Τα ντιλ που κρατούν τον Μαδούρο στην εξουσία

Παρακολουθώντας την πρόσφατη συζήτηση στην Ελλάδα σχετικά με τη Βενεζουέλα, διαπιστώνει κανείς μια σημαντική άγνοια γύρω από την πραγματική φύση του καθεστώτος. Ιδιαίτερα εκπλήσσει η επιμονή της κυβέρνησης να θεωρεί το καθεστώς Μαδούρο «σοσιαλιστικό» και να το υπερασπίζεται.

Υπάρχει ένα πολύ σημαντικό στοιχείο, που διαφοροποιεί δομικά το καθεστώς Μαδούρο στη Βενεζουέλα από άλλα σοσιαλιστικά καθεστώτα στην ίδια περιοχή του κόσμου όπως το Εκουαντόρ και η Βολιβία:  Η κεντρική και αυτόνομη παρουσία των Ενόπλων Δυνάμεων στην οικονομική ζωή της χώρας.

Aυτό είναι επίσης το κρίσιμο στοιχείο που εξηγεί τη συνεχιζόμενη παραμονή στην εξουσία ίσως του πιο αποτυχημένου και πιο μισητού καθεστώτος στη Λατινική Αμερική σήμερα.

Είναι χαρακτηριστικό ότι πρόσφατα, ενώ οι δρόμοι του Καράκας γέμιζαν από διαδηλωτές εναντίον του καθεστώτος, ο πρόεδρος Νίκολα Μαδούρο δεχόταν εκπροσώπους των Ενόπλων Δυνάμεων που τον διαβεβαίωναν για την αμέριστη υποστήριξή τους.

Οι Ενοπλες Δυνάμεις είχαν μεγάλη εξουσία κατά την περίοδο της διακυβέρνησης της χώρας από τον λοχαγό Ούγκο Τσάβεζ (1999-2013), όμως οι εξουσίες τους έχουν αυξηθεί σημαντικά στη σημερινή κυβέρνηση Μαδούρο. Ετσι στο υπουργικό συμβούλιο που αποτελείται από 32 υπουργούς υπάρχει ένας εν ενεργεία αξιωματικός και 11 απόστρατοι. Τα υπουργεία Γεωργίας, Διατροφής, Άμυνας, Εσωτερικών και Δικαιοσύνης, Ενέργειας ανήκουν σε στρατιωτικούς.

Αλλά σήμερα, όπου λείπουν βασικά είδη από την αγορά, η παρουσία των Ενόπλων Δυνάμεων στην οικονομική ζωή της χώρας αποκτά καθοριστική σημασία...

Ο Μαδούρο είναι ο πρόεδρος που έχει δημιουργήσει τις περισσότερες στρατιωτικές επιχειρήσεις στην ιστορία της Βενεζουέλας. Στις 19 Απριλίου του 2013, έξι ημέρες μετά την ανάληψη της προεδρίας, ο Μαδούρο ανακοίνωσε από τη στρατιωτική βάση Rafael Urdaneta τη δημιουργία μιας «πανίσχυρης» στρατιωτικής οικονομικής ζώνης με στόχο την «ικανοποίηση των αναγκών των Ενόπλων Δυνάμεων (ευημερία, ασφάλεια, παιδεία και προστασία των οικογενειών των στρατιωτικών)».

Στο πλαίσιο αυτό δημιουργήθηκαν 11 στρατιωτικές επιχειρήσεις στους τομείς της γεωργίας, των μεταφορών, των επικοινωνιών, των κατασκευών, της ποτοποιίας, ακόμα και της παροχής χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών. Ολες αυτές οι επιχειρήσεις αποτελούν μέρος της Οικονομικής Στρατιωτικής Σοσιαλιστικής Ζώνης, που με τη σειρά της ανήκει στο υπουργείο Άμυνας.

Επίσης στις ένοπλες δυνάμεις ανήκει ο τηλεοπτικός σταθμός TV FANB, ο μοναδικός σταθμός σε όλη την αμερικανική ήπειρο που ανήκει σε στρατιωτικούς. Επίσης οι στρατιωτικές δυνάμεις έχουν και τη δική τους τράπεζα, κάτι που ισχύει σε μόνο δύο άλλες χώρες του κόσμου: τo Βιετνάμ και το Ιράν.

