Το μνημονιακό σερί δεν γέννησε ανταγωνιστικότητα

Πολλές φορές στη ζωή μας συνεχίζουμε να ακολουθούμε μία δραστηριότητα αυτόματα, χωρίς να σκεφτόμαστε αν η συνέχιση αυτής της δραστηριότητας μας οφελεί. Πολλές φορές μάλιστα έχουμε ξεχάσει και τους αρχικούς λόγους που μας έκαναν να υιοθετήσουμε αυτή τη δραστηριότητα.

Μία από τις δραστηριότητες που συνεχίζουν να κάνουν σε επίπεδο πλέον αυτοματισμού όλες οι ελληνικές κυβερνήσεις των τελευταίων 6-7 ετών είναι η εφαρμογή των περίφημων «Μνημονίων», χωρίς πλέον να ρωτάει κανείς από τα εμπλεκόμενα μέρη αν η συνέχιση αυτής της δραστηριότητας εξυπηρετεί την υλοποίηση των αρχικών στόχων.

Ποιοι είναι (ήσαν) αυτοί οι στόχοι;

Ο κυριότερος στόχος ήταν ένας και μοναδικός: H αύξηση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας. Όλα τα μέτρα, όπως η εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων ή η μείωση των δημόσιων δαπανών, είχαν ένα και μοναδικό τελικό στόχο: την αύξηση της ανταγωνιστικότητας. Αρα είναι απολύτως θεμιτό να θέσει κανείς το ερώτημα σήμερα, αν μετά από τόσα έτη εφαρμογής αυτής της πολιτικής, ο στόχος αυτός έχει επιτευχθεί.

Αυτό μπορούμε να το κάνουμε συγκρίνοντας την ανταγωνιστικότητα της χώρας το 2006 με την ανταγωνιστικότητα της χώρας σήμερα. Να σημειώσω εδώ ότι η ανταγωνιστικότητα είναι μια σχετική έννοια. Βελτίωση (ή επιδείνωση) της ανταγωνιστικότητας δεν είναι ένα απόλυτο μέγεθος αλλά η βελτίωση (ή επιδείνωση) της σχετικής θέσης μιας χώρας μεταξύ άλλων κρατών.

Ας εξετάσουμε λοιπόν τη θέση της Ελλάδας όσον αφορά στην ανταγωνιστικότητα το 2006 και το 2016, παίρνοντας ως άξονα αναφοράς την ετήσια «Εκθεση Παγκόσμιας Ανταγωνιστικότητας» (Global Competitiveness Report) που εκδίδει το World Economic Forum.

Αξίζει να σημειωθεί εδώ ότι η «Eκθεση Παγκόσμιας Ανταγωνιστικότητας» δεν είναι απλά μία ακόμα ετήσια έρευνα. Είναι η κατ' εξοχήν Βίβλος των «εκσυγχρονιστών», «ευρωπαϊστών» κ.λπ. Οταν τα μέλη της ευρωνομενκλατούρας ξεκινούν τα δείπνα τους στο Le Passage των Βρυξελλών, στα οποία αποφασίζουν την περικοπή των ελληνικών συντάξεων ή την τιμωρία της Ιρλανδίας επειδή μείωσε τους φόρους, είναι αδιανόητο να μη συνοδέψουν το αρχικό «μεζεδάκι» (συνήθως: terrine de foie de canard aux figues) όχι μόνο με ένα μεστό Bordeaux αλλά επίσης με αμέτρητες σπουδασμένες αναφορές στην πιο πρόσφατη έκδοση της «Εκθεσης Παγκόσμιας Ανταγωνιστικότητας». Φαίνεται ότι βοηθάει στη... χώνεψη.

