Το τέλος του χρήματος όπως το ξέρουμε

Οι μεγάλες κρίσεις συνήθως γίνονται αφορμή για την ανάδειξη νέων, ανατρεπτικών θεωριών. Στη βιομηχανική επανάσταση, εμφανίστηκε ο Adam Smith. Οι Ευρωπαϊκές Επαναστάσεις του 1848, ενέπνευσαν τον Marx. Η ύφεση του 1929 έγινε η αιτία να εφαρμοστούν οι ιδέες του Keynes.

Με αφορμή την πρόσφατη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, αναδύθηκε η η τεχνολογία του blockchain. Ψηφιακά νομίσματα όπως το Bitcoin, δεν ελέγχονται από καμία κεντρική εξουσία και αρχίζουν να αποτελούν δομικό συστατικό της χρηματοοικονομικής αγοράς, κάνοντας τις τεκτονικές πλάκες της οικονομίας να σείονται.

Δύο είναι οι κυριότεροι λόγοι που αναπτύχθηκαν με επιτυχία:

Ο πρώτος και αυτονόητος είναι η τεχνολογική εξέλιξη. Η εξάπλωση του Internet κάνει εύκολη τη συνεργασία μεταξύ των υπολογιστών σε όλο τον κόσμο.

Ο δεύτερος έχει να κάνει με το γεγονός ότι πλέον τα νομίσματα δεν αντικατοπτρίζουν τόσο την οικονομική κατάσταση μιας χώρας και δεν έχουν αντίκρισμα σε χρυσό.

Τι είναι η τεχνολογία του blockchain

Το πιο γνωστό ψηφιακό νόμισμα είναι βέβαια το Bitcoin. Το δίκτυο Bitcoin μοιράζεται ένα δημόσιο λογιστικό βιβλίο που ονομάζεται "block chain" (αλυσίδα των μπλοκ). Αυτό το βιβλίο περιέχει κάθε συναλλαγή που έχει ποτέ επεξεργαστεί από το δίκτυο, επιτρέποντας την εξακρίβωση της εγκυρότητας κάθε συναλλαγής.

Η αλυσίδα των μπλοκ είναι σαν επίπεδα ενός τεράστιου παγόβουνου. Η επιφάνεια μπορεί να αλλάζει ανάλογα με τις εποχές. Λίγα εκατοστά πιο κάτω, τα γεωλογικά επίπεδα γίνονται όλο και περισσότερο σταθερά. Λίγα μέτρα κάτω από την επιφάνεια, βρίσκεται μια απεικόνιση του παρελθόντος που έχει μείνει ανεπηρέαστη για εκατομμύρια χρόνια.

Έτσι και στο block chain, τα πιο πρόσφατα μπλοκ μπορεί να αναθεωρηθούν. Τα έξι μπλοκ στην κορυφή είναι όπως μερικά εκατοστά επιφανειακού εδάφους. Πιο βαθιά, μέσα στην αλυσίδα των μπλοκ, κάτω από τα έξι μπλοκ, γίνεται ολοένα και λιγότερο πιθανή κάποια αλλαγή. Μερικά χιλιάδες μπλοκ πίσω (ένα μήνα), η αλυσίδα των μπλοκ είναι παγιοποιημένη.

Μείωση του κόστους για τις εμπορικές τράπεζες

Ο φόρτος εργασίας στη διαπραγμάτευση μεταξύ τραπεζών και ιδρυμάτων απαιτεί μεγάλα back offices. Το συνολικό κόστος των συναλλαγών εκκαθάρισης και διακανονισμού φτάνει τα 80 δισ. δολάρια ετησίως.

Το πρωτόκολλο τύπου Bitcoin μπορεί να ελαττώσει την πολυπλοκότητα και τον χρόνο που χρειάζεται ο διακανονισμός συναλλαγών, μειώνοντας τους κινδύνους και βελτιώνοντας την αποδοτικότητα των κεφαλαίων.

Μεγάλες και διεθνείς τράπεζες δεν έχουν αφήσει την ευκαιρία ανεκμετάλλευτη. Οι BNY Mellon, Deutsche Bank και Santander ενώνουν τις δυνάμεις τους με την UBS, ώστε να αναπτύξουν το USC (Utility Settlement Coin). Οι Barclays, Credit Suisse, Canadian Imperial Bank, HSBC, MUFG και State Street συνεργάζονται σε ένα παρόμοιο σχέδιο.

