Μπορεί να κάνει την έκπληξη η κυβέρνηση;

Η μάχη για την ανάπτυξη είναι η μητέρα όλων των μαχών για μια κυβέρνηση. Μέσα από αυτή δημιουργούνται θέσεις εργασίας και αυξάνεται η αγοραστική δύναμη των πολιτών. Μας έχει δώσει κάποιο λόγο το σημερινό οικονομικό επιτελείο να αισιοδοξούμε ότι θα τα καταφέρει;

Ας ρίξουμε μια ματιά στα βασικά μεγέθη:

Ανεργία

Τις δύσκολες μεταρρυθμίσεις που δεν μπορεί να περάσει η δεξιά, αναλαμβάνει να τις περάσει η αριστερά. Δεν είναι η πρώτη φορά, δεν συμβαίνει μόνο στην Ελλάδα, αλλά στη διή μας περίπτωση, βγάζει μάτι. Δεν είναι τυχαίο που ο Τσίπρας και ο Τσακαλώτος έχουν γίνει τα πιο αγαπημένα παιδιά της ΕΕ.

Οι μεταρρυθμίσεις για να επιτύχουν, θα πρέπει να έχουν την αποδοχή ή έστω την ανοχή της κοινωνίας. Αλλιώς κυριαρχεί η αβεβαιότητα ότι με την πρώτη ευκαιρία θα τις πάρουν πίσω. Η σημερινή κυβέρνηση φαίνεται πως έχει τον τρόπο της να τις κάνει αποδεκτές. Ο οποίος μπορεί να είναι ηθικά αμφιλεγόμενος, σίγουρα όμως είναι αποτελεσματικός.

Η Ελλάδα έφτασε να έχει την πιο ελαστική εργατική νομοθεσία σε ολόκληρη την ΕΕ. Η πρόσφατη απόφαση του περιορισμού των απεργιών είναι ενδεικτική. Πριν λίγα χρόνια, δεν θα πέρναγε ούτε στα πιο τρελά όνειρα των κυβερνώντων.

Όπως βλέπουμε στο πρώτο διάγραμμα, η ανακοπή της ανοδικής πορείας της ανεργίας πραγματοποιήθηκε επί πρωθυπουργίας Σαμαρά. Ωστόσο η μονιμοποίηση της πτωτικής τάσης είναι επίτευγμα της σημερινής κυβέρνησης. Από το πρώτο τρίμηνο 2015 μέχρι με τρίτο τρίμηνο 2017* δημιουργήθηκαν 320 χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας (30 χιλιάδες είναι στη δημόσια διοίκηση). Ενθαρρυντικό είναι επίσης πως έχει αυξηθεί και η πλήρης απασχόληση σε σχέση με τη μερική.

Πλεόνασμα

Έχουμε αναφέρει σε άλλο άρθρο πως το πρωτογενές πλεόνασμα που συμφωνήθηκε για τα επόμενα χρόνια όχι μόνο είναι καταστροφικό αλλά και ανέφικτο. Από το 1974 μέχρι και σήμερα υπήρξαν μόνο τρεις περιπτώσεις χωρών όπου κατάφεραν να επιτύχουν τα πρωτογενή πλεονάσματα του μεγέθους που απαιτούνται από την Ελλάδα: η Σιγκαπούρη το 1990, το Βέλγιο το 1995 και η Νορβηγία το 1999. Το παράδειγμα των ΗΠΑ είναι ενδεικτικό της δυσκολίας. Η υπερδύναμη τα τελευταία 60 χρόνια το κατάφερε μόλις 5 φορές.

Άνοιξε όμως πλέον ένα παράθυρο που κάνει πιο ρεαλιστική την επίτευξη του στόχου: Τα μηδενικά επιτόκια των ομολόγων. Αν πέσουν σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα (ήδη τα 3μηνα έντοκα γραμμάτια έπεσαν κάνω από το 1%), τότε το ποσό που αναλογούσε για τόκους θα μπορεί να πηγαίνει στην αποπληρωμή του χρέους.

Η αποκλιμάκωση των επιτοκίων (δεύτερος πίνακας) στα προ κρίσης επίπεδα (χωρίς καν να έχει ενταχθεί η χώρα στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης) και η αναβάθμιση της οικονομίας από τους μεγάλους διεθνείς οίκους αξιολόγησης αντανακλούν τη διάθεση των πιο αυστηρών και αμερόληπτων κριτών: των «αγορών».

Οι κάτοχοι ελληνικών ομολόγων και μετοχών το έχουν ήδη αντιληφθεί στην τσέπη τους. Οι υπόλοιποι, αν δεν το έχετε διαπιστώσει ακόμα, λίγη υπομονή. Συνήθως στην πραγματική οικονομία η πρόοδος των αριθμών γίνεται αισθητή σε επόμενο στάδιο.

Κεφαλαιακή επάρκεια των τραπεζών

Το επόμενο μεγάλο στοίχημα της οικονομίας και του χρηματιστηρίου αφορά την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών. Αυτή τη φορά, οι μετρήσεις των stress tests θα είναι ίδιες για όλα τα τραπεζικά ιδρύματα της ευρωζώνης. Για την ακρίβεια, σχεδόν ίδιες.

