Τι πραγματικά ισχύει για τις παραγραφές φορολογικών ελέγχων

Η απόφαση 2934/2017 του ΣτΕ δεν λύνει ολοκληρωτικά το ζήτημα των συμπληρωματικών στοιχείων και της επέκτασης της παραγραφής στη δεκαετία, όμως θέτει τις βάσεις ελέγχου κατά τρόπο ορισμένο, ώστε να καθοδηγηθούν οι Φορολογικές Αρχές και οι φορολογούμενοι.

Ειδικότερα:

• Οι ελληνικοί τραπεζικοί λογαριασμοί δεν είναι συμπληρωματικά στοιχεία, καθότι οι Φορολογικές Αρχές μπορούσαν να τους έχουν στη διάθεσή τους εντός της πενταετίας.

• Οι αλλοδαποί τραπεζικοί λογαριασμοί είναι συμπληρωματικά στοιχεία, επομένως η παραγραφή γι’ αυτούς είναι 10 έτη από το τέλος του έτους που έπρεπε να υποβληθεί η φορολογική δήλωση.

• Αν στους ελληνικούς τραπεζικούς λογαριασμούς προκύπτει αλληλεπίδραση με αλλοδαπούς τραπεζικούς λογαριασμούς (βλ. χωρίο απόφασης «ουδόλως αφορά συναλλαγές του με την προαναφερόμενη αλλοδαπή τράπεζα»), τότε ελέγχονται οι ελληνικοί τραπεζικοί λογαριασμοί ως προς τις πιστώσεις που προέρχονται από τους αλλοδαπούς λογαριασμούς του φορολογούμενου.

• Αν οι αλλοδαποί τραπεζικοί λογαριασμοί ανήκουν σε τρίτον, και οι πιστώσεις γίνονται από τρίτον στον Έλληνα φορολογούμενο, τότε αυτό δεν αποτελεί συμπληρωματικό στοιχείο και έχουν παραγραφεί τα προ 5ετίας έτη.

• Προκειμένου να παραταθεί η παραγραφή από πέντε σε δέκα έτη, τα συμπληρωματικά στοιχεία πρέπει να έχουν παραδοθεί στη Φορολογική Αρχή μετά την πενταετία. Αν, αντιθέτως, ήταν γνωστά στη Φορολογική Αρχή εντός της πενταετίας, δεν επεκτείνεται η παραγραφή.

Το χωρίο της απόφασης είναι το εξής: «Συνεπώς, δεν αποτελούν συμπληρωματικά στοιχεία εκείνα τα οποία είτε είχαν περιέλθει σε γνώση της φορολογικής αρχής εντός της προβλεπόμενης στην παράγραφο 1 του ανωτέρω άρθρου 84 πενταετίας και αγνοήθηκαν ή δεν ελήφθησαν προσηκόντως υπόψη από αυτήν (πρβλ. ΣτΕ 3296/2008, ΣτΕ 2703/1997, ΣτΕ 2473/1996) είτε η φορολογική αρχή όφειλε να έχει λάβει γνώση τους εντός της ίδιας πενταετίας, εάν είχε επιδείξει τη δέουσα επιμέλεια (πρβλ. ΣτΕ 2426/2002, ΣτΕ 2700/1965), ήτοι εάν είχε λάβει τα προσήκοντα μέτρα ελέγχου και έρευνας, που προβλέπονται στο νόμο».

Η παραδοχή αυτή είναι πολύ σημαντική ιδίως σε υποθέσεις εικονικών τιμολογίων, καθότι στον βαθμό που στοιχεία για τα εικονικά τιμολόγια έχουν αποσταλεί στη Διοίκηση/ΔΟΥ εντός πενταετίας, δεν θεωρούνται συμπληρωματικά στοιχεία και η Φορολογική Αρχή όφειλε να εκδώσει τις πράξεις καταλογισμού εντός της πενταετίας.

Για παράδειγμα: Αν φορολογούμενος έχει καταχωρήσει το 2009 εικονικά φορολογικά στοιχεία, και το 2015 (-> εντός 5 ετών από την υποβολή της φορολογικής δήλωσης του 2009) γνωστοποιήθηκε πληροφοριακό δελτίο στη ΔΟΥ που την ενημέρωνε ότι έχει καταχωρήσει εικονικά στοιχεία, η ΔΟΥ όφειλε να προβεί σε καταλογισμό εντός του 2015. Αλλιώς, έχει παραγραφεί το δικαίωμά της προς καταλογισμό.

Αντίστοιχη εφαρμογή βρίσκει το χωρίο αυτό και στις λίστες καταθετών εξωτερικού, εφόσον αυτές έχουν κοινοποιηθεί στην αρμόδια Φορολογική Αρχή εντός πενταετίας από τη στιγμή που σε αυτές διαπιστώνεται ότι οι φορολογούμενοι έχουν λογαριασμό στην αλλοδαπή.

• Δυστυχώς, επειδή η ένδικη υπόθεση αφορούσε καταλογισμούς μέχρι τη χρήση 2007, δεν αξιολογήθηκε από το ΣτΕ αν είναι νόμιμη ή όχι η τροποποίηση της παραγραφής για τις χρήσεις 2008 κι επόμενες δυνάμει του ν. 4223/2013, όπου σε περιπτώσεις αξιόποινης φοροδιαφυγής (-> άνω των 100.000 ευρώ κύριος φόρος) γίνεται επιμήκυνση της παραγραφής από πέντε σε είκοσι έτη.

Κατά τη γνώμη του υπογράφοντος, αυτή η νομοθετική διάταξη θα κριθεί σίγουρα αντισυνταγματική, καθότι είναι αντίθετη στις μέχρι τώρα κρίσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας περί της δυνατότητας παράτασης ή επιμήκυνσης της παραγραφής μόνο έως το μεθεπόμενο έτος από τη φορολογική χρήση που αφορά η παράταση ή επιμήκυνση.

Συγκεκριμένα, με την πρόσφατη απόφαση 1738/2017 του ΣτΕ κρίθηκε ότι για να είναι νόμιμη η παράταση της παραγραφής για κάποιο έτος, θα πρέπει να αποφασιστεί με νόμο έως την 31 Δεκεμβρίου του μεθεπόμενου έτους. Δηλαδή για τη χρήση 2008, η παράταση της παραγραφής υποθέσεων αξιόποινης φοροδιαφυγής από πέντε σε είκοσι χρόνια θα έπρεπε να έχει ψηφιστεί έως την 31 Δεκεμβρίου 2010, και όχι το 2013 όπως έγινε.

Πρόκειται για κρίσιμο ζήτημα, πλην όμως, η ένδικη απόφαση δεν έκρινε κάτι σχετικά, αφού τα έτη 2008 κι εντεύθεν δεν ήταν αντικείμενο καταλογισμού. Προφανώς ωστόσο, θα θεωρηθεί παράνομη και αυτή η τροποποίηση αυτής της παραγραφής.

* Ο Μαρκουλάκος Μιχάλης είναι διευθύνων εταίρος στη δικηγορική εταιρία «Ι. και Μ. Μαρκουλάκος και Συνεργάτες» (www.markoulakoslaw.gr)