Η Goldman Sachs έχει καταθέσει δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για ένα "SETLcoin" που υπόσχεται την τακτοποίηση των συναλλαγών σε μηδενικό χρόνο. Η Citigroup ήδη σχεδιάζει κάτι παρόμοιο με την ονομασία "Citicoin". Η JP Morgan αποκάλυψε πως εργάζεται σε αυτό το σχέδιο από το 2015.

Δεν ετοιμάζουν δικό τους ψηφιακό νόμισμα. Υιοθετώντας την τεχνολογία, φιλοδοξούν να επιτύχουν μεγαλύτερη ταχύτητα, περισσότερη ασφάλεια και μειωμένο κόστος.

Αυτό που δεν έχουν αναφέρει όμως δημόσια είναι πως με αυτόν τον τρόπο ελπίζουν να πάρουν σημαντικό κομμάτι από την πίτα του «μαύρου» χρήματος, η οποία είναι… μυθικών διαστάσεων!

Και οι Κεντρικές Τράπεζες στο κόλπο

Αντίθετα, δικό της ψηφιακό νόμισμα που στηρίζεται στην τεχνολογία blockchain ετοιμάζει η Κεντρική Τράπεζα της Αγγλίας (BoE). Αν και βρίσκεται ακόμα στο στάδιο της επεξεργασίας, έχει ήδη όνομα: RSCoin.

Η θεμελιώδης διαφορά με τα νομίσματα τύπου Bitcoin είναι πως η προσφορά χρήματος θα ελέγχεται από την BoE. Θα μπορεί δηλαδή να «τυπώνει» χρήμα όποτε το επιθυμεί. Να εφαρμόζει προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης ή να μπορεί να αυξάνει την ποσότητα μαζί με την οικονομία.

Έχει δηλαδή τελείως διαφορετική φιλοσοφία. Τα υφιστάμενα ψηφιακά νομίσματα έχουν το χαρακτηριστικό της αυστηρά περιορισμένης δημιουργίας νομισμάτων, που αποκλείει την περίπτωση πληθωρισμού. Αυτή η σπανιότητα, επενδυτικά, είναι ίσως πλεονέκτημα.

Ωστόσο για μια Κεντρική Τράπεζα είναι μειονέκτημα ο αποπληθωριστικός χαρακτήρας του. Η αποπληθωριστική οικονομία έχει αρνητικές επιπτώσεις. Οι άνθρωποι τείνουν να αποταμιεύουν αντί να καταναλώνουν. Η συνεχής υποχώρηση των τιμών αποτελεί βασικό λόγο να αναβάλλουν τις επενδύσεις, καθώς προκειμένου να αγοράσουν ένα κτίριο ή ένα μηχάνημα, περιμένουν να φτηνύνει.

Όταν η εκδοτική αρχή έχει τη δυνατότητα δημιουργίας νέου χρήματος, είναι πολύ δύσκολη η είσοδος σε αποπληθωριστική σπείρα. Εκτός αν υπάρχει κατάρρευση στη ζήτηση ή απροθυμία για «εκτύπωση» χρήματος.

Επενδυτικές σκέψεις

Το μονοπώλιο των εθνικών νομισμάτων έφτασε στο τέλος του. Ήδη κυκλοφορούν αρκετά ψηφιακά νομίσματα που δεν θα ελέγχονται από τράπεζες. Η BoE και οι μεγάλες εμπορικές τράπεζες, έχοντας αφουγκραστεί τα μηνύματα και τις απαιτήσεις των καιρών, ενεργούν ανάλογα.

Όσο πιο πολύ εμπλακούν σε τέτοιας φιλοσοφίας συστήματα, τόσο πιο εύκολα θα εξοικειωθεί πολύς κόσμος με αυτά. Το πάντρεμα της τεχνολογίας των ψηφιακών νομισμάτων με το υφιστάμενο χρηματοπιστωτικό σύστημα θα τα κάνει αποδεκτά από όλους.

Σήμερα υπάρχουν πάνω από 100 ψηφιακά νομισματικά συστήματα που φιλοδοξούν να μοιάσουν ή και να ξεπεράσουν σε δημοφιλία το Bitcoin, έχοντας αναπτύξει τα δικά τους ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Αναφορά σε αυτό το μεγάλο θέμα θα κάνουμε σε ξεχωριστό άρθρο. 

Πηγή: Mastering bitcoin, του Ανδρέα Αντωνόπουλου

* Ο Βασίλης Παζόπουλος ([email protected]) είναι οικονομολόγος, χρηματιστηριακός αναλυτής, συγγραφέας του βιβλίου Επενδυτές χωρίς Σύνορα.