Το ΔΝΤ, οι μισθοί και η αβεβαιότητα στις αναπτυγμένες οικονομίες

Το ΔΝΤ, στην πρόσφατη δημοσίευσή του (World Economic Outlook, October 2017), αφιερώνει το Δεύτερο κεφάλαιο (Recent Wage Dynamics in Advanced Economics: Drivers and Implications) στις εξελίξεις των μισθών στις αναπτυγμένες οικονομίες.

Εν συντομία, τα συμπεράσματα των ερευνών του στις αγορές εργασίας των αναπτυγμένων χωρών είναι τα παρακάτω:

Μισθοί

Στις αναπτυγμένες οικονομίες, η μεγέθυνση των ονομαστικών μισθών (μετρούμενη ως ονομαστική ωριαία ανταμοιβή) παραμένει κάτω από τα προ κρίσης επίπεδα. Αυτό το εύρημα είναι σημαντικό ιδιαίτερα για τις οικονομίες στις οποίες το ποσοστό ανεργίας έχει μειωθεί γρήγορα και παρ' όλα αυτά οι ονομαστικοί μισθοί παραμένουν κάτω ή κοντά στα μέσα επίπεδα που υπήρχαν στην περίοδο πριν την κρίση.

Ακόμη και στις χώρες στις οποίες, όπως η Γερμανία και η Ιαπωνία, η αύξηση των ονομαστικών μισθών είναι μεγαλύτερη από την περίοδο πριν την κρίση, η βάση εκκίνησης ήταν πολύ χαμηλή. Στη Γερμανία, εξαιτίας της εφαρμογής των μεταρρυθμίσεων Hartz και στην Ιαπωνία, λόγω της μεγάλης περιόδου επικράτησης του αντιπληθωρισμού.

Ακόμη ο ρυθμός μεγέθυνσης των πραγματικών μισθών (μετρούμενοι είτε ως «πραγματικοί μισθοί ως προς την κατανάλωση» είτε ως «πραγματικοί μισθοί ως προς την παραγωγή») σε περίπου ¾ των αναπτυγμένων χωρών βρίσκεται κάτω από τα αντίστοιχα της περιόδου πριν την κρίση

Απασχόληση

Το ποσοστό ανεργίας γενικά έχει αρχίσει να μειώνεται από το 2013, αλλά παραμένει κατά περίπου ¾ υψηλότερο στις αναπτυγμένες οικονομίες, σε σχέση με τα επίπεδα του 2007.

Η μείωση αντανακλά σε μεγάλο μέρος τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και όχι τον αριθμό του πληθυσμού που αποχώρησε λόγω ηλικίας από την αγορά εργασίας.

Η συμμετοχή των εργαζομένων αυξήθηκε σε περισσότερες από τις μισές αναπτυγμένες χώρες σε σχέση με τα επίπεδα του 2007, αντανακλώντας υψηλότερη συμμετοχή εργαζομένων ηλικίας μεγαλύτερης των 54 ετών καθώς και γυναικών.

Υψηλότερα ποσοστά ανεργίας, συνδυαζόμενα με υψηλότερα ποσοστά συμμετοχής οικονομικά ενεργού πληθυσμού, άφησαν τα ποσοστά απασχόλησης πολύ κοντά ή λίγο κάτω από τα αντίστοιχα ποσοστά της περιόδου πριν την κρίση (2007).

Αθέλητη μερική απασχόληση, πρόσκαιρη απασχόληση

Μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα αναδύεται, αν ληφθούν υπόψη επιπρόσθετοι δείκτες όπως αυτοί που αναφέρονται στις αθέλητες μορφές μερικής απασχόλησης αλλά και στην εξασθένηση του πλαισίου προστασίας της εργασίας.

Συγκεκριμένα: Η αθέλητη μερική απασχόληση (εργαζόμενοι με λιγότερο από 30 ώρες την εβδομάδα που θα ήθελαν να εργαστούν περισσότερο) αυξήθηκε σε περισσότερες από τα ¾ των αναπτυγμένων χωρών. Οι μεγαλύτερες αυξήσεις στην αθέλητη μερική απασχόληση συνέβη στις χώρες με τα μεγαλύτερα ποσοστά ανεργίας. Επίσης η προσωρινή απασχόληση αυξήθηκε σε περισσότερες από τις μισές χώρες

Συμπεράσματα

Σύμφωνα με το ΔΝΤ, ότι ο κύριος λόγος της πτώσης των μισθών μπορεί να αναζητηθεί στην υπάρχουσα ανεργία, στην υποαπασχόληση της εργατικής δύναμης λόγω των εφαρμοζόμενων μορφών μερικής απασχόλησης αλλά και στην εξασθένηση του πλαισίου προστασίας της εργασίας. Παράλληλα οι χαμηλοί μισθοί έχουν μερίδιο ευθύνης για τον σημερινό χαμηλό πληθωρισμό αλλά και για τις χαμηλές προσδοκίες σχετικά με τον μελλοντικό πληθωρισμό.

Στα ίδια σχεδόν συμπεράσματα είχε καταλήξει και μελέτη της ΕΚΤ (Economic Bulletin, Issue 3/2017) που είδε το φως της δημοσιότητας τον Μάρτιο του 2017.

Η ΕΚΤ παρουσιάζει μια ανησυχητική εικόνα της αγοράς εργασίας στην Ευρωζώνη, με την αύξηση των μισθών να είναι απρόσμενα χαμηλή και το ποσοστό των εργαζομένων που υποαπασχολούνται να κινείται σε πολύ υψηλά επίπεδα.

Σύμφωνα με την ΕΚΤ, «παρά τη βελτιωμένη εικόνα ορισμένων δεικτών της αγοράς εργασίας, στις περισσότερες χώρες της Ευρωζώνης, με μοναδική εξαίρεση τη Γερμανία, η αγορά εργασίας απαρτίζεται από μεγάλο ποσοστό των εργαζομένων μερικής απασχόλησης». Το φαινόμενο της ημιαπασχόλησης οδηγεί σε στασιμότητα ή και σε μείωση των μισθών των εργαζομένων, γεγονός που προκαλεί το ενδιαφέρον των αναλυτών της έρευνας, καθώς απαιτείται μεγαλύτερη δυναμική των μισθών, ώστε να καταστεί βιώσιμη η αύξηση του πληθωρισμού.

Η ΕΚΤ, ωστόσο, δεν προβλέπει άμεση αύξηση των μισθών εντός της Ευρωζώνης, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται αμφιβολίες για τη δυνατότητα της κεντρικής τράπεζας να αλλάξει σύντομα τη νομισματική της πολιτική.

* Ο Κώστας Μελάς είναι Δρ Οικονομίας, πρόεδρος του ομίλου Κοινωνικού Οικονομικού Προβληματισμού και Πολιτικής Δράσης.