Σύμφωνα λοιπόν με την έκδοση του 2007 της Έκθεσης, μεταξύ 125 χωρών η Ελλάδα βρισκόταν στη θέση 44 της παγκόσμιας ανταγωνιστικότητας (στην πρώτη θέση ήταν η Ελβετία). Η Ελλάδα βρισκόταν σε καλύτερη θέση απο την Πολωνία (48), την Κροατία (51) την Τουρκία (59), την Αλβανία (98), τη Ρουμανία (68), τη Βουλγαρία (72) και τη (γειτονική) FYROM (80).

Ας δούμε τώρα πώς διαγράφεται η κατάσταση μετά από 6 έτη Μνημονίων: Πηγαίνοντας στην Εκθεση Παγκόσμιας Ανταγωνιστικότητας του 2017 (που τώρα περιλαμβάνει 135 κράτη), αντιμετωπίζουμε ένα απίστευτο φαινόμενο: H Eλλάδα έχει καταβαραθρωθεί στη θέση 86 της παγκόσμιας ανταγωνιστικότητας!

Με άλλα λόγια, υποχώρησε κατά (περίπου) 42 θέσεις! Παράλληλα, όλα τα άλλα ευρωπαϊκά κράτη έναντι των οποίων υπερείχε το 2006, σήμερα βρίσκονται σε πολύ καλύτερη θέση από την Ελλάδα. Η Πολωνία στη θέση 36, η Ρουμανία 62, η Κροατία 74, η Αλβανία 80, η Τουρκία 55, η (γειτονική) FYROM 68!

Ας μου επιτραπεί εδώ να σχολιάσω στη βάση αυτών των στοιχείων ένα βαρετό επιχείρημα που δυστυχώς αναμασάται άκριτα: Oτι ο λόγος, λέει, για το γεγονός πως η Ελλάδα βρίσκεται στην άθλια οικονομική θέση που είναι σήμερα δεν ευθύνονται τα Μνημόνια αλλά το ότι δεν έγιναν οι μεταρρυθμίσεις που προέβλεπαν!

Ομως ακόμα και ο πιο ακραίος «ευρωεκσυγχρονιστής» δεν μπορεί να μη δεχθεί ότι τα τελευταία 6 έτη έγιναν μεταρρυθμίσεις. Οχι ίσως όσες θα ανέμενε, αλλά έγιναν -όπως αναγνωρίζουν όλοι, από τον Σόιμπλε μέχρι τον Μοσκοβισί, του Γιούνκερ μη εξαιρουμένου. Άρα θα ανέμενε κανείς ότι στη χειρότερη περίπτωση θα υπήρχε μία έστω οριακή βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της χώρας. Ομως αυτό δεν συνέβη. Αυτό που συνέβη αντιθέτως είναι μια πραγματική καταβαράρθρωση.

Ο κ. Τσίπρας κάποτε είχε υποσχεθεί ότι «θα σκίσει τα Μνημόνια». Αυτό το είχε πει επειδή πίστευε ότι τα μνημόνια εξυπηρετούν τους στόχους των δανειστών αλλά προκαλούν δυστυχία στον ελληνικό λαό. Ομως γίνεται πλέον προφανές πως οι πολιτικές των μνημονίων δεν εξυπηρετούν κανένα: Δεν εξυπηρετούν προφανώς την Ελλάδα, που αναγκάζεται να ζει πρωτόγνωρα επίπεδα ανεργίας και κοινωνικής εξαθλίωσης που ποτέ δεν επρόκειτο να γνωρίσει αν δεν είχε ενταχθεί στην ευρωζώνη.

Ομως δεν εξυπηρετούν καν τους στόχους των δανειστών, που πίστευαν ότι οι πολιτικές αυτές θα οδηγήσουν σε βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της χώρας.

* Ο Τάκης Μίχας σπούδασε Ανθρωπολογία στη Δανία και εργάσθηκε για πολλά χρόνια σε Ελευθεροτυπία και Καθημερινή. Υπήρξε αρθρογράφος της Wall Street Journal και άλλων διεθνών εντύπων καθώς και συγγραφέας βιβλίων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Ζει στη Λατινική Αμερική, όπου γράφει βιβλίο για το φαινόμενο του Populismo.