Η Ελλάδα και η... ανορθόδοξη ορθοδοξία

Όταν ένας πολιτικός θέλει να δημιουργήσει δημοσιότητα ακόμη και τον Αύγουστο, αρκεί να αμφισβητήσει κάποια ιερά στερεότυπα.

Ο Πρόεδρος της Βουλής Νίκος Βούτσης δήλωσε: «Είμαστε από τους πιο ομογενοποιημένους θρησκευτικά. Δεν είμαστε λαός ορθόδοξος. Η θρησκευτική συνείδηση είναι για κάθε άνθρωπο κάτι ιδιαίτερο. Είμαστε σύγχρονο κράτος, δεν είμαστε φονταμενταλιστικό ορθόδοξο κράτος, ούτε ταλιμπάν της Ορθοδοξίας».

Αυτό πυροδότησε την άμεση αντίδραση της Νέας Δημοκρατίας που ανακοίνωσε: «Δεν περιμέναμε κάτι άλλο από τον κ. Βούτση. Σε ένα παραλήρημα ιδεοληψίας, αμφισβήτησε ακόμη και τη θρησκεία του Ελληνικού λαού, παρόλο που ρητά αναγνωρίζεται από το Σύνταγμά μας».

Την ευκαιρία δεν έχασε και ο Πάνος Καμμένος, καθώς θεωρεί ότι είναι ο θρησκευτικός θεματοφύλακας εντός της κυβέρνησης. Την παράσταση έκλεισε κατά τον εορτασμό του Δεκαπενταύγουστου ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος δηλώνοντας κατηγορηματικά «αυτός ο λαός υπήρξε και θα υπάρξει πάντοτε Ορθόδοξος».

Οι αυθόρμητοι διάλογοι είναι πάντα γεμάτοι ειλικρίνεια

Για το θέμα της ορθοδοξίας των Ελλήνων υπήρξαν χιλιάδες ποσταρίσματα στο twitter και στο fb. Στη συντριπτική τους πλειοψηφία είναι στείρα ή χυδαία. Αξίζει όμως προσοχής ο παρακάτω διάλογος ανάμεσα στον επικεφαλής του τομέα Εξωτερικών της ΝΔ Γιώργο Κουμουτσάκο και τον δημοσιογράφο Πάσχο Μανδραβέλη. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης -που αποτελούν πλέον μόνιμο στοιχείο της καθημερινότητας- καμιά φορά προσφέρουν ενδιαφέροντες διαλόγους γιατί είναι αυθόρμητοι και συνεπώς αποκαλυπτικοί.

 Από τον διάλογο φαίνεται ότι ακόμη και σοβαροί άνθρωποι μπερδεύουν τα δικαιώματα με την επικράτηση της πλειοψηφίας ή θεωρούν ότι το Σύνταγμα περίπου προβλέπει ότι όλοι οι Έλληνες είναι Χριστιανοί Ορθόδοξοι (ή μήπως οφείλουν να είναι;).

Μια ξεκάθαρη τοποθέτηση

Ο καθηγητής Φιλοσοφίας Δικαίου & Θεωρίας Θεσμών στο ΕΚΠΑ Αριστείδης Χατζής έκανε μια γενναία δήλωση στο fb. Αντιγράφω: «Σύμφωνα με την πρόσφατη έρευνα της διαΝΕΟσις (Τι πιστεύουν οι Έλληνες) οι 2 στους 10 Έλληνες δεν πιστεύουν στον Θεό. Ειδικά οι νέοι (35%), όσοι έχουν μεταπτυχιακούς τίτλους (33%), οι άνετοι οικονομικά (36%), οι Αριστεροί (40-64%) και όσοι ψήφισαν Ποτάμι (36%). Από τους υπόλοιπους δεν είναι βέβαια όλοι Χριστιανοί Ορθόδοξοι. Έχουμε Έλληνες καθολικούς, προτεστάντες, Εβραίους και βέβαια πάρα πολλούς Μουσουλμάνους.

Προφανώς η Ελλάδα δεν είναι πλέον μια "χώρα Χριστιανών Ορθοδόξων". Ενώ παραμένουν(-με) πλειονότητα, δεν έχει ο αριθμός τους καμία σχέση με τα 97-98% που μας μάθαιναν παλιά στο σχολείο. Και βέβαια ένας πολύ μικρός αριθμός αυτής της πλειονότητας επιθυμεί η χώρα του να χαρακτηρίζεται "Χριστιανική Ορθόδοξη".

Το 70% μάλιστα των Ελλήνων (σχεδόν 85% ανάμεσα σε φοιτήτριες-τές) θέλει να σταματήσουν να πληρώνονται οι κληρικοί από το κράτος. Και παρόμοια πλειοψηφία (7 στους 10), σε κάθε δημοσκόπηση πλέον, επιθυμεί τον χωρισμό της Εκκλησίας από το Κράτος. Δεν θα μπω στον πειρασμό να αναρωτηθώ γιατί η κυβέρνηση δεν τολμά να κάνει κάποια ελάχιστα δειλά βήματα και διατηρεί τον εναγκαλισμό με την Εκκλησία.

