τερματοφύλακα είναι οι εξής:

Ο δείκτης δυστυχίας παίζει στην άμυνα. Η άμυνα επιδιώκει να γίνουν όσο το δυνατόν λιγότερα λάθη και να κλείσει τους διαδρόμους στον αντίπαλο. Κάθε οικονομία με ισορροπημένη αναλογία ανεργίας και χαμηλού πληθωρισμού ξεκινά από καλή βάση. Η τιμολογιακή δύναμη είναι εμφανής και σταθερή, και το βάρος από ανεκμετάλλευτες πηγές ελαχιστοποιείται. Δεν επαρκεί για να πας το παιχνίδι μπροστά ή για να στοχεύσεις στο μεγάλο γκολ, αλλά είναι μια εξαιρετική αρχή.

Ακολουθεί η κατάταξη ανά όμιλο, καθώς και στη φάση των νοκ-άουτ (στο νούμερο ένα αναφέρεται ο νικητής, και στο νούμερο τέσσερα ο ηττημένος):

Ο Bill Shankly είχε δίκιο: το γεγονός ότι όλες οι τράπεζες, συμπεριλαμβανομένης της Saxo Bank, χρειάζεται να εμπλακούν στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Ποδοσφαίρου 2018 δεν αποδεικνύει μόνο πόσο σημαντικό γεγονός είναι, αλλά και πόσο ισχυρό αντίκτυπο έχει στα πάντα, από την αυτοπεποίθηση μιας χώρας μέχρι τις οικονομικές επιδόσεις της.

Προφανώς υπάρχουν πολλοί συσχετισμοί και συσχετίσεις που θα μπορούσαν να εντοπιστούν μέσω λογαρίθμων τεχνητής νοημοσύνης -αλλά βάσει της μακρόχρονης εμπειρίας μου με την ομάδα των ηττημένων, μπορώ να σας διαβεβαιώσω για το εξής: τίποτα δεν συγκρίνεται με τον πόνο της απώλειας στο ποδόσφαιρο. Ούτε καν αυτός των επενδύσεων!

(Μην ξεχνάτε, ως οικονομολόγος χάνεις συνέχεια!)

Το ποδόσφαιρο εξακολουθεί επάξια να θεωρείται το σημαντικότερο άθλημα στον κόσμο. Είναι ένα άθλημα που μπορεί να παίξει ο καθένας, ακόμα και χωρίς οικονομικούς πόρους: στον δρόμο ή στο σπίτι, με μπάλα ή με μια κάλτσα -ακόμα και με ένα πορτοκάλι!

Στο γήπεδο κρίνεσαι με βάση την απόδοσή σου, όχι με βάση την κοινωνική θέση ή το επάγγελμά σου. Ορισμένες φορές μάλιστα, όσο υψηλότερη θέση έχεις από τέτοια άποψη, τόσο περισσότερο απαιτείται να προσφέρεις στην ομάδα. Το ποδόσφαιρο, ή η ποδοσφαιρική ομάδα, θα μπορούσε να αποτελέσει ένα ακριβές πρότυπο για τις κοινωνίες.

Ισχύουν θεμελιώδεις κανόνες που απαιτείται να γίνονται κατανοητοί από όλους. Η ομάδα είναι πάντα πιο σημαντική από το άτομο (ναι, ακόμα και αν το άτομο λέγεται Ρονάλντο). Υπάρχει περιθώριο για να αναδειχθούν αστέρες, αλλά μόνο αν το αξίζουν. Αν δεν τα καταφέρουν, αποσύρονται (στον πάγκο!). Οι ομάδες με τις περισσότερες νίκες στον κόσμο κερδίζουν ακριβώς ως ομάδες, όχι ως 11 ανεξάρτητοι παίκτες.

Όπως είπε κάποτε ο σπουδαιότερος τερματοφύλακας (CDS!) στον κόσμο:

«Στο ποδόσφαιρο, κερδίζεις ως ομάδα και χάνεις ως ομάδα. Η δόξα και η ευθύνη ανήκουν σε όλους». -Gianluigi Buffon

Πρώτο και κύριο, οφείλεις να αποδεχθείς, να λατρέψεις, να προσφέρεις και να υποταχθείς στην ομάδα για να κερδίσεις. Πρόκειται για έναν κανόνα που οι δημοφιλείς σύγχρονες έννοιες και λέξεις -μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τεχνητή νοημοσύνη, ρομπότ, εθνικισμός, ατομικισμός- ούτε περιέχουν ούτε προβάλλουν.

Ίσως πρόκειται για ένα μάθημα με ευρύτερο περιεχόμενο: καθώς ο κόσμος μας κινείται ολοένα και περισσότερο προς την κατεύθυνση της απ-ανθρωποιημένης εργασίας και του ιδιωτικού βίου, η δίψα για συμμετοχή σε κάτι ως ομάδα αυξάνεται. Τίποτα δεν συγκρίνεται με το αίσθημα συντροφικότητας, την μπίρα μετά τον αγώνα και την αμοιβαία χαρά που μοιράζεσαι με τους ανθρώπους με τους οποίους έπαιξες μαζί επί 10, 20 ή -στην περίπτωσή μου- 30 χρόνια.

Εύχομαι σε όλους σας ένα εκπληκτικό Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Ποδοσφαίρου 2018 και ξανά συγχαρητήρια στην Ισλανδία για την κατάκτηση του Παγκόσμιου Κυπέλλου στα Οικονομικά: πραγματικά αναδύθηκε από τις στάχτες της και κέρδισε με την αξία της.

* Ο Steen Jakobsen είναι Επικεφαλής Οικονομολόγος και Επικεφαλής Επενδύσεων της Saxo Bank