Με την άδεια της ΕΚΤ, οι ελληνικές τράπεζες έχουν πετύχει μια εξαίρεση. Θα συνυπολογίσουν στα κεφάλαιά τους μελλοντικούς φόρους που δεν θα πληρώσουν για τα επόμενα 30 χρόνια, ως αποζημίωση για την απώλεια από το PSI. Αυτό σημαίνει ότι ο φόρος που δεν θα πληρωθεί στο μέλλον, στα stress tests λογαριάζεται ως σημερινό περιουσιακό στοιχείο!

Αυτός είναι ο λόγος που οι τράπεζες πάση θυσία θα πρέπει να έχουν κέρδη, προκειμένου να μη χάσουν αυτή την εύνοια. Αλλιώς θα βρεθούν κατευθείαν στο βαθύ κόκκινο.

Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν

Οι οικονομολόγοι συνηθίζεται λέγοντας ανάπτυξη να εννοούν την αύξηση του ΑΕΠ. Τη συνολική καταναλωτική και επενδυτική δαπάνη μέσα σε ένα έτος.

Μετά τη δραματική πτώση του στα πρώτα χρόνια της κρίσης, έχει πλέον θετική κατεύθυνση. Κατά το 3ο τρίμηνο του 2017*, παρουσίασε αύξηση κατά 0,3%, σε σχέση με το προηγούμενο τρίμηνο, ενώ σε σύγκριση με το 3ο τρίμηνο του 2016, η αύξηση ήταν 1,3%.

Σε σχέση με το προηγούμενο 3μηνο, η αύξηση οφείλεται στην αύξηση κατά 5% των εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών. Αύξηση είχαμε και στις αντίστοιχες εισαγωγές, μόλις κατά 0,4%. Σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2016, η αύξηση των εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών είναι 7,8% και οι εισαγωγές κατά 9,3%.

Συμπέρασμα

Υπάρχουν ακόμα σημαντικά δομικά προβλήματα, όπως τα κόκκινα δάνεια, η αντιαναπτυξιακή φορολογία και το μεγάλο δημόσιο χρέος. Ωστόσο φαίνεται να έχουν πάρει τον δρόμο τους.

Τα κόκκινα δάνεια είναι σε μεγάλο βαθμό εξαρτώμενα από τον ρυθμό ανάπτυξης και της μείωσης της ανεργίας. Αν συνεχιστεί η πορεία της οικονομικής μεγέθυνσης, θα μείνουν σε διαχειρίσιμο επίπεδο.

Το τέλος των μνημονίων μέσα στο 2018, όχι όμως και της επιτήρησης, σημαίνει πως ανοίγει ο δρόμος για τον φορολογικό εξορθολογισμό. Χαρακτηριστική είναι η περιγραφή της κατάστασης από τον υφυπουργό Οικονομίας και Ανάπτυξης κ. Πιτσιόρλα στην πρόσφατη εκδήλωση της Nuntius Χρηματιστηριακή ΑΕΠΕΥ, στο Money Show. Όταν η κυβέρνηση ζητάει από την τρόικα να αλλάξει το μείγμα της φορολογικής πολιτικής προκειμένου να ευνοήσει τις επιχειρηματική δραστηριότητα και μάλιστα τους εξηγούν τους λόγους, εκείνοι κυνικά απαντάνε πως προτιμούν τον δικό τους τρόπο γιατί είναι πιο σίγουρες οι εισπράξεις.

Τέλος, το «κλειδί» για όλα είναι το δημόσιο χρέος. Οι Ευρωπαίοι έχουν δεσμευτεί να δεχτούν την άποψη του ΔΝΤ περί αναδιάρθρωσής του, αν το πρωτογενές πλεόνασμα κινηθεί πάνω από ένα ποσοστό επί του ΑΕΠ. Το οποίο, εκτός απροόπτου, με τα μέχρι τώρα στοιχεία θα επιτευχθεί, εύκολα ή δύσκολα.

Υπό αυτές τις προϋποθέσεις, ανοίγει ο δρόμος για την απελευθέρωση του ελατηρίου της οικονομικής δραστηριότητας, που τόσα χρόνια συμπιέζεται.

Είναι αυτονόητο, αλλά το προσθέτω προς αποφυγή παρεξήγησης: αν τελικά η ανάκαμψη επιτευχθεί από την κυβέρνηση της προτιμήσεώς μας ή κάποια άλλη, για κάθε νηφάλια σκεπτόμενο πολίτη (πόσο μάλλον επενδυτή) είναι εντελώς αδιάφορο. Η κρίση κράτησε πολύ. Ανεπίτρεπτα πολύ.

Αναμένουμε επιτέλους τη λύτρωση, από όποιο κόμμα κι αν προέλθει.

* Τελευταία στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ

- Η ανταπόκριση στην εκδήλωση των Επενδυτών χωρίς Σύνορα ήταν μεγάλη και σας ευχαριστούμε. Επίσης θερμή αποδοχή (όπως το περιμέναμε άλλωστε) είχε η πρωτοποριακή προσφορά που ανακοινώσαμε για τις ποιοτικές υπηρεσίες και την ελαχιστοποίηση του κόστους επί της προμήθειας συναλλαγών. Και για το ελληνικό χρηματιστήριο και για τις αγορές του εξωτερικού. Όποιος ενδιαφέρεται να μάθει για την προσφορά ή όποιος επιθυμεί να του στείλουμε την παρουσίαση, ας στείλει e-mail στο [email protected], με όνομα και κινητό.

* * Ο κ. Βασίλης Παζόπουλος είναι οικονομολόγος, χρηματιστηριακός αναλυτής, συγγραφέας του βιβλίου Επενδυτές χωρίς Σύνορα (www.ependytes.com).