Ούτε να αναρωτηθώ σε ποιους θα ήθελε να απευθύνεται η Νέα Δημοκρατία. Τα ζητήματα μικροπολιτικής δεν μ' ενδιαφέρουν. Άλλο είναι το θέμα εδώ. Δεν ντρεπόμαστε λίγο να συζητάμε ακόμα θέματα που έπρεπε να κλείσουμε ήδη από τη δεκαετία του 1960; Δεν ντρεπόμαστε να έχουμε κι αυτή την ιδιαιτερότητα ανάμεσα στις ευρωπαϊκές φιλελεύθερες δημοκρατίες; Δεν ντρεπόμαστε να εκμεταλλευόμαστε τη θρησκευτική πίστη και την ευλάβεια για κομματικά παιχνίδια;

Προφανώς όχι. Είμαι βέβαιος άλλωστε ότι θα βρεθούν κάποιοι που θα υπερασπιστούν κι αυτήν την ελληνική παθογένεια με άκαιρες συγκρίσεις, με ανόητους συμψηφισμούς με έωλα και αραχνιασμένα επιχειρήματα. Δεν καταλαβαίνουν ότι αυτή η λογική σχετικοποίησης και ρευστοποίησης εννοιών για να αποφύγουμε την τήρηση αρχών μας κατάντησε εδώ που σερνόμαστε. Και κάτι ακόμα. Όσοι ασχολούνται με τα κοινά και δημοσιολογούν ας προσέξουν λίγο παραπάνω. Γιατί θα διαβάζουν όσα λένε σήμερα, μετά από 10-15 χρόνια και δεν θα ξέρουν τι να πρωτοκρύψουν.

Τους συστήνω να είναι λιγότερο μυωπικοί. Για το δικό τους καλό, αλλά και το καλό της χώρας. Αντίθετα όσοι επιλέξουν τη γνήσια φιλελεύθερη λύση και κόψουν επιτέλους αυτόν τον αφύσικο ομφάλιο λώρο, θα συνδέσουν το όνομά τους με μια από τις πραγματικά μεγάλες μεταρρυθμίσεις στη σύγχρονη Ελλάδα. Και η Ιστορία θα τους δικαιώσει και ο ελληνικός λαός θα ανταμείψει το θάρρος τους. Να είστε βέβαιοι.

Στα παραπάνω έχω μόνο δύο παρατηρήσεις : (1) Η πλειοψηφία που δηλώνει υπέρ διαχωρισμού Εκκλησίας-Κράτους είναι αμφίβολο τι ακριβώς πιστεύει. Οι μετρήσεις δεν είναι διαφωτιστικές σε αυτό. (2) Τη δεκαετία του 1960 ήταν αδύνατον να επιτευχθεί διαχωρισμός Εκκλησίας-Κράτους. Αντιθέτως οδηγηθήκαμε σε καθεστώς «Ελλάς - Ελλήνων- Χριστιανών».

Ένας μετέωρος διαχωρισμός

Ο διαχωρισμός Εκκλησίας-Ελληνικού Κράτους δεν ολοκληρώθηκε ποτέ. Στα χρόνια της κρίσης η αναζήτηση ταυτότητας οδηγεί κάποιους στο παρελθόν. Ακόμη και αν λειτουργεί παρηγορητικά η ορθόδοξη παράδοσή μας, δεν λύνει τα βάσανα που αντιμετωπίζουμε σήμερα. Η διαμάχη για την Ορθοδοξία είναι άσφαιρη. Το βασικό πρόβλημα της χώρας δεν είναι καν οικονομικό, αλλά θεσμικό. Για αυτό και οι δημοσιονομικές προσαρμογές αλλά και άλλα οικονομικά μέτρα δεν έχουν θετική επίδραση. Ακυρώνονται από άρρωστους εγχώριους τυπικούς και άτυπους θεσμούς. Τι μπορεί να προσφέρει η Ορθοδοξία σε ένα ανορθόδοξο Κράτος;

Η κρίση λειτουργεί και σαν θεραπεία αυτογνωσίας. Εκατομμύρια Έλληνες που δεν έχουν σπουδάσει οικονομικά, συνειδητοποίησαν ότι κάποιοι πόροι δεν είναι ανεξάντλητοι. Όσο ΕΝΦΙΑ δεν χρεωθούν τα ακίνητα των Ιερών Μονών, τόσο επιπλέον θα πληρώσουν οι υπόλοιποι. Όταν μια χώρα μισθοδοτεί περισσότερους ιερείς από γιατρούς του ΕΣΥ ή πυροσβέστες, απλώς αποδεικνύει ότι οι προσευχές δεν βοηθούν ασθενείς, ούτε σβήνουν πυρκαγιές.

Οικογενειακή ευθύνη δεν υπάρχει

Άφησα τελευταίο ένα σημαντικό ζήτημα. Ο Νίκος Βούτσης, με αφορμή δηλώσεις του, έχει επανειλημμένα δεχθεί επιθέσεις για πράξεις του παιδιού του. Αυτό επαναλήφθηκε με αφορμή την Ορθοδοξία. Δεν είναι ο μόνος που υφίσταται αυτή την αισχρή πρακτική.

Ακόμα και αν κάποιος έχει διαπράξει αμαρτίες αυτές δεν πρέπει να βαραίνουν τα τέκνα του. Επίσης κανείς δεν πρέπει να κατηγορείται με αφορμή τα παιδιά του. Αξίζουν πλήρους περιφρόνησης όσοι χρησιμοποιούν τέτοιες μεθόδους σε πολιτικές αντιπαραθέσεις.

* Ο Κώστας Μαρκάζος είναι οικονομολόγος