Η αυταρχική Ρωσία του Βλαντιμίρ Πούτιν

Τα λόγια που ακολουθούν τα γράφω μέσα από ένα κελί. Για μια ακόμη φορά, με έωλα επιχειρήματα, συνελήφθην για να μην πάρω μέρος στην προεδρική εκλογική αναμέτρηση. Τη ρωσική αυταρχική εξουσία την ενοχλώ. Έτσι, από τότε που ανακοίνωσα την πρόθεσή μου να κατέβω στις προσεχείς προεδρικές εκλογές, κάθε πέμπτη ημέρα την περνάω πίσω από τα κάγκελα.

Αυτή, δυστυχώς, είναι η Ρωσία τού σήμερα. Μία Ρωσία στην οποία δύο τάσεις διαμορφώνουν τις προοπτικές της, τη χρονιά που διανύουμε. Μία τάση είναι η συνεχιζόμενη απολίθωση της μικρής ομάδας των ανθρώπων που κινούν τα νήματα της εξουσίας και η ανάπτυξη της νέας γενιάς των Ρώσων πολιτών.

Σε αυτή την εποχή των χαμηλών τιμών του πετρελαίου, έχει γίνει σαφές ότι το Κρεμλίνο και ο Βλαντιμίρ Πούτιν δεν μπορούν να κάνουν πολλά για την προώθηση μίας βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης και τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου. Το 2012 ο κ. Πούτιν υποσχέθηκε ότι έως το τέλος της προεδρικής του θητείας, το 2018, το ΑΕΠ ανά εργαζόμενο θα αυξηθεί κατά 50%. Στην πραγματικότητα έχει αυξηθεί λιγότερο από 10%.

Η ταχύτερη ανάπτυξη μπορεί να προέλθει μόνον από την απελευθέρωση της οικονομίας, τη μείωση της κρατικής ιδιοκτησίας, την πραγματική καταπολέμηση της διαφθοράς, την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης και των οργάνων επιβολής του νόμου. Αλλά οι μεταρρυθμίσεις αυτές θεωρούνται απαράδεκτες, καθώς θα αποδυνάμωναν το καθεστώς. Είναι προφανές ότι ο κύριος στόχος των αρχών είναι η επιβίωσή τους (και η συνεχής δυνατότητά τους να καταχρώνται τον πλούτο της χώρας), παρά οποιαδήποτε ιδέα εθνικού συμφέροντος.

Το καθεστώς παρατείνει την εξουσία του διακηρύσσοντας ότι η Ρωσία και ο πρόεδρός της αποτελούν τους υπερασπιστές της ιδέας της οικογένειας και της ηθικής ανά τον κόσμο, ενώ η Δύση κατηγορείται ότι έχει αποκηρύξει αυτές τις αξίες. Ως εκ τούτου, αιτήματα για πολιτικό και οικονομικό εκσυγχρονισμό μπορεί να απορριφθούν με ένα αληθοφανές, ακόμα και ευγενές πρόσχημα.

Συγκρίνετε τα ακόλουθα: «Δεν χρειάζομαι ανεξάρτητα δικαστήρια διότι θα αναγνωρίσουν ότι χειραγωγώ τις εκλογές» και «Το δικαστικό σύστημα θα πρέπει να κατευθύνεται από το κράτος, το οποίο προστατεύει την αιώνια ψυχή της Ρωσίας». Το τελευταίο ακούγεται τόσο ευχάριστο και μεγαλοπρεπές. Υπάρχει μόνον ένα εμπόδιο: η Ρωσία δεν είναι μία συντηρητική χώρα και σίγουρα ο ρόλος ενός χριστιανικού θεοκρατικού κράτους δεν της ταιριάζει. Λιγότερο από το 15% των ανθρώπων πηγαίνει στην εκκλησία, τουλάχιστον σε μηνιαία βάση.

Το Κρεμλίνο μιλάει για καθημερινές προσβολές στα πνευματικά θεμέλια του έθνους, είτε η απρέπεια αφορά τους βετεράνους και τη μνήμη του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου, είτε τους Αγίους και την τσαρική οικογένεια ή την παραδοσιακή τέχνη. Τέτοια παραπτώματα στιγματίζονται δημοσίως από αξιωματούχους που επωφελούνται από υπεράκτιες εταιρείες ακινήτων και λοιπών περιουσιακών στοιχείων. Οποιαδήποτε λέξη εναντίον των αρχών ή προς υπεράσπιση της κοινής λογικής παραποιείται και συνδυάζεται με κάποια προσβολή από μία πλούσια, διαθέσιμη συλλογή.

Ο κ. Πούτιν χρησιμοποιεί και την εξωτερική πολιτική ως εργαλείο για να κρατηθεί στην εξουσία. Ακολουθεί την ίδια διχαστική ατζέντα και γίνεται ακόμη πιο υποκριτικός, υποστηρίζοντας ταυτόχρονα όλους τους ακροδεξιούς και ακροαριστερούς πολιτικούς σε Ευρώπη και Αμερική. Οποιοδήποτε σημείο πίεσης προς τους πολιτικούς της Δύσης αξιοποιείται μέσω σιωπηρής χρηματοδότησης μιντιακών επιχειρήσεων και κάλυψης από τα ΜΜΕ.