H πιο πρόσφατη επιχείρηση που δημιουργήθηκε και ενσωματώθηκε στη Ζώνη αντιπροσωπεύει μια σημαντική διεύρυνση των στρατιωτικών επιχειρήσεων στην οικονομική ιστορία της χώρας. Πρόκειται για την Camimpeg, στόχος της οποίας είναι η ανάπτυξη της στρατιωτικής βιομηχανίας, ιδιαίτερα στους τομείς της παραγωγής πετρελαίου, στα ορυχεία, στα πετροχημικά προϊόντα, στην απολύμανση του περιβάλλοντος, στην επισκευή των τρυπανιών, στην εισαγωγή προϊόντων και εργαλείων κ.λπ.

Στο προεδρικό διάταγμα που εξέδωσε ο Μαδούρο για την ίδρυση της Camimpeg αναφέρει ότι οι Ενοπλες Δυνάμεις «πρέπει να ενισχύσουν την ιδεολογία και τεχνολογία τους, προσαρμόζοντας τη στρατιωτική βιομηχανία στις ανάγκες του λαού της Βενεζουέλας».

Για πολλούς ντόπιους αναλυτές η άφιξη της Camimpeg αντιπροσωπεύει ένα σημαντικό βήμα στη στρατιωτικοποίηση της οικονομίας της χώρας. Αντιπροσωπεύει την ένωση των δύο πλέον ισχυρών παραγόντων στη χώρα: των Ενόπλων Δυνάμεων και της πετρελαϊκής βιομηχανίας.

«Είναι σαφές ότι οι στρατιωτικοί σήμερα ελέγχουν την οικονομία και τα όπλα. Τα άτομα με τη μεγαλύτερη εξουσία στη χώρα φορούν στρατιωτική στολή. Υπάρχει μια ιδιοποίηση εξουσίας εκ μέρους των στρατιωτικών» δηλώνει η Rocío San Miguel, διευθύντρια της ΜΚΟ «Ελεγχος των Πολιτών». Aλλες οικονομικές πολιτικές που δημιούργησε ο Μαδούρο προς όφελος των στρατιωτικών αφορούν κοινωνικά προγράμματα που τους διευκολύνουν να έχουν πρόσβαση σε φτηνές κατοικίες, αυτοκίνητα (από την Κίνα) και τρόφιμα.

«Μιλάμε για τρόφιμα, αυτοκίνητα και σπίτια. Τρία πράγματα τα οποία οι περισσότεροι κάτοικοι της Βενεζουέλας δεν τολμούν καν να ονειρευθούν» δηλώνει ο καθηγητής του Κεντρικού Πανεπιστημίου της Βενεζουέλας Juan Gutierrez. «Πρόκειται για οφέλη η αξία των οποίων διπλασιάζεται σε μία χώρα της οποίας ο πληθωρισμός αγγίζει το 500%, όπου οι άνθρωποι κάνουν ουρές 8 ωρών για να πάρουν ό,τι έχουν τα σουπερμάρκετ και όπου το να περιμένεις να βρεις ένα αυτοκίνητο με έκπτωση είναι σαν να αναμένεις ένα θαύμα!»

Η στενή σύνδεση των ενόπλων δυνάμεων με την πολιτική και οικονομική εξουσία εξηγεί σε μεγάλο βαθμό το γεγονός ότι παρά την οικτρή κατάσταση που βρίσκεται η χώρα και τη μειωμένη δημοτικότητα του προέδρου Μαδούρο (δεν υπερβαίνει το 18%), εντούτοις οι στρατιωτικοί συνεχίζουν να τον στηρίζουν.

«Εχουμε να κάνουμε με στρατιωτικούς που φοβούνται ότι η ελευθερία, τα προνόμια, οι περιουσίες τους εξαρτώνται από τη διατήρηση της κυβερνητικής σταθερότητας. Πιστεύουν ότι αν η αντιπολίτευση έρθει στην εξουσία, θα αντιμετωπίσουν διώξεις», δηλώνει στο AFP o αναλυτής Benino Alarcon.

Aλλά για να επανέλθουμε στη συζήτηση, στην Ελλάδα, θα μπορούσα να το κατανοήσω αν ένα κόμμα όπως η Χρυσή Αυγή -που πιστεύει επίσης στη στρατιωτικοποίηση της οικονομίας- υποστήριζε το καθεστώς Μαδούρο.

Αλλά ότι τον ρόλο αυτόν τον έχει αναλάβει ο ΣΥΡΙΖΑ... πραγματικά μένω άφωνος!

* Ο Τάκης Μίχας σπούδασε Ανθρωπολογία στη Δανία και εργάσθηκε για πολλά χρόνια σε Ελευθεροτυπία και Καθημερινή. Υπήρξε αρθρογράφος της Wall Street Journal και άλλων διεθνών εντύπων καθώς και συγγραφέας βιβλίων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Ζει στη Λατινική Αμερική, όπου γράφει βιβλίο για το φαινόμενο του Populismo.