Το παραμύθι θα είναι πάντα το ίδιο: Η Δύση έχει χάσει την ηθική της και έχει παραγκωνίσει τις παραδοσιακές αξίες. Το δυτικό αφήγημα θα αντιστρέφεται, λέγοντας ότι σε έναν πολυπολικό κόσμο, οι Δυτικοί εταίροι μας οφείλουν να αποδεχθούν ότι γνωρίζουμε πώς να αγοράζουμε διαφημίσεις στο Facebook -και να τις χρησιμοποιούμε για τους σκοπούς μας. Η επιδέξια παρέμβαση στις εκστρατείες της Χίλαρι Κλίντον και του Εμανουέλ Μακρόν ενέπνευσε το Κρεμλίνο. Οι κανόνες των σύγχρονων Μέσων ενημέρωσης, όπου ο αριθμός των κλικ και των retweets μετράει πολύ περισσότερο από την αλήθεια, έχουν κατανοηθεί πλήρως. Ο κ. Πούτιν πιστεύει ότι αυτή είναι η ήπια πλευρά της δύναμής του.

Οχι πίσω στην ΕΣΣΔ

Η απελευθέρωση της Ρωσίας οφείλει να γίνει από τους ίδιους τους Ρώσους. Αλλά η Δύση θα μπορούσε να βοηθήσει στον περιορισμό του καθεστώτος, εφαρμόζοντας τους δικούς της κανόνες για τη διερεύνηση των ροών του διεφθαρμένου χρήματος από τη Ρωσία. Όλοι οι φίλοι του κ. Πούτιν έχουν περιουσία στη Δύση, που θα ήταν οδυνηρό να χάσουν. Η ανακάλυψη και η αποκάλυψη των ροών αυτών θα αποδυνάμωνε το διεφθαρμένο καθεστώς και θα αποκάλυπτε την υποκρισία του.

Οι ψευδοσυντηρητικοί δεν είναι βέβαιο ότι θα νικήσουν τους Ρώσους που υποστηρίζουν την αλλαγή. Το 2018 θα δούμε τον σχηματισμό μίας νέας πολιτικής τάξης. Ο πυρήνας της θα είναι νεαρά άτομα ηλικίας κάτω των 35, τα οποία έχουν περάσει ολόκληρη τη ζωή τους υπό τον κ. Πούτιν. Δεν έχουν μνήμες των ελλείψεων και της ουράς για τρόφιμα, που ήταν η πραγματικότητα επί Σοβιετικής Ένωσης. Αυτό σημαίνει ότι στο μυαλό τους δεν υπάρχει το σλόγκαν «Ναι, αλλά υπήρχαν και χειρότερα», χαρακτηριστικό όλων όσοι είναι πάνω από 40 ετών.

Γι’ αυτούς τους νέους, η τρέχουσα θητεία του κ. Πούτιν, με τέσσερα χρόνια συνεχούς μείωσης των πραγματικών εισοδημάτων, είναι η χειρότερη περίοδος της ζωής τους. Και το σημαντικότερο είναι ότι καταλαβαίνουν ξεκάθαρα την έλλειψη προοπτικών. Τα λόγια από ένα τραγούδι των Sex Pistols του 1970, «No future for me, no future for you» («Κανένα μέλλον για μένα, κανένα μέλλον για σένα»), αποτελούν την περιγραφή της πραγματικότητάς τους.

Αυτοί οι άνθρωποι δεν εμπνέονται από τον ψευδοσυντηρητισμό. Θέλουν να βρουν δουλειά και ένα εισόδημα που να αντιστοιχεί στο επίπεδο μόρφωσής τους και το ευρωπαϊκό πρότυπο, διότι δεν αμφισβητούν το προφανές: ζουν στην Ευρώπη. Θα είναι δύσκολο. Στη Ρωσία, για να διαβάσετε τις κανονικές εκδόσεις, θα χρειαστείτε VPN και Tor. Οι επιχειρήσεις-σκούπα εναντίον των υπηρεσιών αποστολής ανώνυμων μηνυμάτων και του «εξτρεμισμού» στα κοινωνικά δίκτυα θα οδηγήσουν αναπόφευκτα στην εφεύρεση νέων μορφών επικοινωνίας και ανταλλαγής πληροφοριών.

Μέσα στη φετινή χρονιά, με αφορμή τις αντιδημοκρατικές εκτροπές του καθεστώτος και την ανικανότητά του να βάλει τη Ρωσία σε τροχιά ανάπτυξης, η νέα τάξη θα συνειδητοποιήσει τον ρόλο και τη δύναμή της.

Αυτή είναι μία ελπίδα…

* Ρώσος ακτιβιστής της δημοκρατίας, στον οποίο απαγορεύθηκε να πάρει μέρος στις προεδρικές εκλογές της 18ης Μαρτίου στη Ρωσία.